تجرید الاعتقاد (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

این کتاب که به زبان عربی نوشته شده، آمیخته‌ای از [[فلسفه اسلامی]] و [[کلام امامیه|کلام شیعه]] است و مسائل کلامی در آن با رویکرد فلسفی بیان شده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، تحقیق حسینی جلالی، مقدمه محقق، ص۷۱.</ref> تجرید الاعتقاد، از قرن هفتم هجری، الگویی برای تالیف آثار کلامی [[سنی]] و [[شیعه]] بوده است.<<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، تحقیق حسینی جلالی، مقدمه محقق، ص۷۱.</ref> این کتاب در شش فصل تنظیم شده است:

نخستین مطلب کتاب در فصل اول درباره وجود وعدم است. محقق طوسی در  

این فصل دو تعریف برای وجود وعدم نقل کرده است  

مطلب پایانی کتاب درباره شرائط [[امر به معروف و نهی از منکر]]  است که سه شرط را محقق طوسی بیان کرده است. ۱- شناخت معروف و منکر توسط امر کننده به معروف و نهی کننده از منکر ۲-  احتمالِ داشتن تأثیر۳- نبودن مفسده<ref>. طوسی، تجریدالاعتقاد، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۱۰.</ref>

تجرید الاعتقاد، یکی از مهمترین کتب [[کلام امامیه|کلامی شیعه]] و اثری منحصر به فرد دانسته شده<ref>نگاه کنید به: شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> که با وجود حجم کم، بسیاری از عالمان مسلمان و شیعه، بر آن شرح و تعلیقه نگاشته و درباره قبول یا ردّ نظرات [[خواجه نصیرالدین طوسی]] سخن گفته‌اند.<ref>حسینی خوانساری، کشف الاستار، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۲۴.</ref> [[آقابزرگ طهرانی]]، یکی از برجسته‌ترین کتابشناسان شیعه، تجرید الاعتقاد را ارزشمندترین اثر عقایدی [[شیعه]] دانسته است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، دار الأضواء، ج۳، ص۳۵۲.</ref> بنابر جستجوی علی صدرایی خویی که در [[کتابشناسی تجرید الاعتقاد]] ذکر شده، دست‌کم ۲۳۱ شرح و حاشیه برای تجرید الاعتقاد نوشته شده است.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۱۳.</ref>

از میان شروح و حواشی‌ای که بر تجرید الاعتقاد نوشته شده، برخی از آنها توجه بیشتری برانگیخته و حتی کتاب‌هایی در تشریح یا نقد آنها انتشار یافته است. برخی از این شروح و حواشی عبارتند از:

نسخه‌های بسیاری از تجرید الاعتقاد موجود است؛ از جمله نسخه‌ای که تاریخ نگارش آن ۶۶۹ق است و در [[کتابخانه مجلس شورای اسلامی]] در [[تهران]] نگهداری می‌شود.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، تحقیق حسینی جلالی، مقدمه محقق، ص۷۶.</ref> نسخه چاپی تجرید الاعتقاد، اولین بار همراه با شرح [[علامه حلّی]] در ۱۳۱۱ش انتشار یافت.<ref>ون دایک، اکتفاء القنوع بما هو مطبوع، ۱۴۰۹ق، ص۱۹۷.</ref> چاپ‌های مختلفی از این کتاب موجود است؛ از جمله نسخه تصحیح شده توسط محمدجواد حسینی جلالی که در ۱۴۰۷ق در [[قم]] انتشار یافت. شرح علامه حلی (کشف المراد) نیز در سال ۱۳۵۱ش توسط [[ابوالحسن شعرانی]]، ترجمه و به همراه شرح انتشار یافت<ref>نگاه کنید به: شعرانی، کشف المراد: شرح تجرید الاعتقاد، ۱۳۷۲ش، ص۱۳.</ref> و همچنین نسخه تصحیح شده توسط [[حسن‌زاده آملی]]، در سال ۱۴۰۷ق در [[قم]]، چاپ شده است.<ref>نگاه کنید به: علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۰۷ق.</ref>

[[آقابزرگ طهرانی]]<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۳۵۲ـ۳۵۴، ج۶، ص۶۴ـ۷۰.</ref> و حاجی خلیفه<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، دار إحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۴۶-۳۵۱.</ref> شمار زیادی از شروح و تعلیقات و حواشی تجرید را معرفی کرده‌اند. همچنین [[علی صدرایی خویی]] و [[سید محمود مرعشی]]، در اثری با عنوان «کتابشناسی تجرید الاعتقاد»، با بررسی نسخه‌های خطی تجرید الاعتقاد و شروح و حواشی متعدد آن، همه آثار مرتبط با آن را معرفی کرده‌اند. این اثر را کتابخانه عمومی [[آیت الله مرعشی نجفی]] در سال ۱۳۸۲ش در قم منتشر کرده است.<ref>نگاه کنید به: صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش.</ref>

{{پانوشت}}

{{منابع}}

* آقابزرگ الطهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۳، بیروت، دار الاضواء، بی‌تا.

==پیوند به بیرون==

*[https://www.cgie.org.ir/fa/article/225549/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF مقاله تجرید الاعتقاد در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]