شهادت امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

  [[پرونده:ضربت خوردن امام علی.jpg|بندانگشتی|نقاشی اثر [[علی بحرینی]]]]

{{اصلی|علم ائمه به شهادت خود}}

بنا بر برخی روایات، امام علی از جزئیات شهادت خود مانند زمان و چگونگی آن خبر داشته است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۳۰.</ref> در [[الکافی (کتاب)|کتاب الکافی]] از [[کتب اربعه|کتب اربعه شیعه]] بخشی با این عنوان وجود دارد که ائمه می‌دانند در چه زمانی می‌میرند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج‏۱، ص۲۵۸-۲۶۰.</ref> شیخ مفید، [[علامه حلی]] و [[سید مرتضی]] نیز در آثار خود از این مسئله سخن گفته‌اند.<ref> نگاه کنید به ربانی گلپایگانی و رحمانی‌زاده، «علم امام به شهادت و شبهه ناسازگاری آن با عصمت»، ص۱۰۵.</ref> به گفته [[شیخ مفید]] (درگذشت: ۴۱۳ق) متکلم شیعه، روایات در این باره متواتر است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۱۹.</ref> او در پاسخ به این مسئله که اگر ائمه از جمله امام علی به زمان شهادت خود علم داشته‌اند چرا از جان خود محافظت نکرده‌اند، دو احتمال مطرح کرده است:

[[سید مرتضی]] (درگذشت: ۴۳۶ق) دیگر متکلم شیعه نیز گفته است که امام علی به چگونگی شهادت و قاتل خود علم داشته اما زمان شهادت را نمی‌دانسته است؛ زیرا اگر می‌دانست باید قتل را از خود دور می‌کرد.<ref>سید مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۳۱.</ref>  

در [[حج|مراسم حج]]  به [[سال ۳۹ هجری قمری|سال ۳۹ هجری]] میان کارگزار امام علی(ع) و کارگزار معاویه اختلافی پدید آمد. پس از مراسم حج گروهی از [[خوارج]]  در [[مکه]] جمع شدند و گفتند که اینان [[کعبه|حرمت کعبه]] را نگه نداشته‌اند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۹.</ref> آنان از شرایط مسلمانان گلایه داشتند و کشته‌شدگان خود را در [[جنگ نهروان]] یاد کردند.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۱۱۳.</ref> در نهایت سه نفر عهد بستند که علی(ع)، معاویه و [[عمرو بن عاص سهمی|عمرو بن عاص]] را بکشند. [[ابن‌ملجم مرادی|ابن‌ملجم مرادی]] تعهد کرد که علی(ع) را بکشد.<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۷.</ref> ابن‌ملجم بیستم [[شعبان]] سال [[سال ۴۰ هجری قمری|۴۰ هجری]] وارد کوفه شد.<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۱۲.</ref> و در آنجا با [[قطام بنت شجنة بن عدی|قطام]] آشنا شد.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۸.</ref>  

[[پرونده:Shahadat emam ali.jpg|250px|بندانگشتی|تابلوی شهادت امام علی(ع) اثر احسان افشار]]

[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در شب [[۱۹ رمضان]] برای افطار میهمان دخترش [[ام‌کلثوم دختر امام علی(ع)|ام کلثوم]] بود.<ref>حسینی مطلق، شهید تنها، ۱۳۸۶ق، ص۱۱۴</ref> [[رسول جعفریان|جعفریان]] تاریخ‌پژوه شیعه نقل می‌کند که روایات فراوانی از طریق [[اهل‌بیت(ع)]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نقل شده که وضعیت خاص روحی امام در شب ضربت‌خوردن را نشان می‌دهد.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۱.</ref> بنابر نقل ابن‌اثیر مورخ اهل‌سنت در [[کتاب الکامل]]<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۸۸.</ref> و روایتی از [[الکافی (کتاب)|کتاب کافی]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج‏۱، ص۲۵۹.</ref> در شب ضربت خوردن هنگامی که امام از خانه بیرون می‌آمد غازها به جلوی او آمدند و وقتی آن‌ها را راندند امام گفت آن‌ها را رها کنید که نوحه می‌کنند. [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] این روایت کافی را ضعیف دانسته است.<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۲۲.</ref>

از امام علی در فاصله ضربت‌خوردن تا شهادت سخنان و وصایایی نقل شده است. امام علی(ع) پس از ضربت خوردن تا زمان شهادت دفعات طولانی از هوش می‌رفت.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۹.</ref> نماز خود را نشسته خواند و وصیت‌هایی خطاب به فرزندانش داشت.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۹۰.</ref> وصیتی مخصوص نیز خطاب به [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] داشت که در [[نهج البلاغه]] نقل شده است.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۴۲۱ - ۴۲۲.</ref> امام در این دوران سخنانی پیرامون [[مرگ]] نیز گفت.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۴۹، ص۲۰۷.</ref> امام علی(ع) در [[۲۱ رمضان]] سال ۴۰ هجری به [[شهادت]] رسید.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۹.</ref> برخی منابع تاریخ‌های دیگری را برای شهادت وی ذکر کرده‌اند.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۴۵.</ref>

امام علی(ع) وصیت کرد تنها یک ضربه بر ابن‌ملجم بزنند.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، بورسعید، ج۵، ص۲۳۳.</ref> اگر در اثر ضربه کشته شد بدنش را [[مثله]] نکنند.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۴۲۲.</ref> براساس برخی منابع امام به غذا و آب دادن و رفتار صحیح با ابن‌ملجم دستور داده است.‏<ref> فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۷.</ref> البته در برخی منابع نقل شده که پس از قصاص ابن‌ملجم توسط امام حسن،<ref>خزاز رازی، کفایة الأثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۶۲.</ref> مردم جنازه او را سوزاندند.<ref> ابن‌کثیر‏، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۳۰.</ref> همچنین برخی نقل‌ها به مثله‌کردن ابن‌ملجم اشاره داشته‌اند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref>

می کند قاتل خود را بیدار<ref>«[https://hawzah.net/fa/Article/View/100854  علی آن شیر خدا شاه عرب]»، سایت حوزه نت.</ref>{{منبع بهتر}}}}|رنگ پس‌زمینه=#d3f2f2|عنوان=[[شهریار]]:}}

امام علی(ع) توسط امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، [[محمد بن حنفیه|محمد حنفیه]] و [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله بن جعفر]] غسل داده شد.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق،  ج۱، ص۱۸۱.</ref> امام حسن(ع) بر جنازه امام [[نماز میت]] خواند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> علی(ع) را شبانه دفن کردند و چند نقطه را برای دفن آن حضرت مهیا کردند تا مکان قبر مخفی بماند.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۰.</ref> محل دفن امام علی(ع) برای جلوگیری از [[نبش قبر|نبش قبر شدن]] توسط خوارج<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> و دشمنی بنی‌امیه<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰.</ref> پنهان بود. تعداد اندکی از [[شیعه|شیعیان]] محل دفن را می‌شناختند تا اینکه [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در زمان [[بنی‌عباس|حکومت بنی‌عباس]] محل قبر را برای همگان آشکار کرد.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۳۳۸.</ref> محل دفن امام علی(ع)، در [[نجف|شهر نجف]] که در منابع با نام‌های مختلفی از آن یاد شده<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۲.</ref>، مورد اتفاق نظر میان شیعیان است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۳۳۸.</ref>

==تک‌نگاری==

*[[مقتل امیرالمؤمنین (کتاب)|مَقْتَلُ الاِمام أمیرُالمؤمنین علی بن ابی‌طالب]] کتابی به زبان عربی نوشته [[ابن‌ابی‌الدنیا]] (متوفای ۲۸۱ق) از [[حدیث|محدثان]] [[اهل سنت]] است.<ref>ابن‌ابی‌الدنیا، مقتل امیر المؤمنین(ع)، ۱۳۷۹ ش، ص۱۲ - ۲۳.</ref> در این کتاب اخباری درباره شهادت امام علی(ع) به‌صورت [[حدیث]] نقل شده است. این کتاب را محمود مهدوی دامغانی به فارسی برگردانده است.<ref>ابن‌ابی‌الدنیا، مقتل امیر المؤمنین(ع)، ۱۳۷۹ ش، ص۲۳.</ref>

*«شهید تنها (مقتل امیر مومنان علی علیه السلام)» توسط سید محمدرضا حسینی مطلق نوشته شده است.<ref>«[https://ketab.ir/book/2ec14a42-78f3-4631-8ee2-7694505a0e12 مقتل علی (ع): شهید تنها]»، خانه کتاب و ادبیات ایران.</ref>

*[[حرم امام علی(ع)]]

*[[مسجد کبود (مزار شریف)|مسجد کبود مزار شریف]]

==پانویس==

{{پانوشت}}

{{منابع}}

*  نهج البلاغة، تحقیق: صبحی صالح، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.