Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
شهادت امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
== ضربت‌خوردن امام علی(ع) == | == ضربت‌خوردن امام علی(ع) == | ||
[[پرونده:Shahadat emam ali.jpg|250px|بندانگشتی|تابلوی شهادت امام علی(ع) اثر احسان افشار]] | [[پرونده:Shahadat emam ali.jpg|250px|بندانگشتی|تابلوی شهادت امام علی(ع) اثر احسان افشار]] | ||
[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در شب [[۱۹ رمضان]] برای افطار میهمان دخترش [[ام‌کلثوم دختر امام علی(ع)|ام کلثوم]] بود.<ref>حسینی مطلق، شهید تنها، ۱۳۸۶ق، ص۱۱۴</ref> [[رسول جعفریان|جعفریان]] تاریخ‌پژوه شیعه نقل می‌کند که روایات فراوانی از طریق [[اهل‌بیت(ع)]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نقل شده که وضعیت خاص روحی امام در شب ضربت‌خوردن را نشان می‌دهد.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۱.</ref> بنابر نقل ابن‌اثیر مورخ اهل‌سنت در [[کتاب الکامل]]<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۸۸.</ref> و روایتی از [[الکافی (کتاب)|کتاب کافی]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۵۹.</ref> در شب ضربت خوردن هنگامی که امام از خانه بیرون می‌آمد غازها به جلوی او آمدند و وقتی آن‌ها را راندند امام گفت آن‌ها را رها کنید که نوحه می‌کنند. [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] این روایت کافی را ضعیف دانسته است.<ref>مجلسی، مرآة | [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در شب [[۱۹ رمضان]] برای افطار میهمان دخترش [[ام‌کلثوم دختر امام علی(ع)|ام کلثوم]] بود.<ref>حسینی مطلق، شهید تنها، ۱۳۸۶ق، ص۱۱۴</ref> [[رسول جعفریان|جعفریان]] تاریخ‌پژوه شیعه نقل می‌کند که روایات فراوانی از طریق [[اهل‌بیت(ع)]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نقل شده که وضعیت خاص روحی امام در شب ضربت‌خوردن را نشان می‌دهد.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۱.</ref> بنابر نقل ابن‌اثیر مورخ اهل‌سنت در [[کتاب الکامل]]<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۸۸.</ref> و روایتی از [[الکافی (کتاب)|کتاب کافی]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۵۹.</ref> در شب ضربت خوردن هنگامی که امام از خانه بیرون می‌آمد غازها به جلوی او آمدند و وقتی آن‌ها را راندند امام گفت آن‌ها را رها کنید که نوحه می‌کنند. [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] این روایت کافی را ضعیف دانسته است.<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۲۲.</ref> | ||
بنابر نقل [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]]، امام علی(ع) به مسجد رفت. خود در مأذنه [[اذان]] گفت.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۱.</ref> افراد خوابیده در مسجد را برای نماز بیدار کرد. ابن‌ملجم که در مسجد و به شکم خوابیده بود را بیدار کرد و از چنین خوابیدنی نهی نمود.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۱.</ref> سپس در [[محراب]] به نماز ایستاد. ابن‌ملجم در زمان سجده<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۶۵.</ref> یا بلند شدن امام از سجده<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۱.</ref> ضربه‌ای با شمشیر به سر امام زد.<ref>ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ج۴، ص۲۷۸.</ref> براساس برخی نقل‌ها امام هنگام ورود به مسجد مورد حمله قرار گرفت.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۴۵.</ref> ابن‌ملجم را شبیب بن بجره اشجعی<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص ۲۵-۲۸</ref> و وَردان<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۴۶.</ref> همراهی می‌کردند. ابن‌ملجم پس از ضربه گفت: [[لا حکم الا لله|حکم برای خداوند است]] و نه برای تو و یارانت.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۴۶.</ref> نقلی وجود دارد که پس از ضربت خوردن امام علی(ع)، [[جبرئیل]] به [[خدا|خداوند]] سوگند خورد که پایه‌های هدایت نابود شد و ستاره‌های آسمان و نشانه های تقوا بی‌فروغ شدند.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۲.</ref> این نقل در منابع متقدم وجود ندارد{{مدرک}} و تنها برخی از منابع متاخر<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۲.</ref> آن‌را نقل کرده‌اند. | بنابر نقل [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]]، امام علی(ع) به مسجد رفت. خود در مأذنه [[اذان]] گفت.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۱.</ref> افراد خوابیده در مسجد را برای نماز بیدار کرد. ابن‌ملجم که در مسجد و به شکم خوابیده بود را بیدار کرد و از چنین خوابیدنی نهی نمود.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۱.</ref> سپس در [[محراب]] به نماز ایستاد. ابن‌ملجم در زمان سجده<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۶۵.</ref> یا بلند شدن امام از سجده<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۱.</ref> ضربه‌ای با شمشیر به سر امام زد.<ref>ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ج۴، ص۲۷۸.</ref> براساس برخی نقل‌ها امام هنگام ورود به مسجد مورد حمله قرار گرفت.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۴۵.</ref> ابن‌ملجم را شبیب بن بجره اشجعی<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص ۲۵-۲۸</ref> و وَردان<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۴۶.</ref> همراهی می‌کردند. ابن‌ملجم پس از ضربه گفت: [[لا حکم الا لله|حکم برای خداوند است]] و نه برای تو و یارانت.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۴۶.</ref> نقلی وجود دارد که پس از ضربت خوردن امام علی(ع)، [[جبرئیل]] به [[خدا|خداوند]] سوگند خورد که پایه‌های هدایت نابود شد و ستاره‌های آسمان و نشانه های تقوا بی‌فروغ شدند.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۲.</ref> این نقل در منابع متقدم وجود ندارد{{مدرک}} و تنها برخی از منابع متاخر<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۲.</ref> آن‌را نقل کرده‌اند. | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
بنا به گزارش [[ابن‌قتیبه دینوری]] مورخ [[قرن سوم هجری قمری|قرن سوم]]، امام علی(ع) پس از ضربت خوردن تعبیر «فُزْتُ وَ رَبِّ الْکَعْبَه؛ به پروردگار کعبه سوگند، رستگار شدم» را بر زبان آورد.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> عالمانی از شیعه مانند [[سید رضی]]،<ref>سید رضی، خصائص الأئمة، ۱۴۰۶ق، ص۶۳.</ref> [[ابن‌شهر آشوب]]<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۱۱۹.</ref> و از اهل سنت مانند ابن‌اثیر<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۱۸.</ref> و بلاذری<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۸۸.</ref> این سخن را نقل کرده‌اند. | بنا به گزارش [[ابن‌قتیبه دینوری]] مورخ [[قرن سوم هجری قمری|قرن سوم]]، امام علی(ع) پس از ضربت خوردن تعبیر «فُزْتُ وَ رَبِّ الْکَعْبَه؛ به پروردگار کعبه سوگند، رستگار شدم» را بر زبان آورد.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> عالمانی از شیعه مانند [[سید رضی]]،<ref>سید رضی، خصائص الأئمة، ۱۴۰۶ق، ص۶۳.</ref> [[ابن‌شهر آشوب]]<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۱۱۹.</ref> و از اهل سنت مانند ابن‌اثیر<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۱۸.</ref> و بلاذری<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۸۸.</ref> این سخن را نقل کرده‌اند. | ||
به گفته [[ابن‌ابی‌الحدید]]، پس از ضربت خوردن امام، طبیبان کوفه را برای معاینه امام گرد آوردند.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۱۱۹.</ref> اثیر بن عمرو پس از بررسی زخم سر امام، به این نتیجه رسید که ضربه به مغز رسیده از این‌رو به امام گفت که [[وصیت]] کند؛ زیرا زمان زیادی زنده نخواهد ماند.<ref>مدنی شیرازی، الطراز | به گفته [[ابن‌ابی‌الحدید]]، پس از ضربت خوردن امام، طبیبان کوفه را برای معاینه امام گرد آوردند.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۱۱۹.</ref> اثیر بن عمرو پس از بررسی زخم سر امام، به این نتیجه رسید که ضربه به مغز رسیده از این‌رو به امام گفت که [[وصیت]] کند؛ زیرا زمان زیادی زنده نخواهد ماند.<ref>مدنی شیرازی، الطراز الأول، ۱۳۸۴ش، ج۷، ص۱۴.</ref> | ||
==وصایای امام علی پس از ضربت‌خوردن== | ==وصایای امام علی پس از ضربت‌خوردن== | ||
[[پرونده:تشییع امام علی.jpg|بندانگشتی|نقاشی «وداع غریب» با موضوع تشییع امام علی(ع) اثر [[علی بحرینی]]]] | [[پرونده:تشییع امام علی.jpg|بندانگشتی|نقاشی «وداع غریب» با موضوع تشییع امام علی(ع) اثر [[علی بحرینی]]]] | ||
از امام علی در فاصله ضربت‌خوردن تا شهادت سخنان و وصایایی نقل شده است. امام علی(ع) پس از ضربت خوردن تا زمان شهادت دفعات طولانی از هوش می‌رفت.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۹.</ref> نماز خود را نشسته خواند و وصیت‌هایی خطاب به فرزندانش داشت.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۹۰.</ref> وصیتی مخصوص نیز خطاب به [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] داشت که در [[نهج البلاغه]] نقل شده است.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۴۲۱ - ۴۲۲.</ref> امام در این دوران سخنانی پیرامون [[مرگ]] نیز گفت.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۴۹، ص۲۰۷.</ref> امام علی(ع) در [[۲۱ رمضان]] سال ۴۰ هجری به [[شهادت]] رسید.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۹.</ref> برخی منابع تاریخ‌های دیگری را برای شهادت وی ذکر کرده‌اند.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۴۵.</ref> | از امام علی در فاصله ضربت‌خوردن تا شهادت سخنان و وصایایی نقل شده است. امام علی(ع) پس از ضربت خوردن تا زمان شهادت دفعات طولانی از هوش می‌رفت.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۹.</ref> نماز خود را نشسته خواند و وصیت‌هایی خطاب به فرزندانش داشت.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۹۰.</ref> وصیتی مخصوص نیز خطاب به [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] داشت که در [[نهج البلاغه]] نقل شده است.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۴۲۱ - ۴۲۲.</ref> امام در این دوران سخنانی پیرامون [[مرگ]] نیز گفت.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۴۹، ص۲۰۷.</ref> امام علی(ع) در [[۲۱ رمضان]] سال ۴۰ هجری به [[شهادت]] رسید.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۹.</ref> برخی منابع تاریخ‌های دیگری را برای شهادت وی ذکر کرده‌اند.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۴۵.</ref> | ||
=== وصیت درباره قصاص ابن‌ملجم === | === وصیت درباره قصاص ابن‌ملجم === | ||
امام علی(ع) وصیت کرد تنها یک ضربه بر ابن‌ملجم بزنند.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، بورسعید، ج۵، ص۲۳۳.</ref> اگر در اثر ضربه کشته شد بدنش را [[مثله]] نکنند.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۴۲۲.</ref> براساس برخی منابع امام به غذا و آب دادن و رفتار صحیح با ابن‌ملجم دستور داده است.<ref> فتال نیشابوری، روضة | امام علی(ع) وصیت کرد تنها یک ضربه بر ابن‌ملجم بزنند.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، بورسعید، ج۵، ص۲۳۳.</ref> اگر در اثر ضربه کشته شد بدنش را [[مثله]] نکنند.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۴۲۲.</ref> براساس برخی منابع امام به غذا و آب دادن و رفتار صحیح با ابن‌ملجم دستور داده است.<ref> فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۷.</ref> البته در برخی منابع نقل شده که پس از قصاص ابن‌ملجم توسط امام حسن،<ref>خزاز رازی، کفایة الأثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۶۲.</ref> مردم جنازه او را سوزاندند.<ref> ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۳۰.</ref> همچنین برخی نقل‌ها به مثله‌کردن ابن‌ملجم اشاره داشته‌اند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> | ||
{{جعبه نقل قول| | {{جعبه نقل قول| | ||
{{شعر۲| | {{شعر۲| | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۱: | ||
==تشییع و تدفین == | ==تشییع و تدفین == | ||
امام علی(ع) توسط امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، [[محمد بن حنفیه|محمد حنفیه]] و [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله بن جعفر]] غسل داده شد.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> امام حسن(ع) بر جنازه امام [[نماز میت]] خواند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> علی(ع) را شبانه دفن کردند و چند نقطه را برای دفن آن حضرت مهیا کردند تا مکان قبر مخفی بماند.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۰.</ref> محل دفن امام علی(ع) برای جلوگیری از [[نبش قبر|نبش قبر شدن]] توسط خوارج<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> و دشمنی بنی‌امیه<ref> | امام علی(ع) توسط امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، [[محمد بن حنفیه|محمد حنفیه]] و [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله بن جعفر]] غسل داده شد.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> امام حسن(ع) بر جنازه امام [[نماز میت]] خواند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> علی(ع) را شبانه دفن کردند و چند نقطه را برای دفن آن حضرت مهیا کردند تا مکان قبر مخفی بماند.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۰.</ref> محل دفن امام علی(ع) برای جلوگیری از [[نبش قبر|نبش قبر شدن]] توسط خوارج<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> و دشمنی بنی‌امیه<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۰.</ref> پنهان بود. تعداد اندکی از [[شیعه|شیعیان]] محل دفن را می‌شناختند تا اینکه [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در زمان [[بنی‌عباس|حکومت بنی‌عباس]] محل قبر را برای همگان آشکار کرد.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۳۳۸.</ref> محل دفن امام علی(ع)، در [[نجف|شهر نجف]] که در منابع با نام‌های مختلفی از آن یاد شده<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۲.</ref>، مورد اتفاق نظر میان شیعیان است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۳۳۸.</ref> | ||
==تک‌نگاری== | ==تک‌نگاری== | ||
*[[مقتل امیرالمؤمنین (کتاب)|مَقْتَلُ الاِمام أمیرُالمؤمنین علی بن ابی‌طالب]] کتابی به زبان عربی نوشته [[ابن‌ابی‌الدنیا]] (متوفای ۲۸۱ق) از [[حدیث|محدثان]] [[اهل سنت]] است.<ref>ابن‌ابی‌الدنیا، مقتل امیر المؤمنین(ع)، ۱۳۷۹ ش، ص۱۲ - ۲۳.</ref> در این کتاب اخباری درباره شهادت امام علی(ع) به‌صورت [[حدیث]] نقل شده است. این کتاب را محمود مهدوی دامغانی به فارسی برگردانده است.<ref>ابن‌ابی‌الدنیا، مقتل امیر المؤمنین(ع)، ۱۳۷۹ ش، ص۲۳.</ref> | *[[مقتل امیرالمؤمنین (کتاب)|مَقْتَلُ الاِمام أمیرُالمؤمنین علی بن ابی‌طالب]] کتابی به زبان عربی نوشته [[ابن‌ابی‌الدنیا]] (متوفای ۲۸۱ق) از [[حدیث|محدثان]] [[اهل سنت]] است.<ref>ابن‌ابی‌الدنیا، مقتل امیر المؤمنین(ع)، ۱۳۷۹ ش، ص۱۲ - ۲۳.</ref> در این کتاب اخباری درباره شهادت امام علی(ع) به‌صورت [[حدیث]] نقل شده است. این کتاب را محمود مهدوی دامغانی به فارسی برگردانده است.<ref>ابن‌ابی‌الدنیا، مقتل امیر المؤمنین(ع)، ۱۳۷۹ ش، ص۲۳.</ref> | ||