آیه ۳ سوره صف: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه ۳ سوره صف''' شدید بودن خشم خداوند نسبت به کسانی را بیان می‌کند که چیزی می‌گویند، ولی بدان عمل نمی‌کنند.<ref>طیب، أطيب البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱۲، ص۵۱۰.</ref> «مَقْت» به بغض و ناراحتی شدید معنا شده<ref>طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۲۴۹.</ref> و درباره فردی بکار می‌رود كه كار زشتی انجام داده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۶۲.</ref> برخی «مَقْت» را خشم همراه با کوچک‌دانستن طرف مقابل گفته‌اند.<ref>مدرسی، من هدى القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۵، ص۳۴۱.</ref> استفاده از تعبیر «كَبُرَ؛ بزرگ است»<ref>مصطفوی، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ۱۳۶۰ش، ج۱۰، ص۱۶.</ref> در کنار «مَقْت» را بیان‌گر بزرگی و شدت بیشتر [[خشم]] دانسته‌اند.<ref>«[https://sath3.eshia.ir/feqh/archive/text/ashrafi/tafsir/89/891007/ درس تفسیر استاد اشرفی]»، مدرسه فقاهت.</ref>  

تعبیر «كَبُرَ مَقْتًا» دوبار در قرآن آمده است:

*[[آیه ۳۵ سوره غافر]] که غضب خداوند را در مورد افرادی می‌داند که بدون دلیل و برهان در مورد آیات خداوند به مجادله بر می‌خیزند.<ref>طیب، أطيب البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱۱، ص۳۷۶.</ref>

[[شیخ طوسی]] عالم و مفسر شیعه، نکته‌ای را ذیل آیه آورده که [[خدا|خداوند]] ناراحتی خود بر گفتن چیزی و انجام ندادن آن را در حالی ذکر می‌کند که انجام همه حرف‌هایی که انسان می‌زند، [[واجب]] نیست. انسان در موارد متعددی حرف‌هایی می‌زند که انجام آن‌ها واجب نیست و می‌توان آن‌ها را ترک کرد.<ref>شیخ طوسی، التبيان في تفسير القرآن، بیروت، ج۹، ص۵۹۱.</ref> [[فخر رازی]] (درگذشت: [[سال ۶۰۶ هجری قمری|۶۰۶ق]]) مفسر اهل‌سنت خشم خداوند را موجب عذاب الهی نیز می‌داند.<ref>فخر رازی، مفاتيح الغيب، ۱۴۲۰ق، ج۲۹، ص۵۲۷.</ref>  

خداوند در [[آیه ۲ سوره صف]] مؤمنان را توبیخ می‌کند که چرا چیزی می‌گویند و بدان عمل نمی‌کنند. آیه ۳ صف را علتی برای آیهٔ قبل دانسته‌اند که خداوند از اینکه انسان چیزی بگوید و بدان عمل نکند خشمگین می‌شود.<ref>طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۲۴۹.</ref>

عدهٔ زیادی از مفسران نقل کرده‌اند که برخی [[صحابه|اصحاب پیامبر]] آرزوی جهاد داشتند اما وقتی فرصت [[جهاد]] پدید آمد از انجام آن خودداری کردند. آیه ۳ سوره صف در مورد این افراد نازل شده است.<ref>مغنیه، تفسير الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۳۱۳.</ref> برخی معتقدند آیه برای اصحابی نازل شده که حَسرَت حضور نیافتن در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] را می‌خوردند و می‌گفتند در آینده خواهیم جنگید؛ اما وقتی نوبت [[غزوه احد|جنگ احد]] رسید، فرار کردند.<ref>حسینی شیرازی، تبيين القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۵۶۵.</ref>

مفسران به این نکته تأکید کرده‌اند که با پذیرش [[اسباب نزول|شأن نزول]]، اما آيه همه مردم را شامل می‌شود و مذمت همه افرادی است که به گفتار خود عمل نمی‌كنند.<ref>حسینی شاه عبدالعظیمی، تفسير اثنا عشري، ۱۳۶۳ش، ج۱۳، ص۱۴۴.</ref> از نگاه [[محمدتقی مدرسی]] عالم و مفسر شیعه، بعید نيست كه تأويل اين آيه را پیرامون [[واقعه غدیر|غدیرخم]] بدانیم؛ زيرا آن رويداد بزرگترين پيمانى بود كه خدا و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پيامبر او(ص)]] از [[ایمان|مؤمنان]] تا [[قیامت|روز قيامت]] گرفتند.<ref>مدرسی، من هدى القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۵، ص۳۴۲.</ref>

* حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد، تفسیر اثنا عشری، تهران، انتشارات میقات، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.

* حسینی شیرازی، سید محمد، تبیین القرآن، بیروت، دار العلوم، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.

* شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

* طباطبائی، سید محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، ۱۴۱۷ق.

* فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.

* مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبی الحسین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.

* مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.

* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.