دفاع مشروع: تفاوت میان نسخه‌ها

دفاع مشروع یا دفاع فردی به‌معنای دفع خطر تجاوزی است که به موجب آن؛ شخصِ موردِ تجاوز به منظور دفع تهاجم، حق دارد از ناموس، جان و مال خود یا دیگری دفاع کند و مهاجم را با هر وسیله مورد نیاز دور کند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۸۰؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۶۳؛ عوده، التشریع الجنایی، دار الکتب العربی، ج۱، ص۴۷۳؛ عطار، دفاع مشروع و تجاوز از حدود آن، ۱۳۷۰ش، ص۲۷.</ref> فقها معتقدند کسی که در دفاع از جان، مال و ناموسش کشته شود ثواب [[شهادت|شهید]] را دارد؛ ولی احکام شهید مانند غسل نداشتن و غیره شامل او نمی‌شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۳۴۵؛ کاشف الغطاء، کشف الغطا، الناشر مركز النشر التابع لمكتب الاعلام الاسلامي، ج۴، ص۲۹۳.</ref> دفاع مشروع به [[ادله اربعه|ادله چهارگانه]]، یعنی [[قرآن]]،<ref>حقی، تفسیر روح البیان، دار الفکر، ج۱، ص۲۸۳.</ref> [[حدیث|روایات]]،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج۲۸، ص۳۸۱.</ref> [[اجماع]]{{یاد|فقها جواز دفاع مشروع را با عبارتی نظیر «لا خلاف» و «لا اشکال» بیان کرده‌اند.(محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۱۷۶؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۶۳.)}}<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۶۵۰.</ref> و [[دلیل عقلی]]<ref>فاضل هندی، کشف اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۱۰، ص۶۴۹.</ref> مستند شده است. قانون مجازات اسلامی ایران نیز در مواد ۱۵۶ تا ۱۵۸ به موضوع دفاع مشروع پرداخته است.<ref>حسینی نیک، قانون مجازات اسلامی، ۱۳۸۳ش، ص۳۵.</ref>

فقیهان احکام دفاع مشروع را در بخش پایانی «کتابُ الحُدود» مطرح کرده‌اند؛<ref>برای نمونه نگاه کنید به: محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۱۷۶.</ref> البته [[شیخ طوسی]] (درگذشت: ۴۶۰ق) در [[المبسوط فی فقه الامامیه (کتاب)|کتاب المبسوط]]، مسائل مختلف مربوط به دفاع مانند گستره دفاع مشروع و تاثیر دفاع در رفع مسئولیت کیفری از مدافع را ذیل بخشی مستقل با عنوان «کتابُ الدَفع عن النَفس»  آورده است.<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۷.</ref> [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۶۸ هجری شمسی|۱۳۶۸ش]]) نیز بحث دفاع از نفس و مال را در ذیل عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» بررسی کرده است.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۶۳.</ref> [[شیخ حر عاملی]] (درگذشت: ۱۱۰۴ق) در [[وسائل الشیعة (کتاب)|کتاب وسائل الشیعه]]، روایاتی مربوط به دفاع مشروع را در بخش‌‌های مربوط به [[جهاد]]،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج۱۵، ص۱۱۹.</ref> [[محاربه|حد محارب]]،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج۲۸، ص۳۲۰.</ref> [[قصاص]]،<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج۲۹، ص۵۹.</ref> [[ضمان|موجبات ضِمان]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج۲۹، ص۲۳۹.</ref> و دفاع<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۶ق، ج۲۸، ص۳۸۱.</ref> جمع‌آوری کرده است.