پرش به محتوا

استخاره: تفاوت میان نسخه‌ها

(←‏استخاره با تسبیح: اصلاح لینک)
خط ۹: خط ۹:
استخاره در لغت به معنای طلب کردن خیر است. <ref>دهخدا، لغتنتامه، ذیل استخاره.</ref> و در اصطلاح به معنای طلب کردن خیر از خداست. <ref>موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۲ش، جلد ۱، ص۴۳۰.</ref> [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] فقیه شیعی قرن۱۳ق. می‌گوید: استخاره دارای دو معنی است: ۱- از خدا بخواهد تا خیر را در کاری قرار دهد که تصمیم بر انجام آن گرفته است. ۲- از خدا بخواهد که به او توفیق انتخاب کاری را بدهد که او برایش برمی‌گزیند و این توفیق ممکن است با استخاره حاصل شود و یا بر زبان کسی که مورد مشورت انسان قرار می‌گیرد و به انسان مشاوره می‌دهد جاری شود.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۲، ص۱۶۲.
استخاره در لغت به معنای طلب کردن خیر است. <ref>دهخدا، لغتنتامه، ذیل استخاره.</ref> و در اصطلاح به معنای طلب کردن خیر از خداست. <ref>موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۲ش، جلد ۱، ص۴۳۰.</ref> [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] فقیه شیعی قرن۱۳ق. می‌گوید: استخاره دارای دو معنی است: ۱- از خدا بخواهد تا خیر را در کاری قرار دهد که تصمیم بر انجام آن گرفته است. ۲- از خدا بخواهد که به او توفیق انتخاب کاری را بدهد که او برایش برمی‌گزیند و این توفیق ممکن است با استخاره حاصل شود و یا بر زبان کسی که مورد مشورت انسان قرار می‌گیرد و به انسان مشاوره می‌دهد جاری شود.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۲، ص۱۶۲.
</ref>
</ref>
== شیوه‌های استخاره==
==شیوه‌های استخاره==


===استخاره با نماز===
===استخاره با نماز===
خط ۱۶: خط ۱۶:
===استخاره با قرآن===  
===استخاره با قرآن===  
برای استخاره با قرآن روش‌های مختلفی نقل شده است<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: ابن طاووس، فتح الابواب، ۱۴۰۹ق، ص۲۷۷ - ۲۷۹.</ref> از جمله:
برای استخاره با قرآن روش‌های مختلفی نقل شده است<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: ابن طاووس، فتح الابواب، ۱۴۰۹ق، ص۲۷۷ - ۲۷۹.</ref> از جمله:
* برپایه روایتی که از [[ امام صادق علیه‌السلام |امام صادق(ع)]] نقل شده یکی از روش‌های استخاره با [[قرآن]] این است که هرگاه شخصی میان انجام یا ترک کاری مردد بود، وقتی برای [[نماز]] آماده شد، قرآن را بگشاید و به‌ نخستین‌ چیزی که‌ در آن‌ دید، عمل‌ کند.<ref>طوسی‌، تهذیب‌ الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۱۰.</ref>
*برپایه روایتی که از [[ امام صادق علیه‌السلام |امام صادق(ع)]] نقل شده یکی از روش‌های استخاره با [[قرآن]] این است که هرگاه شخصی میان انجام یا ترک کاری مردد بود، وقتی برای [[نماز]] آماده شد، قرآن را بگشاید و به‌ نخستین‌ چیزی که‌ در آن‌ دید، عمل‌ کند.<ref>طوسی‌، تهذیب‌ الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۱۰.</ref>
* [[ سید ابن طاووس |سید بن طاووس]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله| پیامبر اسلام(ص)]] نقل کرده است هنگامی که خواستی با قرآن تفأل بزنی(استخاره بگیری)، سه مرتبه [[سوره اخلاص]] را قرائت کن و سه مرتبه [[صلوات]] بفرست و سپس این دعا را «قُلْ اللَّهُمَّ إِنِّی تَفَأَّلْتُ بِکِتَابِکَ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَيْکَ فَأَرِنِی مِنْ کِتَابِکَ مَا هُوَ الْمَکْتُومُ مِنْ سِرِّکَ الْمَکْنُونِ فِی غَیْبِک» «خدايا به کتاب تو تفأل می‌زنم، و بر تو توکل می‌کنم و از کتابت آن‌چه را از اسرار که پنهان است و در نهان غيب تو، پوشيده شده به من بنمايان.» را بخوان و قرآن را بگشا، از سطر اول صفحه اول استخاره خود را بگیر.<ref>ابن طاووس، فتح الابواب، ۱۴۰۹ق، ص۱۵۶.</ref>
*[[ سید ابن طاووس |سید بن طاووس]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله| پیامبر اسلام(ص)]] نقل کرده است هنگامی که خواستی با قرآن تفأل بزنی(استخاره بگیری)، سه مرتبه [[سوره اخلاص]] را قرائت کن و سه مرتبه [[صلوات]] بفرست و سپس این دعا را «قُلْ اللَّهُمَّ إِنِّی تَفَأَّلْتُ بِکِتَابِکَ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَيْکَ فَأَرِنِی مِنْ کِتَابِکَ مَا هُوَ الْمَکْتُومُ مِنْ سِرِّکَ الْمَکْنُونِ فِی غَیْبِک» «خدايا به کتاب تو تفأل می‌زنم، و بر تو توکل می‌کنم و از کتابت آن‌چه را از اسرار که پنهان است و در نهان غيب تو، پوشيده شده به من بنمايان.» را بخوان و قرآن را بگشا، از سطر اول صفحه اول استخاره خود را بگیر.<ref>ابن طاووس، فتح الابواب، ۱۴۰۹ق، ص۱۵۶.</ref>
* براساس برخی نقل‌ها، پس از گشودن قرآن، هفت یا هشت ورق شمرده می‌شود و استخاره از ورق هفتم یا هشتم گرفته می‌شود.<ref>نگاه کنید به: ابن طاووس، فتح الابواب، ۱۴۰۹ق، ص۲۷۸و ۲۷۹.</ref>
*براساس برخی نقل‌ها، پس از گشودن قرآن، هفت یا هشت ورق شمرده می‌شود و استخاره از ورق هفتم یا هشتم گرفته می‌شود.<ref>نگاه کنید به: ابن طاووس، فتح الابواب، ۱۴۰۹ق، ص۲۷۸و ۲۷۹.</ref>


===استخاره با کاغذ===
===استخاره با کاغذ===
خط ۲۷: خط ۲۷:
===استخاره با تسبیح===
===استخاره با تسبیح===
استخاره با [[تسبیح (سبحه)|تسبیح]] به روش‌های مختلفی ذکر شده است.  
استخاره با [[تسبیح (سبحه)|تسبیح]] به روش‌های مختلفی ذکر شده است.  
* [[شهید اول]] در [[کتاب ذکری]] گفته است که پس‌ از خواندن‌ هریک از سوره‌های [[سوره حمد|حمد]](حداقل سه مرتبه و اگر نشد یک مرتبه) و [[سوره قدر|قدر]] ده مرتبه و نیز خواندن دعایی‌ مخصوص‌{{یاد| سه مرتبه: اللهم إني أستخيرك لعلمك بعاقبة الأمور، و أستشيرك لحسن ظني بك في المأمول و المحذور. اللهم إن كان الأمر الفلاني مما قد نيطت بالبركة اعجازه و بواديه، و حفّت بالكرامة أيامه و لياليه، فخر لي اللهم فيه خيرة ترد‌ شموسه ذلولا، و تقعض أيامه سرورا. اللهم إما أمر فائتمر، و اما نهي فانتهي. اللهم إني أستخيرك برحمتك خيرة في عافية؛ خدایا من از تو درخواست خیر مى‌کنم براى آگاهى‌ات به عاقبت کارها، و با تو مشورت مى‌کنم براى خوش‌گمانى‌ام به تو در آنچه مورد آرزو و بیم است. خدایا اگر این کار از آنهایى است که آغاز و انجامش به برکت بسته شده و روزها و شب‌هایش به کرامت پیچیده گشته، پس برایم اختیار کن. خدایا در آن خیرى باشد که سختى‌اش را سهل و نرم کنى و روزهایش را به شادمانى بازگردانى. خدایا اگر دستور است، انجامش دهم، اگر نهى است، خوددارى نمایم. خدایا به‌رحمتت خیرجویى مى‌کنم، خیرى در عافیت (شهید اول، ذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹و۲۷۰).}} یک‌ قبضه‌ از [[تسبیح (سبحه)|تسبیح]] یا تعدادی سنگریزه را جدا کرده‌ و دوتا دوتا می‌شمریم. اگر بازمانده‌ زوج بود، کار مورد نظر را انجام می‌دهیم و اگر فرد بود آن را ترک می‌کنیم یا بالعکس.<ref>شهید اول، ذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹و۲۷۰.</ref>
*[[شهید اول]] در [[کتاب ذکری]] گفته است که پس‌ از خواندن‌ هریک از سوره‌های [[سوره حمد|حمد]](حداقل سه مرتبه و اگر نشد یک مرتبه) و [[سوره قدر|قدر]] ده مرتبه و نیز خواندن دعایی‌ مخصوص‌{{یاد| سه مرتبه: اللهم إني أستخيرك لعلمك بعاقبة الأمور، و أستشيرك لحسن ظني بك في المأمول و المحذور. اللهم إن كان الأمر الفلاني مما قد نيطت بالبركة اعجازه و بواديه، و حفّت بالكرامة أيامه و لياليه، فخر لي اللهم فيه خيرة ترد‌ شموسه ذلولا، و تقعض أيامه سرورا. اللهم إما أمر فائتمر، و اما نهي فانتهي. اللهم إني أستخيرك برحمتك خيرة في عافية؛ خدایا من از تو درخواست خیر مى‌کنم براى آگاهى‌ات به عاقبت کارها، و با تو مشورت مى‌کنم براى خوش‌گمانى‌ام به تو در آنچه مورد آرزو و بیم است. خدایا اگر این کار از آنهایى است که آغاز و انجامش به برکت بسته شده و روزها و شب‌هایش به کرامت پیچیده گشته، پس برایم اختیار کن. خدایا در آن خیرى باشد که سختى‌اش را سهل و نرم کنى و روزهایش را به شادمانى بازگردانى. خدایا اگر دستور است، انجامش دهم، اگر نهى است، خوددارى نمایم. خدایا به‌رحمتت خیرجویى مى‌کنم، خیرى در عافیت (شهید اول، ذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹و۲۷۰).}} یک‌ قبضه‌ از [[تسبیح (سبحه)|تسبیح]] یا تعدادی سنگریزه را جدا کرده‌ و دوتا دوتا می‌شمریم. اگر بازمانده‌ زوج بود، کار مورد نظر را انجام می‌دهیم و اگر فرد بود آن را ترک می‌کنیم یا بالعکس.<ref>شهید اول، ذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹و۲۷۰.</ref>
* استخاره دیگری با تسبیح در [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]] از [[محمدحسن نجفی]] نقل شده که در زمان او رائج بوده (و به نظر صاحب جواهر چه بسا منسوب به [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(ع)]] باشد.) آن این است که پس از خواندن قرآن و دعا یک قبضه از تسبیح را بگیرد و هشت تا هشت تا کم کند اگر یکی ماند فی الجمله خوب است و اگر دو تا ماند یک نهی دارد و اگر سه تا ماند انجام دادن و ترک کار مساوی است و اگر چهار تا ماند دو نهی در آن است و اگر پنج تا ماند برخی گفته‌اند سختی و رنج دارد و برخی گفته‌اند ملامت در آن است و اگر شش تا ماند بی نهایت خوب است و باید در انجامش عجله کرد و اگر هفت تا ماند حکمش مانند وقتی است که پنج تا مانده و اگر هشت تا ماند چهار نهی در آن است. <ref>قمی، مفاتیح الجنان، آداب استخاره؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۲، ص۱۷۲.</ref>صاحب جواهر پس از نقل این استخاره گفته است که در کتب قدیم و جدید، نشانی از این استخاره نیافتیم چنان‌چه برخی از اساتید متبحّر ما هم این مطلب را گفته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۳۶۲ش، ج۱۲، ص۱۷۳.</ref>
*استخاره دیگری با تسبیح در [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]] از [[محمدحسن نجفی]] نقل شده که در زمان او رائج بوده (و به نظر صاحب جواهر چه بسا منسوب به [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(ع)]] باشد.) آن این است که پس از خواندن قرآن و دعا یک قبضه از تسبیح را بگیرد و هشت تا هشت تا کم کند اگر یکی ماند فی الجمله خوب است و اگر دو تا ماند یک نهی دارد و اگر سه تا ماند انجام دادن و ترک کار مساوی است و اگر چهار تا ماند دو نهی در آن است و اگر پنج تا ماند برخی گفته‌اند سختی و رنج دارد و برخی گفته‌اند ملامت در آن است و اگر شش تا ماند بی نهایت خوب است و باید در انجامش عجله کرد و اگر هفت تا ماند حکمش مانند وقتی است که پنج تا مانده و اگر هشت تا ماند چهار نهی در آن است. <ref>قمی، مفاتیح الجنان، آداب استخاره؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۲، ص۱۷۲.</ref>صاحب جواهر پس از نقل این استخاره گفته است که در کتب قدیم و جدید، نشانی از این استخاره نیافتیم چنان‌چه برخی از اساتید متبحّر ما هم این مطلب را گفته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۳۶۲ش، ج۱۲، ص۱۷۳.</ref>
به گفته [[شهید اول]]، سند استخاره‌ به‌ عدد (تسبیح یا سنگریزه) به [[رضی‌الدین آبی]] می‌رسد.<ref>شهید اول، الذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹.</ref> البته [[سید ابن طاووس]] سند آن را به [[امامان شیعه]] باز گردانده‌ است‌.<ref>شهید اول، الذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹-۲۷۰.</ref> و به گفته [[ محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] (۱۲۰۲-۱۲۶۶ق)، در زمان او علما به این شیوه استخاره می‌کردند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق‌، ج۱۲، ص۱۶۳.</ref>
به گفته [[شهید اول]]، سند استخاره‌ به‌ عدد (تسبیح یا سنگریزه) به [[رضی‌الدین آبی]] می‌رسد.<ref>شهید اول، الذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹.</ref> البته [[سید ابن طاووس]] سند آن را به [[امامان شیعه]] باز گردانده‌ است‌.<ref>شهید اول، الذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹-۲۷۰.</ref> و به گفته [[ محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] (۱۲۰۲-۱۲۶۶ق)، در زمان او علما به این شیوه استخاره می‌کردند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق‌، ج۱۲، ص۱۶۳.</ref>
* [[سید موسی شبیری زنجانی|سید موسی شبیری]] استخاره‌ای منسوب به [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] از طریق [[سید علی شوشتری]] نقل کرده‌ است به این صورت که [[بسم الله الرحمن الرحیم|بسم‌الله]] و سه [[صلوات]] و یک [[دعا]] خوانده شود و سپس تسبیح را گرفته شود و دوتا دوتا بشمارد. اگر یکی باقی‌ماند خوب است و اگر دوتا ماند بد است.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ج۱ ص۵۰۱.</ref>
*[[سید موسی شبیری زنجانی|سید موسی شبیری]] استخاره‌ای منسوب به [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] از طریق [[سید علی شوشتری]] نقل کرده‌ است به این صورت که [[بسم الله الرحمن الرحیم|بسم‌الله]] و سه [[صلوات]] و یک [[دعا]] خوانده شود و سپس تسبیح را گرفته شود و دوتا دوتا بشمارد. اگر یکی باقی‌ماند خوب است و اگر دوتا ماند بد است.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ج۱ ص۵۰۱.</ref>


در کتاب [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح‌الجنان]] نوشته [[شیخ عباس قمی]] برخی از روش‌های استخاره آمده است.<ref>نگاه کنید به قمی، مفاتیح‌الجنان، ۱۳۷۶ش، ص۸۴۲تا۸۵۱، حاشیه کتاب.</ref>
در کتاب [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح‌الجنان]] نوشته [[شیخ عباس قمی]] برخی از روش‌های استخاره آمده است.<ref>نگاه کنید به قمی، مفاتیح‌الجنان، ۱۳۷۶ش، ص۸۴۲تا۸۵۱، حاشیه کتاب.</ref>
== مشروعیت استخاره ==
==مشروعیت استخاره==
پیش از اسلام، نوعی از استخاره به‌نام استقسام به ازلام رایج بود<ref>ابن‌حبیب، المحبر، دار الآفاق الجدیده، ص۱۹۶.</ref> که به‌وسیله تیرِ کمان انجام می‌شد.<ref>جصاص، احکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۳۰۶.</ref>{{یاد| استقسام در لغت به‌معنای تمایل به انجام یکی از دو کار یا انتخاب یکی از دو چیز، و نیز طلب تعیین سهم خود از سهام دیگران، و هم چنین کوشش و جست‌جو برای دانستن مقدار سهم خود از سهام دیگران معنی شده است.}} [[محمود شلتوت|شیخ شلتوت]] عالم اهل سنت، با استناد به [[آیه]] ۳ [[سوره مائده]] که در آن استقسام به ازلام حرام اعلام شده، استخاره را مصداق نهی این آیه دانسته و آن را عملی نامشروع شمرده است؛<ref> عباسی‌مقدم، «بررسی مبانی و ماهیت استخاره»، ص۳۲.</ref> اما [[ لطف‌الله صافی گلپایگانی |آیت‌الله صافی گلپایگانی]] از [[ فهرست مراجع تقلید شیعه| مراجع تقلید شیعه]]، میان استسقام و استخاره تفاوت قائل شده، نظر شیخ شلتوت را رد کرده<ref> گلپایگانی، بحوث حول الاستسقام (مشروعیّة الاستخاره)، ص۸-۱.</ref> و برای [[مستحب|استحباب]]
پیش از اسلام، نوعی از استخاره به‌نام استقسام به ازلام رایج بود<ref>ابن‌حبیب، المحبر، دار الآفاق الجدیده، ص۱۹۶.</ref> که به‌وسیله تیرِ کمان انجام می‌شد.<ref>جصاص، احکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۳۰۶.</ref>{{یاد| استقسام در لغت به‌معنای تمایل به انجام یکی از دو کار یا انتخاب یکی از دو چیز، و نیز طلب تعیین سهم خود از سهام دیگران، و هم چنین کوشش و جست‌جو برای دانستن مقدار سهم خود از سهام دیگران معنی شده است.}} [[محمود شلتوت|شیخ شلتوت]] عالم اهل سنت، با استناد به [[آیه]] ۳ [[سوره مائده]] که در آن استقسام به ازلام حرام اعلام شده، استخاره را مصداق نهی این آیه دانسته و آن را عملی نامشروع شمرده است؛<ref> عباسی‌مقدم، «بررسی مبانی و ماهیت استخاره»، ص۳۲.</ref> اما [[ لطف‌الله صافی گلپایگانی |آیت‌الله صافی گلپایگانی]] از [[ فهرست مراجع تقلید شیعه| مراجع تقلید شیعه]]، میان استسقام و استخاره تفاوت قائل شده، نظر شیخ شلتوت را رد کرده<ref> گلپایگانی، بحوث حول الاستسقام (مشروعیّة الاستخاره)، ص۸-۱.</ref> و برای [[مستحب|استحباب]]
استخاره به[[حدیث| روایات ]] متعددی استناد کرده است.<ref> گلپایگانی، بحوث حول الاستسقام (مشروعیة الاستخاره)، ص۷تا۹.</ref>
استخاره به[[حدیث| روایات]] متعددی استناد کرده است.<ref> گلپایگانی، بحوث حول الاستسقام (مشروعیة الاستخاره)، ص۷تا۹.</ref>


== آداب و شرایط==
==آداب و شرایط==
برای‌ استخاره، آداب و شرایطی بیان‌ شده که برخی از آنها به‌شرح زیر است:
برای‌ استخاره، آداب و شرایطی بیان‌ شده که برخی از آنها به‌شرح زیر است:
* مباح‌بودن کاری که برای آن استخاره می‌شود: استخاره برای رفع تردید در کارهای [[مباح]] است، نه در کارهای خیر.<ref>«دعانویسی و استخاره‏»، دفتر حفظ و نشر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.</ref>
*مباح‌بودن کاری که برای آن استخاره می‌شود: استخاره برای رفع تردید در کارهای [[مباح]] است، نه در کارهای خیر.<ref>«دعانویسی و استخاره‏»، دفتر حفظ و نشر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.</ref>
* استخاره برای خود: به‌گفته [[محمدباقر مجلسی| علامه مجلسی]] حدیثی نیست که در آن شخصی به‌وکالت از دیگری استخاره کرده باشد. بنابراین سزاوارتر آن است که هرکس برای خودش استخاره کند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص ۲۸۵.</ref>البته او همچنین از [[سید ابن طاووس]] نقل کرده که استخاره برای دیگری را جایز می‌دانست.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص ۲۸۵.</ref>
*استخاره برای خود: به‌گفته [[محمدباقر مجلسی| علامه مجلسی]] حدیثی نیست که در آن شخصی به‌وکالت از دیگری استخاره کرده باشد. بنابراین سزاوارتر آن است که هرکس برای خودش استخاره کند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص ۲۸۵.</ref>البته او همچنین از [[سید ابن طاووس]] نقل کرده که استخاره برای دیگری را جایز می‌دانست.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص ۲۸۵.</ref>
* استخاره پس از مشورت: یعنی پیش از استخاره مشورت شود و اگر نتیجه نداد سراغ استخاره رفت.<ref>«دعانویسی و استخاره‏»، دفتر حفظ و نشر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.</ref>
*استخاره پس از مشورت: یعنی پیش از استخاره مشورت شود و اگر نتیجه نداد سراغ استخاره رفت.<ref>«دعانویسی و استخاره‏»، دفتر حفظ و نشر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.</ref>
* مکان استخاره: از نظر [[شهید اول]] بهتر است که استخاره با دعا در [[مسجد]] و [[حرم|حرم‌ها]] باشد.<ref>شهید اول، ذکری‌الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۷.</ref> در برخی روایات از استخاره در [[حرم امام حسین(ع)]] سخن آمده است.<ref>شهید اول، ذکری‌الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۷. </ref>
*مکان استخاره: از نظر [[شهید اول]] بهتر است که استخاره با دعا در [[مسجد]] و [[حرم|حرم‌ها]] باشد.<ref>شهید اول، ذکری‌الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۷.</ref> در برخی روایات از استخاره در [[حرم امام حسین(ع)]] سخن آمده است.<ref>شهید اول، ذکری‌الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۷. </ref>
* زمان: [[محمدمحسن فیض کاشانی| فیض کاشانی]] در کتاب تقویم المحسنین برای استخاره به قرآن، در هر روز هفته ساعاتی را ذکر کرده است؛‌ اما گفته است ساعات مذکور بین اهل‌ایمان شهرت دارد و در احادیث نیامده است.<ref>فیض کاشانی، تقویم‌المحسنین، ۱۳۱۵ق، ص۵۸و۵۹.</ref> به‌گفته صاحب‌جواهر، برای نماز استخاره زمان خاصی وجود ندارد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق‌، ج۱۲، ص۱۵۵.</ref> البته درباره استخاره به قرآن نقل شده که وقت نماز انجام شود.<ref>طوسی‌، تهذیب‌ الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۱۰.</ref>
*زمان: [[محمدمحسن فیض کاشانی| فیض کاشانی]] در کتاب تقویم المحسنین برای استخاره به قرآن، در هر روز هفته ساعاتی را ذکر کرده است؛‌ اما گفته است ساعات مذکور بین اهل‌ایمان شهرت دارد و در احادیث نیامده است.<ref>فیض کاشانی، تقویم‌المحسنین، ۱۳۱۵ق، ص۵۸و۵۹.</ref> به‌گفته صاحب‌جواهر، برای نماز استخاره زمان خاصی وجود ندارد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق‌، ج۱۲، ص۱۵۵.</ref> البته درباره استخاره به قرآن نقل شده که وقت نماز انجام شود.<ref>طوسی‌، تهذیب‌ الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۱۰.</ref>
* عمل به استخاره: عمل به استخاره الزام شرعی ندارد، اما بهتر است به آن عمل شود.<ref>«دعانویسی و استخاره‏»، دفتر حفظ و نشر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.</ref>
*عمل به استخاره: عمل به استخاره الزام شرعی ندارد، اما بهتر است به آن عمل شود.<ref>«دعانویسی و استخاره‏»، دفتر حفظ و نشر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.</ref>


خواندن دعاهای مخصوص،<ref> کلینی‌، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۷۳.</ref> قرائت برخی از سوره‌های قرآن<ref>شهید اول، الذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹-۲۷۰.</ref> و فرستادن صلوات<ref>کلینی‌، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۷۲.</ref> نیز از آدابی است که پیش از استخاره سفارش شده است.
خواندن دعاهای مخصوص،<ref> کلینی‌، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۷۳.</ref> قرائت برخی از سوره‌های قرآن<ref>شهید اول، الذکری الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۲۶۹-۲۷۰.</ref> و فرستادن صلوات<ref>کلینی‌، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۷۲.</ref> نیز از آدابی است که پیش از استخاره سفارش شده است.
خط ۵۰: خط ۵۰:
==استخاره‌های معروف==
==استخاره‌های معروف==
برخی از استخاره‌های معروف عبارت‌اند از:
برخی از استخاره‌های معروف عبارت‌اند از:
* استخاره‌های [[محمدعلی شاه قاجار]]: او برای امور مختلف از جمله به‌توپ بستن مجلس شورای ملی در سال ۱۲۸۷ش و تبعید برخی از افراد استخاره می‌کرد.<ref> توکلی، «ورقی از تاریخ مشروطه، چند استخاره از محمدعلی شاه با جواب‌های آنها»، ص۵۷.</ref>  
*استخاره‌های [[محمدعلی شاه قاجار]]: او برای امور مختلف از جمله به‌توپ بستن مجلس شورای ملی در سال ۱۲۸۷ش و تبعید برخی از افراد استخاره می‌کرد.<ref> توکلی، «ورقی از تاریخ مشروطه، چند استخاره از محمدعلی شاه با جواب‌های آنها»، ص۵۷.</ref>
* استخاره [[ ناصرالدین شاه قاجار |ناصرالدین شاه]] برای قبول حاکمیت ایران بر [[هرات]]: <ref>تیموری، ««ناصرالدین شاه و استخاره برای قبول حاکمیت [[ایران]] بر هرات»، ص۲۶۵. </ref>در سال ۱۲۹۶ش دولت [[بریتانیا|انگلیس]] تصمیم گرفت برای مدتی نامعلوم حاکمیت هرات را به ایران بازگرداند، ناصرالدین شاه پس از مشورت‌های زیاد به استخاره متوسل شد.<ref>تیموری، «ناصرالدین شاه و استخاره برای قبول حاکمیت ایران بر هرات»، ص۲۵۲-۲۵۳.</ref>
*استخاره [[ ناصرالدین شاه قاجار |ناصرالدین شاه]] برای قبول حاکمیت ایران بر [[هرات]]: <ref>تیموری، ««ناصرالدین شاه و استخاره برای قبول حاکمیت [[ایران]] بر هرات»، ص۲۶۵. </ref>در سال ۱۲۹۶ش دولت [[بریتانیا|انگلیس]] تصمیم گرفت برای مدتی نامعلوم حاکمیت هرات را به ایران بازگرداند، ناصرالدین شاه پس از مشورت‌های زیاد به استخاره متوسل شد.<ref>تیموری، «ناصرالدین شاه و استخاره برای قبول حاکمیت ایران بر هرات»، ص۲۵۲-۲۵۳.</ref>
* استخاره [[عبدالکریم حائری یزدی]] برای اقامت در [[قم]]: آیت‌الله حائری مؤسس [[حوزه علمیه قم]]، در ۱۳۴۰ق به قم رفت. در این سفر شماری از علما و اهالی قم از وی خواستند تا در آنجا ساکن شود. او نخست تردید داشت، اما پس از اصرار علما، استخاره کرد و در قم ساکن شد.<ref>طریقه‌دار، کندوکاوی درباره استخاره و تفأل، ۱۳۷۷ش، ص۳۸.</ref>{{یاد| کریمی جهرمی از [[مرتضی حائری یزدی|مرتضی حائری]]، فرزند شیخ عبدالکریم حائری نقل کرده كه پدرش پس از اصرار عدّه‌ای از علما و اهالی (قم و [[تهران]])، بالای سر [[حضرت معصومه سلام الله علیها|حضرت معصومه]] عليها السلام برای ماندن در قم استخاره کرده و اين آيه آمده بود: «وَأتُؤني بِأَهْلِكُمْ اَجْمعينَ» [[سوره یوسف]] آیه۹۳. اين آيه خطاب به [[یوسف (پیامبر)|حضرت يوسف]] است که به برادران خود فرمود: «همه اهل و بستگان خود را نزد من بياوريد»https://www.hawzahnews.com/news/350149/.}}
*استخاره [[عبدالکریم حائری یزدی]] برای اقامت در [[قم]]: آیت‌الله حائری مؤسس [[حوزه علمیه قم]]، در ۱۳۴۰ق به قم رفت. در این سفر شماری از علما و اهالی قم از وی خواستند تا در آنجا ساکن شود. او نخست تردید داشت، اما پس از اصرار علما، استخاره کرد و در قم ساکن شد.<ref>طریقه‌دار، کندوکاوی درباره استخاره و تفأل، ۱۳۷۷ش، ص۳۸.</ref>{{یاد| کریمی جهرمی از [[مرتضی حائری یزدی|مرتضی حائری]]، فرزند شیخ عبدالکریم حائری نقل کرده كه پدرش پس از اصرار عدّه‌ای از علما و اهالی (قم و [[تهران]])، بالای سر [[حضرت معصومه سلام الله علیها|حضرت معصومه]] عليها السلام برای ماندن در قم استخاره کرده و اين آيه آمده بود: «وَأتُؤني بِأَهْلِكُمْ اَجْمعينَ» [[سوره یوسف]] آیه۹۳. اين آيه خطاب به [[یوسف (پیامبر)|حضرت يوسف]] است که به برادران خود فرمود: «همه اهل و بستگان خود را نزد من بياوريد»https://www.hawzahnews.com/news/350149/.}}
* استخاره بزرگان نجف برای [[ملا قربانعلی زنجانی| ملاقربانعلی زنجانی]]: او ساکن زنجان بود و با مشروطه موافق نبود. مشروطه‌خواهان می‌خواستند او را در [[تهران]] تحت‌نظر نگه دارند، اما بزرگان نجف که طرف‌دار مشروطه بودند، استخاره کردند و براساس آن درخواست کردند که او را به [[عراق]] بفرستند.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۳ش، ج۳، ص۳۵۲و۳۵۳.</ref>  
*استخاره بزرگان نجف برای [[ملا قربانعلی زنجانی| ملاقربانعلی زنجانی]]: او ساکن زنجان بود و با مشروطه موافق نبود. مشروطه‌خواهان می‌خواستند او را در [[تهران]] تحت‌نظر نگه دارند، اما بزرگان نجف که طرف‌دار مشروطه بودند، استخاره کردند و براساس آن درخواست کردند که او را به [[عراق]] بفرستند.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۳ش، ج۳، ص۳۵۲و۳۵۳.</ref>
*‌ استخاره [[مهدی بازرگان| مهندس مهدی بازرگان]] برای پذیرش پیشنهاد [[محمد مصدق | دکتر مصدق]] برای ریاست هیأت مدیره خَلع ید از شرکت نفت بریتانیایی.<ref>[https://www.aparat.com/v/0brha/نسخه_کامل_مستند_راه_طی_شده «مستند راه طی شده»]، سایت آپارات.</ref>
*‌ استخاره [[مهدی بازرگان| مهندس مهدی بازرگان]] برای پذیرش پیشنهاد [[محمد مصدق | دکتر مصدق]] برای ریاست هیأت مدیره خَلع ید از شرکت نفت بریتانیایی.<ref>[https://www.aparat.com/v/0brha/نسخه_کامل_مستند_راه_طی_شده «مستند راه طی شده»]، سایت آپارات.</ref>


در کتاب «کندوکاوی درباره استخاره و تفأل» استخاره‌هایی از عالمان شیعی همچون [[شیخ مرتضی انصاری| شیخ انصاری]]، [[ محمدمحسن فیض کاشانی| فیض کاشانی]]، [[شهید ثانی]] و [[سید ابن طاووس]] ذکر شده است.<ref> طریقه‌دار، کندوکاوی درباره استخاره و تفأل، ۱۳۷۷ش، ص۲۵تا۷۷.</ref>
در کتاب «کندوکاوی درباره استخاره و تفأل» استخاره‌هایی از عالمان شیعی همچون [[شیخ مرتضی انصاری| شیخ انصاری]]، [[ محمدمحسن فیض کاشانی| فیض کاشانی]]، [[شهید ثانی]] و [[سید ابن طاووس]] ذکر شده است.<ref> طریقه‌دار، کندوکاوی درباره استخاره و تفأل، ۱۳۷۷ش، ص۲۵تا۷۷.</ref>


== حکم شرعی عمل مطابق استخاره ==
==حکم شرعی عمل مطابق استخاره==
طبق نظر فقها عمل کردن طبق نتیجه استخاره واجب نیست و مخالفت با آن نیز شرعا حرام نیست، هرچند که بهتر است مخالف آن عمل نشود.<ref>عدم وجوب عمل به استخاره، [https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=21&catid=46495 وبگاه آیت‌الله مکارم شیرازی]</ref> از نظر [[سید موسی شبیری زنجانی|آیت‌الله شبیری زنجانی]]  از آن جهت که در مخالفت با استخاره، شبهه وقوع ضرر وجود دارد، احتیاط آن است که با آن مخالفت نشود.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ج۱، ص۵۰۵.</ref>
طبق نظر فقها عمل کردن طبق نتیجه استخاره واجب نیست و مخالفت با آن نیز شرعا حرام نیست، هرچند که بهتر است مخالف آن عمل نشود.<ref>عدم وجوب عمل به استخاره، [https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=21&catid=46495 وبگاه آیت‌الله مکارم شیرازی]</ref> از نظر [[سید موسی شبیری زنجانی|آیت‌الله شبیری زنجانی]]  از آن جهت که در مخالفت با استخاره، شبهه وقوع ضرر وجود دارد، احتیاط آن است که با آن مخالفت نشود.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ج۱، ص۵۰۵.</ref>


==کتاب‌شناسی==
==کتاب‌شناسی==
کتاب‌های مستقلی‌ درباره استخاره نوشته شده است که کتاب استخاره اثر عیاشی و الاستخاره و الاستشاره نوشته زبیری شافعی را از نخستین آثار در این زمبنه دانسته‌اند. برخی دیگر از کتاب‌ها درباره استخاره به‌شرح زیر است:
کتاب‌های مستقلی‌ درباره استخاره نوشته شده است که کتاب استخاره اثر عیاشی و الاستخاره و الاستشاره نوشته زبیری شافعی را از نخستین آثار در این زمبنه دانسته‌اند. برخی دیگر از کتاب‌ها درباره استخاره به‌شرح زیر است:
* [[فتح الابواب (کتاب)|فَتحُ الأبواب بَینَ ذَوی الألباب وَ بَینَ رَبّ الأرباب فِی الإستخارات]]، تألیف سید بن طاووس (درگذشت ۶۶۴ق): در این کتاب که به‌زبان عربی نوشته شده مشروعیت استخاره و شیوه‌های مختلف آن بیان شده است.
*[[فتح الابواب (کتاب)|فَتحُ الأبواب بَینَ ذَوی الألباب وَ بَینَ رَبّ الأرباب فِی الإستخارات]]، تألیف سید بن طاووس (درگذشت ۶۶۴ق): در این کتاب که به‌زبان عربی نوشته شده مشروعیت استخاره و شیوه‌های مختلف آن بیان شده است.
* «کندوکاوی درباره استخاره و تفأل»، نوشته ابوالفضل طریقه‌دار: در این کتاب روش‌های استخاره به مطلق، قلبی، مشورتی، استخاره با قرآن، کاغذ و تسبیح تقسیم شده است.<ref>طریقه‌دار، کندوکاوی درباره استخاره و تفأل، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۱-۱۱۳.</ref>
*«کندوکاوی درباره استخاره و تفأل»، نوشته ابوالفضل طریقه‌دار: در این کتاب روش‌های استخاره به مطلق، قلبی، مشورتی، استخاره با قرآن، کاغذ و تسبیح تقسیم شده است.<ref>طریقه‌دار، کندوکاوی درباره استخاره و تفأل، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۱-۱۱۳.</ref>
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
* اِرشاد المُستَبصِر فی الاِستخارات، از [[سید عبدالله شبر|سید عبدالله شُبَّر]]،
* اِرشاد المُستَبصِر فی الاِستخارات، از [[سید عبدالله شبر|سید عبدالله شُبَّر]]،
خط ۷۸: خط ۷۸:
{{پایان}}
{{پایان}}


== جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
{{ستون|۳}}
{{ستون|4}}* [[قرعه]]
* [[تفأل]]  
* [[تفأل]]  
* [[تطیر]]
* [[تطیر]]
خط ۸۵: خط ۸۵:
{{پایان}}
{{پایان}}


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== یادداشت ==
==یادداشت==
{{یادداشت‌ها}}
{{یادداشت‌ها}}
== منابع ==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
* [http://maarefquran.com/fa/Cyclopedia/Index# ضميرى، محمدتقی و سیدعبدالرسول حسينى‌زاده، «استخاره»]، در دایرة المعارف بزرگ قرآن، تاریخ مشاهده:‌ ۳۰ تیر ۱۳۹۸ش.
* [http://maarefquran.com/fa/Cyclopedia/Index# ضميرى، محمدتقی و سیدعبدالرسول حسينى‌زاده، «استخاره»]، در دایرة المعارف بزرگ قرآن، تاریخ مشاهده:‌ ۳۰ تیر ۱۳۹۸ش.
خط ۱۱۵: خط ۱۱۵:


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/266472 دایرة المعارف بزرگ اسلامی.]
*[https://www.cgie.org.ir/fa/article/266472 دایرة المعارف بزرگ اسلامی.]
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/230055/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D9%87 مدخل استخاره در دایرة المعارف بزرگ اسلامی.]
*[https://www.cgie.org.ir/fa/article/230055/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D9%87 مدخل استخاره در دایرة المعارف بزرگ اسلامی.]
* [http://s-hadith.kashanu.ac.ir/article-1-444-fa.html شیوه‌های مختلف استخاره در فرهنگ اسلامی.]
*[http://s-hadith.kashanu.ac.ir/article-1-444-fa.html شیوه‌های مختلف استخاره در فرهنگ اسلامی.]
* [https://www.welayatnet.com/fa/book/89511 جستاری در چیستی، شرایط و آداب استخاره.]
*[https://www.welayatnet.com/fa/book/89511 جستاری در چیستی، شرایط و آداب استخاره.]
* [http://jf.isca.ac.ir/article_3033.html اعتبار سنجی استخاره با قرآن.]
*[http://jf.isca.ac.ir/article_3033.html اعتبار سنجی استخاره با قرآن.]
* [http://ensani.ir/fa/article/264593 انواع استخاره و جایگاه آن در اعتقادات مردم.]
*[http://ensani.ir/fa/article/264593 انواع استخاره و جایگاه آن در اعتقادات مردم.]


{{آداب اسلامی}}
{{آداب اسلامی}}
Automoderated users، confirmed، templateeditor
۲٬۸۲۹

ویرایش