Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۸۴۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
'''پَنجْ تَن''' عنوانی برای [[محمد|حضرت محمّد]]، [[حضرت علی]]، [[حضرت فاطمه]]، [[امام حسن]] و [[امام حسین]] علیهمالسّلام که فضایل و مقامات مشترک و مشابه ایشان سبب امتیاز آنان در میان [[معصومین(ع)|معصومین چهاردهگانه]] نزد [[شیعه امامیه]] شده است. اینان به [[آل عبا]]، [[اصحاب کساء]] یا آل کسا، خمسه آل عبا و خمسه طیبه نیز مشهورند. | '''پَنجْ تَن''' عنوانی برای [[محمد|حضرت محمّد]]، [[حضرت علی]]، [[حضرت فاطمه]]، [[امام حسن]] و [[امام حسین]] علیهمالسّلام که فضایل و مقامات مشترک و مشابه ایشان سبب امتیاز آنان در میان [[معصومین(ع)|معصومین چهاردهگانه]] نزد [[شیعه امامیه]] شده است. اینان به [[آل عبا]]، [[اصحاب کساء]] یا آل کسا، خمسه آل عبا و خمسه طیبه نیز مشهورند. | ||
== فضائل پنج تن در قرآن == | ==فضائل پنج تن در قرآن== | ||
شهرت پنج تن، در آیات و روایات برگرفته از شأن نزول | شهرت پنج تن، در آیات و روایات برگرفته از شأن نزول [[آیه تطهیر]]<ref>سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> است.{{مدرک}} این [[آیه]] هنگام گردآمدن [[پیامبر(ص)]] و [[اهل بیت]] وی در زیر عبایی نازل شد. <ref>العروسی الحویزی، تفسير نور الثقلين، ج۴، ص۲۷۲.</ref> مفسّران شیعه و بسیاری از [[اهل سنت|عامّه]]، اهل بیت پیامبر (ص) را در آن زمان منحصر به [[حضرت فاطمه(س)]] و شوهر و فرزندانش دانستهاند که در این آیه بدان اشاره شده و آنان را به دور از هرگونه پلیدی معرفی کرده است.{{مدرک}} عناوین آل عبا و آل کسا نیز ناظر به این امر است.{{مدرک}} | ||
از آیات دیگری نیز فضیلت پنج تن استنباط شده است از جمله: | از آیات دیگری نیز فضیلت پنج تن استنباط شده است از جمله: | ||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
*[[آیه مودت]]<ref>سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> که در آن مطابق تفاسیر شیعه{{مدرک}} و اهل سنت<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.</ref> مصداق ذوی القربای (خویشاوندان) پیامبر (ص)، علی (ع) و فاطمه (س) و حسنین علیهماالسّلام بوده و مودّت ایشان اجر [[نبوت|رسالت]] پیامبر (ع) قرار داده شده است. | *[[آیه مودت]]<ref>سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> که در آن مطابق تفاسیر شیعه{{مدرک}} و اهل سنت<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.</ref> مصداق ذوی القربای (خویشاوندان) پیامبر (ص)، علی (ع) و فاطمه (س) و حسنین علیهماالسّلام بوده و مودّت ایشان اجر [[نبوت|رسالت]] پیامبر (ع) قرار داده شده است. | ||
* | *آیات ۱۹ تا ۲۲ [[سوره الرحمن]]، که در آنها از علی و فاطمه علیهماالسّلام به دو دریا تعبیر شده است که پیامبر به مثابه برزخی میان ایشان بوده و حسنین علیهماالسّلام چون لؤلؤ و مرجانی هستند که از ملاقات این دو دریا پدید میآیند.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۷۴-۲۷۹، ج۹، ص۱۰۷-۱۰۹؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۴، ص۹۷-۹۹، ج۳۷، ص۶۴، ۷۳، ۹۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ذیل آیه.</ref> | ||
* | *[[آیه توبه|آیه ۳۷ سوره بقره]]، فتلقّی آدم من ربّه کلمات، که مطابق بعضی روایات [[اهل سنت|عامّه]] و [[شیعه|خاصه]] در تفسیر این [[آیه]]، [[توسل]] [[حضرت آدم(ع)]] به انوار خمسه طیبه و خواندن خداوند به اسماء ایشان (''کلمات'') سبب [[آمرزش]] و قبولی [[توبه]] وی گردید.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷۶-۸۰، ج۵، ص۱۱، ج۹، ص۱۰۲-۱۰۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص۳۲۳-۳۲۸، ۳۳۳؛ حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۰۵؛ امینی، الغدیر، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۳۰۰-۳۰۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ذیل آیه؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۶۵-۱۳۷۵ش، ذیل آیه.</ref> در بعضی از این روایات<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۴؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۵، ص۹، ۱۴-۱۵، ج۲۵، ص۶، ج۲۶، ص۳۲۷-۳۲۸، ج۳۷، ص۴۷، ۶۲-۶۳؛ امینی، الغدیر، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱</ref> به اشتقاق نامهای پنج تن (محمّد، علی، فاطمه، حسن و حسین) از اسامی خداوند (محمود و حمید، علی و عالی و اعلی، فاطر و فاطم، محسن و ذوالاحسان و ذو[[اسما و صفات|الاسماء الحسنی]]) با اختلاف تصریح شده است. | ||
در تفسیر و تأویل این [[آیه]] و آیه | در تفسیر و تأویل این [[آیه]] و آیه و اذ ابتلی ابراهیم ربّه بکلماتٍ فاتمهّن<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref> علاوه بر تأویل کلمات به پنج تن و تأویل فَأتَمَّهُنَّ به ۹امام از نسل امام حسین علیهم السّلام، مناقب و فضایل عدیدهای در شأن آل عبا نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ذیل آیه مذکور؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷۹، ج۵، ص۲۶۲-۲۶۵، ج۷، ص۱۸۰-۱۸۳، ج۱۸، ص۳۴۴-۳۴۷؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۲۳، ۶، ۱۶-۱۷، ج۲۶، ص۲۷۳، ۳۱۱-۳۱۲، ۳۲۳-۳۲۷، ۳۴۳؛ حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۰۷؛ امینی، الغدیر، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۹۰.</ref> | ||
همچنین در آیه | همچنین در آیه اَسْتَکْبَرْتَ اَم کَنتَ مِن العالین<ref>سوره ص، آیه ۷۵.</ref> عالین به خمسه طیبه تأویل شده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۲، ج۲۶، ص۳۴۶-۳۴۷.</ref> | ||
آیات دیگری نیز مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه به مقام پنج تن اشاره دارد که از آن جمله است: آیه ۶۹ [[سوره نساء]]، آیه ۲۴ [[سوره ابراهیم]]، آیه ۴۳ [[سوره نحل]]، آیه ۱۳۲ [[سوره طه]]، آیه ۷۴ [[سوره فرقان]]، آیه ۲۷ [[سوره ذاریات]]، آیه ۲۱ [[سوره طور]] و آیه ۹ [[سوره حشر]].<ref> نگاه کنید به: شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۴۸۲-۴۸۳، ۵۴۲، ۵۶۰، ج ۱۴، ص۳۷۵، ۳۸۹-۳۹۱، ۵۴۲، ۵۵۰، ۵۹۱-۵۹۳، ۶۳۷، ۶۸۲؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۱۶، ۳۰، ۲۲۰، ۲۴۱، ج۳۷، ص۸۳.</ref> | آیات دیگری نیز مطابق بعضی روایات عامّه و خاصه به مقام پنج تن اشاره دارد که از آن جمله است: آیه ۶۹ [[سوره نساء]]، آیه ۲۴ [[سوره ابراهیم]]، آیه ۴۳ [[سوره نحل]]، آیه ۱۳۲ [[سوره طه]]، آیه ۷۴ [[سوره فرقان]]، آیه ۲۷ [[سوره ذاریات]]، آیه ۲۱ [[سوره طور]] و آیه ۹ [[سوره حشر]].<ref> نگاه کنید به: شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۴۸۲-۴۸۳، ۵۴۲، ۵۶۰، ج ۱۴، ص۳۷۵، ۳۸۹-۳۹۱، ۵۴۲، ۵۵۰، ۵۹۱-۵۹۳، ۶۳۷، ۶۸۲؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۱۶، ۳۰، ۲۲۰، ۲۴۱، ج۳۷، ص۸۳.</ref> | ||
== فضائل پنج تن در احادیث == | ==فضائل پنج تن در احادیث== | ||
[[پرونده:مهر نماز با نام پنج تن.jpg|200px|بندانگشتی|[[مهر نماز]] با نام [[خدا]] و [[پنج تن]]]] | [[پرونده:مهر نماز با نام پنج تن.jpg|200px|بندانگشتی|[[مهر نماز]] با نام [[خدا]] و [[پنج تن]]]] | ||
گذشته از [[آیات قرآن]]، در [[جوامع روایی|جوامع روایی عامّه و خاصّه]]، ابوابی در اختصاصات و مناقب پنج تن آمده است.<ref>نگاه کنید به: حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۶۴-۳۱۱؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۳۴، ۱۱-۲۲، ۴۵-۴۶، ج۱۸، ص۳۸۴ به بعد؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۷، ص۳۵-۱۰۷. نیز برای فضیلت پنج تن، محبت به ایشان و تعابیری که درباره مقام دنیوی و اخروی ایشان به کار رفته است نگاه کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۷، ص۳۶-۳۷، ۴۷، ۶۴-۶۵، ۷۵، ۷۸، ۸۴-۸۵؛ حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۳۰۰، ج۲، ص۷۸، ج۳، ص۱۳۳، ۱۳۹-۱۴۱؛ امینی، الغدیر، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۲۰، ۵۳، ۹۰، ج۱۸، ص۳۴۸-۳۵۵؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۹و۲۲۰؛ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۸، ۲۹۷.</ref> | گذشته از [[آیات قرآن]]، در [[جوامع روایی|جوامع روایی عامّه و خاصّه]]، ابوابی در اختصاصات و مناقب پنج تن آمده است.<ref>نگاه کنید به: حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۶۴-۳۱۱؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۳۴، ۱۱-۲۲، ۴۵-۴۶، ج۱۸، ص۳۸۴ به بعد؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۷، ص۳۵-۱۰۷. نیز برای فضیلت پنج تن، محبت به ایشان و تعابیری که درباره مقام دنیوی و اخروی ایشان به کار رفته است نگاه کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۷، ص۳۶-۳۷، ۴۷، ۶۴-۶۵، ۷۵، ۷۸، ۸۴-۸۵؛ حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۳۰۰، ج۲، ص۷۸، ج۳، ص۱۳۳، ۱۳۹-۱۴۱؛ امینی، الغدیر، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۰۰-۳۰۱؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۲۰، ۵۳، ۹۰، ج۱۸، ص۳۴۸-۳۵۵؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۹و۲۲۰؛ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۸، ۲۹۷.</ref> | ||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
[[فخرالدین رازی]] با استناد به [[آیه مودت]]، صلوات تشهد و [[سیره پیامبر(ص)]]، محبت و دوستی علی(ع) و فاطمه(س) و فرزندان آنها را [[واجب]] دانسته است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.</ref> از نظر او شکی نیست که پیامبر(ص) علی، فاطمه، حسن و حسین(علیهم السلام) را دوست میداشت. پیروی از پیامبر(ص) براساس آیاتی همچون [[آیه ۱۵۸ سوره اعراف]]، [[آیه ۳۱ سوره آل عمران]] و [[آیه تأسی|آیه ۲۱ سوره احزاب]] [[واجب]] است. بر این اساس، دوستی آنها بر همه [[امت]] [[واجب]] است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.</ref> | [[فخرالدین رازی]] با استناد به [[آیه مودت]]، صلوات تشهد و [[سیره پیامبر(ص)]]، محبت و دوستی علی(ع) و فاطمه(س) و فرزندان آنها را [[واجب]] دانسته است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.</ref> از نظر او شکی نیست که پیامبر(ص) علی، فاطمه، حسن و حسین(علیهم السلام) را دوست میداشت. پیروی از پیامبر(ص) براساس آیاتی همچون [[آیه ۱۵۸ سوره اعراف]]، [[آیه ۳۱ سوره آل عمران]] و [[آیه تأسی|آیه ۲۱ سوره احزاب]] [[واجب]] است. بر این اساس، دوستی آنها بر همه [[امت]] [[واجب]] است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.</ref> | ||
== برتری پنج تن بر سایر امامان== | ==برتری پنج تن بر سایر امامان== | ||
برتری و فضیلت پنج تن در میان ائمه چهارده گانه به مدد قراین ثابت میشود. این قراین همان مناقب مشترک و اختصاصی خمسه طیبه است.{{مدرک}} نیز شهادت امام حسین علیهالسلام (۶۱ق) که خاتم پنج تن بوده و در ادعیه و زیارات<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵۰، ج۹۸، ص۱۷۹، ۱۹۶، ۲۳۵، ۳۱۳، ۳۱۸، ۳۶۰.</ref> به «خامس اهل العباء» و «خامس اصحاب الکساء» موسوم است به منزله وفات همه پنج تن و ازین رو اعظم مصایب تلقّی شده است<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۲۶۹-۲۷۰، ج۴۵، ص۲، ۸۸.</ref> این القاب برای علی علیهالسلام نیز احتراماً به کار رفته است.<ref>نگاه کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۵، ص۱۳۰، ج۹۷، ص۲۰۵، ۳۰۲، ۳۷۳.</ref> | برتری و فضیلت پنج تن در میان ائمه چهارده گانه به مدد قراین ثابت میشود. این قراین همان مناقب مشترک و اختصاصی خمسه طیبه است.{{مدرک}} نیز شهادت امام حسین علیهالسلام (۶۱ق) که خاتم پنج تن بوده و در ادعیه و زیارات<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵۰، ج۹۸، ص۱۷۹، ۱۹۶، ۲۳۵، ۳۱۳، ۳۱۸، ۳۶۰.</ref> به «خامس اهل العباء» و «خامس اصحاب الکساء» موسوم است به منزله وفات همه پنج تن و ازین رو اعظم مصایب تلقّی شده است<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۲۶۹-۲۷۰، ج۴۵، ص۲، ۸۸.</ref> این القاب برای علی علیهالسلام نیز احتراماً به کار رفته است.<ref>نگاه کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۵، ص۱۳۰، ج۹۷، ص۲۰۵، ۳۰۲، ۳۷۳.</ref> | ||
در میان پنج تن نیز ترتیب فضیلت و برتری به دلالت بعضی اخبار تا حدودی روشن است. آنچه مسلّم است [[محمد|پیامبر]](ص) بر سایر پنج تن و [[علی|امیرالمؤمنین]] بر فاطمه(س) و حسنین(ع) برتری دارند<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص۲۷۲، ج۳۷، ص۷۵، ۸۷، ج۳۹، ص۹۰-۹۲.</ref> و در افضلیت فاطمه بر حسنین یا بالعکس اختلاف است.<ref>نگاه کنید به: آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۳۵۹؛ میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۲۷۷ش، ج۲، ص۷۸۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۲۶۴، ج۴۵، ص۳.</ref> | در میان پنج تن نیز ترتیب فضیلت و برتری به دلالت بعضی اخبار تا حدودی روشن است. آنچه مسلّم است [[محمد|پیامبر]](ص) بر سایر پنج تن و [[علی|امیرالمؤمنین]] بر فاطمه(س) و حسنین(ع) برتری دارند<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص۲۷۲، ج۳۷، ص۷۵، ۸۷، ج۳۹، ص۹۰-۹۲.</ref> و در افضلیت فاطمه بر حسنین یا بالعکس اختلاف است.<ref>نگاه کنید به: آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۳۵۹؛ میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۲۷۷ش، ج۲، ص۷۸۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۲۶۴، ج۴۵، ص۳.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشتها}} | {{یادداشتها}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق-۱۹۸۳م. | #آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق-۱۹۸۳م. | ||
خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details/13193 دانشنامه جهان اسلام ] | *منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details/13193 دانشنامه جهان اسلام] | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/239511 دایره المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/239511 دایره المعارف بزرگ اسلامی] | ||
{{امام علی (ع)}} | {{امام علی (ع)}} | ||
{{حضرت فاطمه(س)}} | {{حضرت فاطمه(س)}} |