سید کاظم رشتی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سید کاظم رشتی''' از علمای بزرگ [[شیخیه]] و شاگرد و مفسر آراء شیخ [[احمد احسایی]] مؤسس طریقۀ شیخیه است. او پس از احسایی کرسی تدریس را به دست گرفت و دومین رهبر مکتب شیخیه بود. پس از وی چند تن شاگردان و پیروانش ادعای [[نیابت خاصه|نیابت]] کردند از جمله محمد کریم‌خان و ملاحسن میرزای گوهر و نیز [[علی‌محمد باب]] مؤسس [[بابیه]] اشاره کرد.<ref>مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج ۳، ص۱۳۷</ref>

سید کاظم رشتی (رشت ۱۲۰۵-[[کربلا]] ۱۲۵۹ق) فرزند سید قاسم رشتی حائری از علمای معرف [[شیخیه]] است.<ref>آیتی،الکواکب الدریة..، ج ۱، ص۲۷</ref> وی در [[رشت]] به دنیا آمد. برخی تولد وی را ۱۲۱۲ گفته‌اند که با توجه به جایگاهش در زمان احسائی نادرست به نظر می‌رسد.<ref>محمد حسین آل طالقانی، الشیخیة؛ نشأتها و... ص۱۱۸-۱۱۹</ref>

جد سید کاظم، سید احمد از علمای [[مدینه]] بود که در پی شیوع طاعون به رشت مهاجر کرده بود. سید کاظم در زادگاه خود، رشت، درس را آغاز کرد. برای تکمیل درس‌ها قصد سفر داشت که با مخالفت خانواده مواجه شد. در پی رؤیایی، نزد [[احمد احسائی]] به [[یزد]] رفت و در درس وی حضور یافت.<ref>کرمانی، ص۶۴-۶۵؛ ابراهیمی، ج۱، ص۱۱۵-۱۱۶؛ نیز: عبدالله احسایی، ملحقات عبدالوهاب بوشفیع، ص۱۵۴-۱۵۷</ref> تاریخ این سفر به روشنی معلوم نیست اما در حوالی سال ۱۲۲۹ است.<ref>عبدالله احسایی، ص۱۰۷، ۱۱۶؛ ابراهیمی، ج ۱، ص۱۶۶-۱۶۷؛ قس نبیل زرندی، ص۹</ref>

==تکفیر احسائی==

===شاگردان===

برخورداری رشتی از حوزه نافذ درس و ارشاد و وضع خاص شیخیه در دوران پس از او موجب شده است که در میان انتساب برخی شاگردان به او، آشفتگی‌هایی رخ دهد. از میان کسانی که بر شاگردی آنها نزد وی میتوان صحه گذارد، این عده در خور ذکرند:

افزون بر اینها، نام برخی از رهبران جنبش بابی در شمار شاگردان رشتی آمده که منبع پاره‌ای از این انتساب‌ها نوشته‌های خود بابیان بوده است که می‌کوشیدند نشان دهند که زعمای آنان از تأیید بنیانگذاران شیخیه بهره‌مند بوده‌اند، از جمله ادعای احترام سید کاظم رشتی به سید علی محمد شیرازی و معرفی او به شاگردان<ref>حاجی میرزاجانی کاشانی، ص۱۰۳-۱۰۴؛ نبیل زرندی، ص۲۷-۲۸؛ میرزا آقاخان کرمانی و روحی، ص۲۷۶</ref> در حالیکه شهرت او به شاگردی رشتی<ref>هدایت، ج ۱۰، ص۳۱۰؛ اعتضاد السلطنه، ص۱۱</ref> بی‌اساس به نظر میرسد.<ref>آیتی، ج ۱، ص۳۶، ۱۱۰</ref> در همین منابع ملاحسین بشرویه‌ای و زرین تاج برغانی معروف به طاهره قرة العین در شمار اصحاب نزدیک رشتی معرفی شده‌اند.<ref>آیتی، ج ۱، ص۳۸، ۱۳۹-۱۴۰؛ نبیل زرندی، ص۲۵، ۷۰؛ قس معصوم علیشاه، ج ۳، ص۳۱۸</ref> در میان شاگردان سید کاظم رشتی که پس از او از سران بابیه بودند، از ملامحمدعلی بارفروشی، ملاعلی بسطامی و ملاشیخ علی ترشیزی نیز نام برده شده است.<ref>اعتضادالسلطنه، ص۶۳، تعلیقات نوائی، ص۹۰؛ نبیل زرندی، ص۴۶-۴۷، ۶۲؛ برای فهرستی تفصیلی از شاگردان او: آل طالقانی، ص۱۲۵-۱۳۱</ref>

===آثار===

از سید کاظم آثار فراوانی به فارسی و عربی در زمینه‌های گوناگون مانده است.<ref>فهرست تفصیلی آثار وی در فصلی از فهرست کتب... مشایخ عظام تألیف ابوالقاسم ابراهیمی آمده است.</ref> پس از مرگ او،‌ خانه و کتابخانه‌اش دو بار غارت شد که بر اثر آن برخی از تألیفاتش از بین رفت.<ref>ابراهیمی، ج ۱، ص۱۲۵</ref> بخش زیادی از آثار برجامانده از او، مشتمل بر رسائلی است در پاسخ استفتائات در زمینه‌های گوناگون، بخشی هم شامل مسائل فقهی، تفسیر برخی سوره‌های قرآنی و برخی احادیث و ادعیه است. شمار رسائل برجامانده از او به بیش از ۱۵۰ میرسد که بسیاری از آنها چاپ شده‌اند و مهمترین آن‌ها عبارتند از :

*شرح [[الخطبه التطنجیه]]، این کتاب در ۱۲۷۰ در تبریز به چاپ رسیده است.

*«شرح القصیده» در شرح قصیده لامیه پاشا عبدالباقی افندی عمری موصلی والی عراق در مدح امام موسی بن جعفر که شیوه رشتی در تأویل باطنی آن، این شرح را به صورت یکی از آثار مهم او درآورده است. این کتاب در سال ۱۲۷۰ در تهران به طبع رسیده‌است.

*کشف الحق فی مسائل المعراج

*ترجمه کتاب حیات النفس احسایی به فارسی که در ۱۳۳۷ش در تبریز به چاپ رسیده است.<ref>برای تفصیل آثار رشتی رک: ابراهیمی، ج ۲، ص۲۸۸-۳۵۹؛ نیز: آزاد کشمیری، ص۳۹۸-۴۰۲</ref>

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}