سخن‌گفتن خدا با موسی: تفاوت میان نسخه‌ها

گفتگوی خداوند با [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]] را مستقیم<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۹۵.</ref> و بدون واسطه فرشته<ref>طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۵، ص۴۵۲.</ref> دانسته‌اند. [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]]، صاحب [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مجمع البیان]]، در تمایزِ سخن گفتن خدا با موسی و دیگر پیامبران گفته است خداوند با موسی(ع) بدون واسطه سخن گفت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۱۸.</ref> در این نوع گفتگو، کلام به مخاطب می‌رسد، اما گوینده کلام دیده نمی‌شود؛ زیرا یک حجاب و مانعی وجود دارد که از دیدن متکلم جلوگیری می‌کند.<ref>فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۰، ص۲۰۲.</ref>

[[شیخ طوسی]] سخن گفتن خدواند با موسی(ع) را حقیقی دانسته است.<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۳، ص۲۴۰.</ref> برخی مفسران تأکید با کلمه «تَکْلیماً» در آیه «وَ کَلَّمَ الله مُوسی تَکْلیماً<ref>سوره نساء، آیه۱۶۴.</ref>» را شاهد بر حقیقت بودن سخن گفتن خداوند گرفته‌ و معتقدند نمی‌توان این سخن گفتن را به معنای مجازی آن دانست.<ref>قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۶، ص۱۸.</ref> از نظر [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] نویسنده [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] نیز سخن گفتن خداوند امر حقیقی است و اثر سخن گفتن‌های عادی مانند فهماندن منظور خود به دیگران را دارد؛ اما مانند سخن گفتن‌های عادی با واسطه زبان و حنجره نیست.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۱۵ و ۳۱۶.</ref>

===خلق کلام===

[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] عالم و مفسر شیعه بر این باور است که سخن گفتن خدا با موسی(ع)، به‌وسیله آفریدن امواج صوتی در فضا یا اجسام است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۳۶۳.</ref> شیخ طوسی در [[کتاب الرسائل العشر]] آورده که خداوند کلام را در جسمی از اجسام ایجاد می‌کند تا هدفش را به مخلوقات برساند.<ref>شیخ طوسی، الرسائل العشر، ۱۴۱۴ق، ص۹۵.</ref> برخی دیگر از مفسران نیز نقل کرده‌اند که خداوند صوت و کلام را آفرید و موسی(ع) آن‌را شنید.<ref>حسینی شیرازی، تبیین القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۱۱۵.</ref>

علامه طباطبایی معتقد است خداوند برای ما چگونگی سخن گفتن خود را ذکر نکرده است و ما نیز از تعابیر قرآن چگونگی این سخن گفتن را به‌دست نمی‌آوریم.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۱۶.</ref> [[محمد جواد مغنیه]] از مفسران شیعه نیز معتقد است خداوند از چگونگی سخن گفتن خود، ساکت بوده و آن‌را توضیح نداده است و ما نیز از آن ساکت بوده و از ماهیت آن سخن نمی‌گوییم.<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۹۵.</ref>