سخن‌گفتن خدا با موسی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سخن گفتن خدا با موسی''' که به‌صورت مستقیم و بدون واسطه فرشته الهی واقع شده را مختص [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]] و فضیلتی برای او برشمرده‌اند. [[شیخ طوسی]] و برخی دیگر از عالمان شیعه معتقدند سخن گفتن خداوند با موسی(ع) امری حقیقی بوده است. در [[حدیث|روایات]] سخن گفتن خداوند را بدون استفاده از دهان و زبان دانسته‌اند. صفت [[کلیم‌الله]] (کسی که خدا با او سخن گفت) مختص به موسی(ع) بوده و [[یهود|یهودیان]] را به همین جهت «کلیمی» خوانده‌اند.

نظرات مختلفی پیرامون چگونگی این سخن گفتن وجود دارد. برخی مفسران شیعه معتقدند [[خدا|خداوند]] امواج صوتی و کلمات را در فضا یا اجسام ‏آفرید. برخی دیگر از مفسران معتقدند، خداوند برای ما چگونگی سخن گفتن را ذکر نکرده و ما نیز از تعابیر قرآن، چگونگی این سخن گفتن را به‌دست نمی‌آوریم. اما عده‌ای معتقدند علاوه بر موسی(ع)، خداوند با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام]] نیز بدون واسطه سخن گفت.

براساس [[آیه ۱۶۴ سوره نساء]] خداوند با [[موسی (پیامبر)|موسی(ع)]] سخن گفت: «کَلَّمَ الله مُوسی تَکْلیماً؛ خداوند با موسی سخن گفت».<ref>سوره نساء، آیه ۱۶۴.</ref> در [[آیه ۱۴۴ سوره اعراف]] نیز سخن گفتن خداوند با موسی ذکر شده و این سخن‌گفتن را دلیل برتری وی بر همه مردم بر شمرده است.<ref>طیب، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۵، ص۴۵۳.</ref> این نوع گفتگو را برخی مسلمانان<ref>شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۳، ص۳۹۴؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۲۶۷.</ref> و یهودیان<ref>«[http://www.iranjewish.com/FAQ/FAQ29_Laghab.htm لقب حضرت موسی به فارسی چه می‌باشد و نبوت ایشان چگونه بود؟]»، انجمن کلیمیان تهران.</ref> مختص حضرت موسی(ع) و فضیلتی برای او برشمرده‌اند.<ref>قرشی، تفسیر احسن الحدیث، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۴۷۰؛ رشید رضا، المنار، ۱۹۹۰م، ج۳، ص۴.</ref> [[ملاصدرا]] عالم و مفسر شیعی معتقد است اگر کمک خداوند نبود موسی(ع) تاب شنیدن کلام خداوند را نداشت.<ref>ملاصدرا، تفسير القرآن الكریم، ۱۳۶۶ش، ج۶، ص۲۷۹.</ref>

گفتگوی خداوند با [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]] را مستقیم<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۹۵.</ref> و بدون واسطه فرشته<ref>طیب، اطيب البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۵، ص۴۵۲.</ref> دانسته‌اند. [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]]، صاحب [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مجمع البیان]]، در تمایزِ سخن گفتن خدا با موسی و دیگر پیامبران گفته است خداوند با موسی(ع) بدون واسطه سخن گفت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۱۸.</ref> در این نوع گفتگو، کلام به مخاطب می‌رسد، اما گوینده کلام دیده نمی‌شود؛ زیرا یک حجاب و مانعی وجود دارد که از دیدن متکلم جلوگیری می‌کند.<ref>فضل الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۰، ص۲۰۲.</ref>

[[شیخ طوسی]] سخن گفتن خدواند با موسی(ع) را حقیقی دانسته است.<ref>شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج‏۳، ص۲۴۰.</ref> برخی مفسران تأکید با کلمه «تَکْلیماً» در آیه «وَ کَلَّمَ الله مُوسی تَکْلیماً<ref>سوره نساء، آیه۱۶۴.</ref>» را شاهد بر حقیقت بودن سخن گفتن خداوند گرفته‌ و معتقدند نمی‌توان این سخن گفتن را به معنای مجازی آن دانست.<ref>قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۶، ص۱۸.</ref> از نظر [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] نویسنده [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] نیز سخن گفتن خداوند امر حقیقی است و اثر سخن گفتن‌های عادی مانند فهماندن منظور خود به دیگران را دارد؛ اما مانند سخن گفتن‌های عادی با واسطه زبان و حنجره نیست.<ref>طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۱۵ و ۳۱۶.</ref>

علامه طباطبایی معتقد است خداوند برای ما چگونگی سخن گفتن خود را ذکر نکرده است و ما نیز از تعابیر قرآن چگونگی این سخن گفتن را به‌دست نمی‌آوریم.<ref>طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۱۶.</ref> [[محمد جواد مغنیه]] از مفسران شیعه نیز معتقد است خداوند از چگونگی سخن گفتن خود، ساکت بوده و آن‌را توضیح نداده است و ما نیز از آن ساکت بوده و از ماهیت آن سخن نمی‌گوییم.<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۹۵.</ref>

* ابن قيم جوزی، حادي الأرواح إلى بلاد الأفراح‏، بیروت، عالم الكتب‏، بی‌تا.

* شیخ صدوق، محمد بن علی‏، التوحید، محقق و مصحح: هاشم حسینی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۸ق.

* طباطبائی، سید محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، ۱۴۱۷ق.

* طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، 1378ش.

* فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.

* «[http://www.iranjewish.com/FAQ/FAQ29_Laghab.htm لقب جضرت موسی به فارسی چه می باشد و نبوت ایشان چگونه بود؟]»، انجمن کلیمیان تهران تاریخ بازدید: ۱۷ آبان ۱۴۰۰ش.  

* مکارم شیرازی، ناصر، یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ، تهران، دارالكتب الإسلامية، ۱۳۸۶ش.

* ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، تفسير القرآن الكریم، قم، بیدار، ۱۳۶۶ش.{{پایان}}