۵٬۹۴۱
ویرایش
احرام: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(تمیزکاری) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
'''اِحْرام''' پوشیدن لباس احرام، اولین عمل از اعمال [[حج]] و [[عمره]] است که با نیت کردن و گفتن [[تلبیه]] محقق می‌شود. احرام از [[میقات|میقات‌های]] خاصی آغاز می‌شود. این عمل، از [[ارکان حج|ارکان حج و عمره]] است. کسی که در حال احرام است را مُحرِم می‌گویند، فرد محرم احکام خاصی دارد مانند اینکه انجام برخی از اعمال در مدت احرام، بر وی [[حرام]] می‌شود. | '''اِحْرام''' پوشیدن لباس احرام، اولین عمل از اعمال [[حج]] و [[عمره]] است که با نیت کردن و گفتن [[تلبیه]] محقق می‌شود. احرام از [[میقات|میقات‌های]] خاصی آغاز می‌شود. این عمل، از [[ارکان حج|ارکان حج و عمره]] است. کسی که در حال احرام است را مُحرِم می‌گویند، فرد محرم احکام خاصی دارد مانند اینکه انجام برخی از اعمال در مدت احرام، بر وی [[حرام]] می‌شود. | ||
{{احکام}} | |||
==واژه‌شناسی== | ==واژه‌شناسی== | ||
در منابع فقهی تعاریف گوناگون از احرام عرضه شده است. برخی آن را از گونه اعمال بیرونی دانسته و به معنای ورود در اعمال حج و عمره<ref>خطیب الشربینی، مغنی المحتاج، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۳۰؛ نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۵۶؛ بهوتی، کشاف القناع، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۰۶.</ref> با پوشیدن لباس احرام و تلبیه شمرده‌اند،<ref>نجفی، جواهر الکلام، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۱۹۷-۱۹۹.</ref> و بعضی آن را عملی قلبی به شمار آورده و به معنای نیت<ref>شهید الثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۲۲۴؛ حکیم، مستمسک العروة، ۱۳۸۴ق، ج۱۱، ص۳۵۸.</ref> یا به تعبیر دیگر نیت ورود به اعمال حج یا عمره<ref>خطیب الشربینی، مغنی المحتاج، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۷۶؛ شروانی، حواشی الشروانی، دار إحیاء التراث العربی، ج۴، ص۵۰.</ref> با قصد یا التزام به ترک محرمات خاص دانسته‌اند.<ref>خوانساری، جامع المدارک، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۷۸؛ خلخالی، معتمد العروة الوثقی، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۴۷۸.</ref> | در منابع فقهی تعاریف گوناگون از احرام عرضه شده است. برخی آن را از گونه اعمال بیرونی دانسته و به معنای ورود در اعمال حج و عمره<ref>خطیب الشربینی، مغنی المحتاج، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۳۰؛ نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۲۵۶؛ بهوتی، کشاف القناع، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۰۶.</ref> با پوشیدن لباس احرام و تلبیه شمرده‌اند،<ref>نجفی، جواهر الکلام، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۱۹۷-۱۹۹.</ref> و بعضی آن را عملی قلبی به شمار آورده و به معنای نیت<ref>شهید الثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۲۲۴؛ حکیم، مستمسک العروة، ۱۳۸۴ق، ج۱۱، ص۳۵۸.</ref> یا به تعبیر دیگر نیت ورود به اعمال حج یا عمره<ref>خطیب الشربینی، مغنی المحتاج، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۷۶؛ شروانی، حواشی الشروانی، دار إحیاء التراث العربی، ج۴، ص۵۰.</ref> با قصد یا التزام به ترک محرمات خاص دانسته‌اند.<ref>خوانساری، جامع المدارک، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۷۸؛ خلخالی، معتمد العروة الوثقی، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۴۷۸.</ref> | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
[[پرونده:احرام_حاجیان_در_مسجد_شجره.jpg|بندانگشتی|مُحرم شدن حاجیان در [[مسجد شجره]]]] | |||
بر پایه برخی [[روایات]]، احرام پیشینه‌ای به قدمت بنای [[کعبه]] و [[حج]] دارد در حدیثی آمده که [[خداوند]] هیچ [[فرشته|فرشته‌ای]] را به زمین نمی‌فرستد، مگر آن که او را به [[زیارت]] کعبه فرمان می‌دهد و آن فرشته از کنار [[عرش]] الهی احرام بسته، لبیک گویان به سوی کعبه فرود می‌آید..<ref>الأزرقی، أخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۹.</ref> بر پایه حدیثی از [[امام صادق(ع)]]، پس از [[توبه]] آدم(ع) [[جبرئیل]] احرام و [[تلبیه]] را به او آموخت و به وی فرمان داد تا برای اعمال حج [[غسل]] کند و احرام بندد.<ref>حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۱۱، ص۲۳۶، ح۱۴۶۷۷؛ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۷۸.</ref> بر پایه روایتی دیگر، جبرئیل پیش از اعمال حج، چگونگی احرام را به [[حضرت ابراهیم]] و اسماعیل آموخت و پس از احرام بستن، شیوه حج‌گزاری را به آنان تعلیم داد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۲۰۲؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۲ق، ج۱۱، ص۲۲۹.</ref> در حدیثی دیگر [[حضرت موسی]] برای حج از رمله مصر محرم شد<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۲۳۴؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۴۱۸.</ref> و با دو جامه پنبه‌ای بر تن، لبیک‌گویان به سوی مکه رفت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۲۱۳؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۴۱۹.</ref> در روایتی دیگر، به همراهی ایشان با ۷۰ تن از پیامبران الهی هنگام احرام اشاره شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۲۱۴؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۲۳۴.</ref> | بر پایه برخی [[روایات]]، احرام پیشینه‌ای به قدمت بنای [[کعبه]] و [[حج]] دارد در حدیثی آمده که [[خداوند]] هیچ [[فرشته|فرشته‌ای]] را به زمین نمی‌فرستد، مگر آن که او را به [[زیارت]] کعبه فرمان می‌دهد و آن فرشته از کنار [[عرش]] الهی احرام بسته، لبیک گویان به سوی کعبه فرود می‌آید..<ref>الأزرقی، أخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۹.</ref> بر پایه حدیثی از [[امام صادق(ع)]]، پس از [[توبه]] آدم(ع) [[جبرئیل]] احرام و [[تلبیه]] را به او آموخت و به وی فرمان داد تا برای اعمال حج [[غسل]] کند و احرام بندد.<ref>حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۱۱، ص۲۳۶، ح۱۴۶۷۷؛ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۷۸.</ref> بر پایه روایتی دیگر، جبرئیل پیش از اعمال حج، چگونگی احرام را به [[حضرت ابراهیم]] و اسماعیل آموخت و پس از احرام بستن، شیوه حج‌گزاری را به آنان تعلیم داد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۲۰۲؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۲ق، ج۱۱، ص۲۲۹.</ref> در حدیثی دیگر [[حضرت موسی]] برای حج از رمله مصر محرم شد<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۲۳۴؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۴۱۸.</ref> و با دو جامه پنبه‌ای بر تن، لبیک‌گویان به سوی مکه رفت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۲۱۳؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۴۱۹.</ref> در روایتی دیگر، به همراهی ایشان با ۷۰ تن از پیامبران الهی هنگام احرام اشاره شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۲۱۴؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۲۳۴.</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۳: | ||
[[رسول خدا(ص)]] برای کسانی که قصد حج یا عمره داشتند، [[میقات|میقات‌هایی]] را معین فرمود که با احرام بستن در آنها حج یا عمره آغاز می‌شد. کمال و تمامیت حج و عمره در احرام از این مواقیت است و احرام نکرده نباید از آنها گذشت.<ref>رجوع کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۳۱۸.</ref> | [[رسول خدا(ص)]] برای کسانی که قصد حج یا عمره داشتند، [[میقات|میقات‌هایی]] را معین فرمود که با احرام بستن در آنها حج یا عمره آغاز می‌شد. کمال و تمامیت حج و عمره در احرام از این مواقیت است و احرام نکرده نباید از آنها گذشت.<ref>رجوع کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۳۱۸.</ref> | ||
==حکمت احرام == | ==حکمت احرام== | ||
در قرآن، روایت‌ها و آرای دانشمندان اسلامی، اسرار و حکمت‌های گوناگون برای احرام یاد شده است. آیه ۱۹۷ بقره/۲ حکمت احرام و ترک برخی محرمات را [[تقوا]] بر شمرده است:{{عربی|فَمَن فَرَضَ فِیهِنَّ الحَجَّ فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَلا جِدَالَ فِی الحَجِّ وَمَا تَفعَلُوا مِن خَیرٍ یعلَمهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیرَ الزَّادِ التَّقوَی وَاتَّقُونِ یا أُولِی الألْبَابِ}}. در حدیثی، سبب تشریع احرام، ورود حاجیان به [[حرم مکی]] به شمار رفته است.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۹۵.</ref> | در قرآن، روایت‌ها و آرای دانشمندان اسلامی، اسرار و حکمت‌های گوناگون برای احرام یاد شده است. آیه ۱۹۷ بقره/۲ حکمت احرام و ترک برخی محرمات را [[تقوا]] بر شمرده است:{{عربی|فَمَن فَرَضَ فِیهِنَّ الحَجَّ فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَلا جِدَالَ فِی الحَجِّ وَمَا تَفعَلُوا مِن خَیرٍ یعلَمهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیرَ الزَّادِ التَّقوَی وَاتَّقُونِ یا أُولِی الألْبَابِ}}. در حدیثی، سبب تشریع احرام، ورود حاجیان به [[حرم مکی]] به شمار رفته است.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۹۵.</ref> | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۲: | ||
هر یک از [[محرمات احرام]] را نیز دارای اسراری دانسته‌اند. مثلاً سبب حرام شدن صید، آزمایش آدمیان و بازشناسی افراد فرمانبردار از نافرمانان است<ref>جوادی آملی، صهبای حج، ۱۳۸۶ش، ص۳۸۳-۳۸۴.</ref> {{عربی|لَیبْلُوَنَّکمُ اللَّهُ بِشَیءٍ مِنَ الصَّیدِ تَنَالُهُ أَیدِیکم وَرِمَاحُکم لِیعْلَمَ اللهُ مَن یخَافُهُ بِالغَیبِ...}}. (مائده/۵، ۹۴) زیر سایه رفتن از آن رو بر مردان حرام شده که با بردباری و صبرِ آنان در برابر گرمای آفتاب، گناهان ایشان محو گردد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۳۵۰؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۲ق، ج۱۲، ص۵۱۸.</ref> نگاه کردن در آینه و [[سرمه کشیدن]] از آن رو ممنوع شده که زینت دنیوی و توجه به خویشتن فراموش شود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۳۵۶؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۴۵۸.</ref> حکمت ممنوعیت حمل سلاح آن است که امنیت و آسایش برای همگان تأمین و روح صلح و صفا و احترام به حریم دیگران در حج گزار تقویت شود.<ref>نگاه کنید به:اسرار و معارف حج، ص۱۴۷.</ref> | هر یک از [[محرمات احرام]] را نیز دارای اسراری دانسته‌اند. مثلاً سبب حرام شدن صید، آزمایش آدمیان و بازشناسی افراد فرمانبردار از نافرمانان است<ref>جوادی آملی، صهبای حج، ۱۳۸۶ش، ص۳۸۳-۳۸۴.</ref> {{عربی|لَیبْلُوَنَّکمُ اللَّهُ بِشَیءٍ مِنَ الصَّیدِ تَنَالُهُ أَیدِیکم وَرِمَاحُکم لِیعْلَمَ اللهُ مَن یخَافُهُ بِالغَیبِ...}}. (مائده/۵، ۹۴) زیر سایه رفتن از آن رو بر مردان حرام شده که با بردباری و صبرِ آنان در برابر گرمای آفتاب، گناهان ایشان محو گردد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۳۵۰؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۲ق، ج۱۲، ص۵۱۸.</ref> نگاه کردن در آینه و [[سرمه کشیدن]] از آن رو ممنوع شده که زینت دنیوی و توجه به خویشتن فراموش شود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۳۵۶؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۴۵۸.</ref> حکمت ممنوعیت حمل سلاح آن است که امنیت و آسایش برای همگان تأمین و روح صلح و صفا و احترام به حریم دیگران در حج گزار تقویت شود.<ref>نگاه کنید به:اسرار و معارف حج، ص۱۴۷.</ref> | ||
==موارد وجوب احرام == | ==موارد وجوب احرام== | ||
فقیهان [[امامیه|امامی]] و [[اهل سنت]] با استناد به آیات [[قرآن]] و روایات، احرام را در چند مورد واجب شمرده‌اند: | فقیهان [[امامیه|امامی]] و [[اهل سنت]] با استناد به آیات [[قرآن]] و روایات، احرام را در چند مورد واجب شمرده‌اند: | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۳: | ||
===موارد استثنا=== | ===موارد استثنا=== | ||
در پاره‌ای موارد، وجوب احرام برای ورود به مکه استثنا شده است؛ از جمله: | در پاره‌ای موارد، وجوب احرام برای ورود به مکه استثنا شده است؛ از جمله: | ||
* کسانی که پیاپی وارد مکه می‌شوند؛ مانند بازرگانان یا آنان که غذا و سوخت ساکنان مکه را فراهم می‌سازند.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۷۷؛ نووی، المجموع، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۱۱؛ نجفی، جواهر الکلام، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۴۴۸.</ref> | *کسانی که پیاپی وارد مکه می‌شوند؛ مانند بازرگانان یا آنان که غذا و سوخت ساکنان مکه را فراهم می‌سازند.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۷۷؛ نووی، المجموع، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۱۱؛ نجفی، جواهر الکلام، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۴۴۸.</ref> | ||
* بیماران؛ به استناد حدیث‌های خاص.<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۶۵.</ref> | *بیماران؛ به استناد حدیث‌های خاص.<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۱۶۵.</ref> | ||
* کسی که برای نبردی مشروع قصد ورود به مکه دارد.<ref>ابن قدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۲۱۸؛ نووی، المجموع، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۱۵؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۲۰۶.</ref> | *کسی که برای نبردی مشروع قصد ورود به مکه دارد.<ref>ابن قدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۲۱۸؛ نووی، المجموع، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۱۵؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۲۰۶.</ref> | ||
* کسی که از احرام پیشین او بیش از یک ماه نگذشته باشد.<ref>حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۲ق، ج۱۲، ص۴۰۲؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۹، ص۱۹۱.</ref><ref>قواعد الاحکام، ج۱، ص۴۲۰؛ نجفی، جواهر الکلام، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۴۴۸.</ref> خواه احرام پیشین برای عمره مفرده بوده باشد یا عمره تمتع و یا حج.<ref>حکیم، مستمسک العروة، ۱۳۸۴ق، ج۱۱، ص۲۱۹؛ معتمد العروة الوثقی، ج۲، ص۲۸۳-۲۸۴.</ref> | *کسی که از احرام پیشین او بیش از یک ماه نگذشته باشد.<ref>حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۲ق، ج۱۲، ص۴۰۲؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۹، ص۱۹۱.</ref><ref>قواعد الاحکام، ج۱، ص۴۲۰؛ نجفی، جواهر الکلام، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۴۴۸.</ref> خواه احرام پیشین برای عمره مفرده بوده باشد یا عمره تمتع و یا حج.<ref>حکیم، مستمسک العروة، ۱۳۸۴ق، ج۱۱، ص۲۱۹؛ معتمد العروة الوثقی، ج۲، ص۲۸۳-۲۸۴.</ref> | ||
* کسی که از بیم ظالم یا جنگ به مکه پناه آورد.<ref>ابن قدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۲۱۸؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۲۰۶.</ref> | *کسی که از بیم ظالم یا جنگ به مکه پناه آورد.<ref>ابن قدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۲۱۸؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۲۰۶.</ref> | ||
==احرام پیش از میقات== | ==احرام پیش از میقات== | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۹: | ||
نیت، تلبیه و پوشیدن لباس احرام که باید تقریبا همزمان انجام یابد از واجبات احرام است. | نیت، تلبیه و پوشیدن لباس احرام که باید تقریبا همزمان انجام یابد از واجبات احرام است. | ||
* نیت همراه با قصد [[تقرب]] برای به‌جا آوردن [[حج]] یا [[عمره]] با تعیین نوع حج از [[حج تمتع|تمتع]]، [[حج قران|قران]] و [[حج افراد|افراد]] و اینکه آیا حج [[واجب]] است یا [[مندوب]] و اینکه آیه حج، حجةالاسلام اولین حجی که پس از استطاعت انجام می‌یابد است یا انواع دیگر حج از قبیل حج استحبابی، نذری، یا به نیابت از دیگری. در صورت اخلال به نیت چه عمدی باشد و چه ار روی سهو احرام باطل می‌شود.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۴۵.</ref> | *نیت همراه با قصد [[تقرب]] برای به‌جا آوردن [[حج]] یا [[عمره]] با تعیین نوع حج از [[حج تمتع|تمتع]]، [[حج قران|قران]] و [[حج افراد|افراد]] و اینکه آیا حج [[واجب]] است یا [[مندوب]] و اینکه آیه حج، حجةالاسلام اولین حجی که پس از استطاعت انجام می‌یابد است یا انواع دیگر حج از قبیل حج استحبابی، نذری، یا به نیابت از دیگری. در صورت اخلال به نیت چه عمدی باشد و چه ار روی سهو احرام باطل می‌شود.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۴۵.</ref> | ||
* نیت باید با [[تلبیه|تلبیه‌های چهارگانه]] همراه باشد. چون احرام برای [[حج تمتع]] یا [[حج افراد]] جز با لبیک‌های چهارگانه منعقد نمی‌شود و برای حج قران میان تلبیه یا [[تقلید (حج)|تقلید]] یا [[اشعار]]، شخص مخیر است. تلبیه (یا تقلید و اشعار) برای احرام در حکم [[تکبیرة الاحرام]] برای [[نماز]] است.<ref>شهید الثانی، ج۲، ص۲۳۲-۲۳۰.</ref> پس باید مقارن با پوشیدن لباس احرام به تلبیه‌های چهارگانه بپردازد و بگوید «'''{{عربی|لَبَّیک اللّهُمَّ لَبَّیک، لَبَّیک لاشَریک لَک لَبَّیک، إنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَک وَ الْمُلْک، لاشَریک لَک لَبَّیک}}'''».<ref>شهید الثانی، الروضة البهیة، ج۲، ص۲۳۰-۲۲۹.</ref> | *نیت باید با [[تلبیه|تلبیه‌های چهارگانه]] همراه باشد. چون احرام برای [[حج تمتع]] یا [[حج افراد]] جز با لبیک‌های چهارگانه منعقد نمی‌شود و برای حج قران میان تلبیه یا [[تقلید (حج)|تقلید]] یا [[اشعار]]، شخص مخیر است. تلبیه (یا تقلید و اشعار) برای احرام در حکم [[تکبیرة الاحرام]] برای [[نماز]] است.<ref>شهید الثانی، ج۲، ص۲۳۲-۲۳۰.</ref> پس باید مقارن با پوشیدن لباس احرام به تلبیه‌های چهارگانه بپردازد و بگوید «'''{{عربی|لَبَّیک اللّهُمَّ لَبَّیک، لَبَّیک لاشَریک لَک لَبَّیک، إنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَک وَ الْمُلْک، لاشَریک لَک لَبَّیک}}'''».<ref>شهید الثانی، الروضة البهیة، ج۲، ص۲۳۰-۲۲۹.</ref> | ||
* برای مردان [[جهر]] در تلبیه [[مستحب]] است ولی زنان باید آهسته این جملات را بر زبان آورند مگر در صورتی که نامحرم صدای آنان را نشنوند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲۳۳.</ref> | *برای مردان [[جهر]] در تلبیه [[مستحب]] است ولی زنان باید آهسته این جملات را بر زبان آورند مگر در صورتی که نامحرم صدای آنان را نشنوند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲۳۳.</ref> | ||
* مستحب است که به هنگام سواره یا پیاده شدن و بالا و پایین آمدن یا با کسی ملاقات کردن یا از خوب بیدار شدن خاصه در هنگام [[سحر]] و نیز پس از هر نماز [[تلبیه|تلبیه ها]] را تکرار کنند ولی با مشاهد خانه‌های [[مکه]] تلبیه را باید قطع کرد. بهتر است تلبیه‌های مستحب از قبیل: «'''{{عربی|لَبَّیکَ ذَاالمَعارِجِ، لَبَّیکَ...}}'''» را به شرحی که در کتاب‌های مناسک حج آمده است بر زبان آورد.<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۳۱۷.</ref> | *مستحب است که به هنگام سواره یا پیاده شدن و بالا و پایین آمدن یا با کسی ملاقات کردن یا از خوب بیدار شدن خاصه در هنگام [[سحر]] و نیز پس از هر نماز [[تلبیه|تلبیه ها]] را تکرار کنند ولی با مشاهد خانه‌های [[مکه]] تلبیه را باید قطع کرد. بهتر است تلبیه‌های مستحب از قبیل: «'''{{عربی|لَبَّیکَ ذَاالمَعارِجِ، لَبَّیکَ...}}'''» را به شرحی که در کتاب‌های مناسک حج آمده است بر زبان آورد.<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۳۱۷.</ref> | ||
==مستحبات احرام== | ==مستحبات احرام== | ||
فردی که قصد دارد احرام ببندد مستحب است قبل از آن، این کارها را انجام دهد: | فردی که قصد دارد احرام ببندد مستحب است قبل از آن، این کارها را انجام دهد: | ||
* پاکیزه‌کردن بدن؛ | *پاکیزه‌کردن بدن؛ | ||
* چیدن ناخن؛ | *چیدن ناخن؛ | ||
* کوتاه‌کردن موی سبیل؛ | *کوتاه‌کردن موی سبیل؛ | ||
* زدودن موهای زیر بغل و ناحیه تناسلی؛ | *زدودن موهای زیر بغل و ناحیه تناسلی؛ | ||
* کسی که قصد حج دارد از اوّل ماه ذی‌القعده، و شخصی که قصد عمرۀ مفرده دارد از یک ماه پیش از آن، موی سر و ریش خود را کوتاه نکند | *کسی که قصد حج دارد از اوّل ماه ذی‌القعده، و شخصی که قصد عمرۀ مفرده دارد از یک ماه پیش از آن، موی سر و ریش خود را کوتاه نکند | ||
* مستحب است که حج گزار [[غسل]] کند و پس از ادای فریضه، به ویژه [[نماز ظهر]] و یا حتی پس از [[نافله]]، احرام ببندد.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۴۴-۲۴۳؛ محقق حلی، المختصر النافع، ۱۴۰۲ق، ص۸۲-۸۱.</ref> اگرچه برخی از فقیهان غسل را از [[واجب|واجبات]] احرام شمرده‌اند.<ref>شهید ثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۲۸۹.</ref> | *مستحب است که حج گزار [[غسل]] کند و پس از ادای فریضه، به ویژه [[نماز ظهر]] و یا حتی پس از [[نافله]]، احرام ببندد.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۴۴-۲۴۳؛ محقق حلی، المختصر النافع، ۱۴۰۲ق، ص۸۲-۸۱.</ref> اگرچه برخی از فقیهان غسل را از [[واجب|واجبات]] احرام شمرده‌اند.<ref>شهید ثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۲۸۹.</ref> | ||
==لباس احرام== | ==لباس احرام== | ||
: '''لباس مرد''' | :'''لباس مرد''' | ||
مردان باید تمام لباس‌های دوخته‌شده‌شان را دربیاورند و دو تکه پارچه دوخته‌نشده به تن کنند. مرد مُحرم تکه‌ای پارچه را به دور کمر می‌بندد که آن را «ازار» گویند.ازار ناف تا زانو را می‌پوشاند.<ref>شهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲۳۲-۲۳۱.</ref> | مردان باید تمام لباس‌های دوخته‌شده‌شان را دربیاورند و دو تکه پارچه دوخته‌نشده به تن کنند. مرد مُحرم تکه‌ای پارچه را به دور کمر می‌بندد که آن را «ازار» گویند.ازار ناف تا زانو را می‌پوشاند.<ref>شهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲۳۲-۲۳۱.</ref> | ||
تکه‌پارچه دیگر که بر روی بالا تنه مردان قرار می‌گیرد، «رداء» خوانده می‌شود. ردا بر روی هر دو شانه قرار می‌گیرد. اما در مورد صحت تَوَشُّح (گذراندن یک طرف جامه از زیر بغل راست و افکندن آن بر دوش چپ یا برعکس) اختلاف نظر وجود دارد؛ گروهی از فقها این کار را جایز می‌دانند<ref>نجفی، جواهر الکلام، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۲۳۶-۲۳۸.</ref> و برخی دیگر آن را جایز نمی‌دانند.<ref>یزدی، العروة الوثقی مع تعلیقات الفاضل، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۴۰۵.</ref> | تکه‌پارچه دیگر که بر روی بالا تنه مردان قرار می‌گیرد، «رداء» خوانده می‌شود. ردا بر روی هر دو شانه قرار می‌گیرد. اما در مورد صحت تَوَشُّح (گذراندن یک طرف جامه از زیر بغل راست و افکندن آن بر دوش چپ یا برعکس) اختلاف نظر وجود دارد؛ گروهی از فقها این کار را جایز می‌دانند<ref>نجفی، جواهر الکلام، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۲۳۶-۲۳۸.</ref> و برخی دیگر آن را جایز نمی‌دانند.<ref>یزدی، العروة الوثقی مع تعلیقات الفاضل، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۴۰۵.</ref> | ||
: '''لباس زنان''' | :'''لباس زنان''' | ||
لباس احرام زنان شرط خاصی ندارد و زنان می‌توانند در لباس‌های معمولی‌شان احرام ببندند.<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=183688.</ref> | لباس احرام زنان شرط خاصی ندارد و زنان می‌توانند در لباس‌های معمولی‌شان احرام ببندند.<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=183688.</ref> | ||
البته امروزه، بیشتر زنان، لباس و چادری سراسر سفید به عنوان لباس احرام به تن می‌کنند. | البته امروزه، بیشتر زنان، لباس و چادری سراسر سفید به عنوان لباس احرام به تن می‌کنند. | ||
:'''احکام لباس احرام''' | :'''احکام لباس احرام''' | ||
* جنس و رنگ خاصی درباره لباس احرام شرط نیست. اما پوششی که فرد مُحرِم بر تن دارد باید پاک باشد و نباید از پوست و پشم و موی و کرک حیوان حرام‌گوشت یا از پوست حیوان حلال‌گوشت ذبح‌نشده باشد.<ref>شهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲۳۱.</ref> | *جنس و رنگ خاصی درباره لباس احرام شرط نیست. اما پوششی که فرد مُحرِم بر تن دارد باید پاک باشد و نباید از پوست و پشم و موی و کرک حیوان حرام‌گوشت یا از پوست حیوان حلال‌گوشت ذبح‌نشده باشد.<ref>شهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲۳۱.</ref> | ||
* لباس احرام زنان و إزار مردان نباید بدن‌نما باشد.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ج۱، ص۳۹۴.</ref> | *لباس احرام زنان و إزار مردان نباید بدن‌نما باشد.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ج۱، ص۳۹۴.</ref> | ||
احکام دیگری نیز مانند لزوم یا عدم‌لزوم همواره به تن داشتن لباس احرام، نجس شدن آن و مانند این‌ها نیز در رساله‌های عملیه و کتاب‌های مناسک حج بیان شده است. | احکام دیگری نیز مانند لزوم یا عدم‌لزوم همواره به تن داشتن لباس احرام، نجس شدن آن و مانند این‌ها نیز در رساله‌های عملیه و کتاب‌های مناسک حج بیان شده است. | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۳: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
! محرمات احرام!! موارد حرمت | !محرمات احرام!!موارد حرمت | ||
|- | |- | ||
| مشترک بین مردان و زنان || شکار، [[آمیزش|ارتباط جنسی]]، استفاده از بوی خوش، عقد و شاهد بر عقد، استمناء، [[سرمه کشیدن|سرمه کشیدن برای زینت]]، نگاه در آینه، دروغ و نافرمانی از دستورات خدا، جدال، [[انگشتر]] برای زینت، روغن مالیدن، ازاله مو از بدن، خون از بدن خارج کردن، ناخن گرفتن، کشیدن دندان،کندن درختان و گیاه حرم، حمل سلاح، ناخن گرفتن. | |مشترک بین مردان و زنان||شکار، [[آمیزش|ارتباط جنسی]]، استفاده از بوی خوش، عقد و شاهد بر عقد، استمناء، [[سرمه کشیدن|سرمه کشیدن برای زینت]]، نگاه در آینه، دروغ و نافرمانی از دستورات خدا، جدال، [[انگشتر]] برای زینت، روغن مالیدن، ازاله مو از بدن، خون از بدن خارج کردن، ناخن گرفتن، کشیدن دندان،کندن درختان و گیاه حرم، حمل سلاح، ناخن گرفتن. | ||
|- | |- | ||
| مخصوص مردان || زیر سایه رفتن، پوشیدن چیزهای دوخته شده (مانند لباس)، پوشیدن چیزی که روی پا را بپوشاند (مانند کفش و جوراب)، پوشاندن سر و [[ارتماس]]. | |مخصوص مردان||زیر سایه رفتن، پوشیدن چیزهای دوخته شده (مانند لباس)، پوشیدن چیزی که روی پا را بپوشاند (مانند کفش و جوراب)، پوشاندن سر و [[ارتماس]]. | ||
|- | |- | ||
| مخصوص زنان || پوشیدن زیور زینتی، پوشاندن صورت. | |مخصوص زنان||پوشیدن زیور زینتی، پوشاندن صورت. | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
# '''شکار جانوران صحرایی'''؛ از چرندگان باشد یا از پرندگان، کشتن صید یا خوردن از گوشت آن، گرچه فرد غیر محرمی آن را شکار کرده باشد، اشاره و راهنمایی کردن بر صید یا راه فرار را بر آن بستن، همچنین خوردن جوجه یا تخم پرندگانی که در بیابان زندگی می‌کنند و نیز خوردن ملخ صحرایی [[حرام]] است. اگر محرم اقدام به [[ذبح]] شکار کند، [[میته]] (مردار) به شمار رفته، خوردن آن بر مُحل و محرم نارواست.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱ ص۲۴۹-۲۴۸.</ref> به حکم صریح [[قرآن]]<ref>سوره مائده، آیه ۹۶-۹۵.</ref> شکار در حرم به طور یکسان بر محل و محرم [[حرام]] است و بر این عمل [[کفاره|کفاره ای]] مترتب است که در کتاب‌های فقهی آمده‌است. | #'''شکار جانوران صحرایی'''؛ از چرندگان باشد یا از پرندگان، کشتن صید یا خوردن از گوشت آن، گرچه فرد غیر محرمی آن را شکار کرده باشد، اشاره و راهنمایی کردن بر صید یا راه فرار را بر آن بستن، همچنین خوردن جوجه یا تخم پرندگانی که در بیابان زندگی می‌کنند و نیز خوردن ملخ صحرایی [[حرام]] است. اگر محرم اقدام به [[ذبح]] شکار کند، [[میته]] (مردار) به شمار رفته، خوردن آن بر مُحل و محرم نارواست.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱ ص۲۴۹-۲۴۸.</ref> به حکم صریح [[قرآن]]<ref>سوره مائده، آیه ۹۶-۹۵.</ref> شکار در حرم به طور یکسان بر محل و محرم [[حرام]] است و بر این عمل [[کفاره|کفاره ای]] مترتب است که در کتاب‌های فقهی آمده‌است. | ||
# '''ارتباط جنسی'''؛ چه در حد [[آمیزش]] باشد، چه لمس کردن و بوسیدن و نیز از روی شهوت به زنی نگاه کردن، همچنین عقد کردن زن برای خود یا دیگری یا شهادت در عقد<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۴۹.</ref> و در صورت وقوع عقد آن عقد فاسد است. | #'''ارتباط جنسی'''؛ چه در حد [[آمیزش]] باشد، چه لمس کردن و بوسیدن و نیز از روی شهوت به زنی نگاه کردن، همچنین عقد کردن زن برای خود یا دیگری یا شهادت در عقد<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۴۹.</ref> و در صورت وقوع عقد آن عقد فاسد است. | ||
# '''استفاده از بوی خوش''' به طور عام؛ اگر چه در خوراک باشد به جز در مورد خلوق کعبه(خلوق عطری است ترکیب یافته از زعفران و دیگر مواد خوشبو، به رنگ زرد یا قرمز و با این عطر کعبه را خوشبو می‌کنند.) | #'''استفاده از بوی خوش''' به طور عام؛ اگر چه در خوراک باشد به جز در مورد خلوق کعبه(خلوق عطری است ترکیب یافته از زعفران و دیگر مواد خوشبو، به رنگ زرد یا قرمز و با این عطر کعبه را خوشبو می‌کنند.) | ||
# '''پوشیدن لباس دوخته بر مردان'''؛ مگر در مواردی استثنایی، | #'''پوشیدن لباس دوخته بر مردان'''؛ مگر در مواردی استثنایی، | ||
# '''[[سرمه کشیدن]]''' بر مرد و زن؛ که نوعی زینت به شمار می‌رود. خاصه سرمه‌ای که به رنگ سیاه یا خوشبو باشد، | #'''[[سرمه کشیدن]]''' بر مرد و زن؛ که نوعی زینت به شمار می‌رود. خاصه سرمه‌ای که به رنگ سیاه یا خوشبو باشد، | ||
# '''نگاه کردن در آیینه'''؛ | #'''نگاه کردن در آیینه'''؛ | ||
# '''پوشیدن چیزی که روی پا را بپوشاند''' مثل چکمه و جوراب، | #'''پوشیدن چیزی که روی پا را بپوشاند''' مثل چکمه و جوراب، | ||
# '''فسوق'''؛ و آن دروغ بستن است بر خدای یا بر [[محمد(ص)|رسول(ص)]] یا بر یکی از [[ائمه اطهار]]، | #'''فسوق'''؛ و آن دروغ بستن است بر خدای یا بر [[محمد(ص)|رسول(ص)]] یا بر یکی از [[ائمه اطهار]]، | ||
# '''جدال''' و بگو و مگو کردن است با گفتن «لاوالله» و «بلی والله» و [[سوگند]] با لفظ جلاله، | #'''جدال''' و بگو و مگو کردن است با گفتن «لاوالله» و «بلی والله» و [[سوگند]] با لفظ جلاله، | ||
# '''کشتن جانورانی که در بدن انسان ساکن می‌شوند.'''، | #'''کشتن جانورانی که در بدن انسان ساکن می‌شوند.'''، | ||
# '''انگشتر برای زینت'''، ولی انگشتری که جنبۀ زینت ندارد، مثلا برای حرز یا ثواب از آن استفاده می‌شود، اشکال ندارد<ref>مناسک حج و احکام عمره (سبحانی)، ص: ۷۷.</ref>.، | #'''انگشتر برای زینت'''، ولی انگشتری که جنبۀ زینت ندارد، مثلا برای حرز یا ثواب از آن استفاده می‌شود، اشکال ندارد<ref>مناسک حج و احکام عمره (سبحانی)، ص: ۷۷.</ref>.، | ||
# '''استعمال روغن معطر''' که از هنگام احرام مطلقا [[حرام]] است و پیش از احرام از به کار بردن روغن معطر که بوی آن تا هنگام احرام باقی می‌ماند باید خودداری کرد. همچنین مطلق چرب کردن بدن با روغن پس از احرام، مگر از روی ضرورت، | #'''استعمال روغن معطر''' که از هنگام احرام مطلقا [[حرام]] است و پیش از احرام از به کار بردن روغن معطر که بوی آن تا هنگام احرام باقی می‌ماند باید خودداری کرد. همچنین مطلق چرب کردن بدن با روغن پس از احرام، مگر از روی ضرورت، | ||
# '''ازاله مو از بدن'''، مگر در صورت لازم بودن برای معالجه جراحت و امثال آن، | #'''ازاله مو از بدن'''، مگر در صورت لازم بودن برای معالجه جراحت و امثال آن، | ||
# '''پوشاندن سر بر مردان''' که حتی ارتماس، یعنی سر به زیر آب فرو بردن را نیز شامل می‌شود همچنین پوشاندن صورت بر زنان، | #'''پوشاندن سر بر مردان''' که حتی ارتماس، یعنی سر به زیر آب فرو بردن را نیز شامل می‌شود همچنین پوشاندن صورت بر زنان، | ||
# '''زیر سایه رفتن برای مردان'''<ref>برای اطلاع از نظرات مختلف درباره استظلال به این مقاله مراجعه نمایید:[https://library.tebyan.net/a/Viewer/Text/70699/1 استفاده از سایه و سایبان در حال احرام].</ref> | #'''زیر سایه رفتن برای مردان'''<ref>برای اطلاع از نظرات مختلف درباره استظلال به این مقاله مراجعه نمایید:[https://library.tebyan.net/a/Viewer/Text/70699/1 استفاده از سایه و سایبان در حال احرام].</ref> | ||
# '''پوشانیدن صورت برای زنان''' | #'''پوشانیدن صورت برای زنان''' | ||
# '''خون از بدن خارج کردن'''؛ | #'''خون از بدن خارج کردن'''؛ | ||
# '''ناخن گرفتن'''؛ | #'''ناخن گرفتن'''؛ | ||
# '''قطع درختان و گیاه [[حرم مکه|حرم]]'''؛ مگر اینکه در ملک محرم روییده باشد اما کندن درختان میوه، نخل و گیاه اذخر جایز است، | #'''قطع درختان و گیاه [[حرم مکه|حرم]]'''؛ مگر اینکه در ملک محرم روییده باشد اما کندن درختان میوه، نخل و گیاه اذخر جایز است، | ||
# '''همراه داشتن سلاح'''، مگر در هنگام ضرورت؛ | #'''همراه داشتن سلاح'''، مگر در هنگام ضرورت؛ | ||
# استعمال [[کافور]] در [[غسل]] دادن محرمی که مرده باشد.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۵۱-۲۴۹؛ برای برخی موارد دیگر رجوع کنید به: حلی، الجامع للشرائع، ۱۴۰۵ق، ص۱۹۴.</ref> | #استعمال [[کافور]] در [[غسل]] دادن محرمی که مرده باشد.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۵۱-۲۴۹؛ برای برخی موارد دیگر رجوع کنید به: حلی، الجامع للشرائع، ۱۴۰۵ق، ص۱۹۴.</ref> | ||
در صورتی که محرم مرتکب یک یا چند مورد از محرمات شود باید عمل خود را با قربانی کردن شتر یا گاو یا گوسفند و یا پرداخت [[کفاره]] نقدی و در صورت عدم توانایی مالی با [[روزه|روزه گرفتن]] جبران کند.<ref>رجوع کنید به: محقق حلی، المختصر، ۱۴۰۲ق، ص۱۰۶-۱۰۱؛ حلی، الجامع للشرائع، ۱۴۰۵ق، ص۱۹۶-۱۸۶.</ref> | در صورتی که محرم مرتکب یک یا چند مورد از محرمات شود باید عمل خود را با قربانی کردن شتر یا گاو یا گوسفند و یا پرداخت [[کفاره]] نقدی و در صورت عدم توانایی مالی با [[روزه|روزه گرفتن]] جبران کند.<ref>رجوع کنید به: محقق حلی، المختصر، ۱۴۰۲ق، ص۱۰۶-۱۰۱؛ حلی، الجامع للشرائع، ۱۴۰۵ق، ص۱۹۶-۱۸۶.</ref> | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۲۹: | ||
در کتاب‌های [[فقه]]ی، انجام یک‌سری از کارها در احرام، [http://www.leader.ir/langs/learning/haj/1/2.php مکروه] دانسته شده است که عبارتند از: پوشیدن لباس‌های رنگین، مخصوصاً لباس سیاه، خوابیدن بر چنین رختخوابی، پوشیدن لباس‌های چرک و لباس‌های راه راه و نقش‌دار و مانند آن، به کار بردن حنا برای زینت، به حمام رفتن و مالیدن و کیسه کشیدن بدن، در پاسخ کسی که شخص را فرا می‌خواند از واژه «لبیک» استفاده کردن [[مکروه]] شمرده شده است.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۵۲-۲۵۱.</ref> | در کتاب‌های [[فقه]]ی، انجام یک‌سری از کارها در احرام، [http://www.leader.ir/langs/learning/haj/1/2.php مکروه] دانسته شده است که عبارتند از: پوشیدن لباس‌های رنگین، مخصوصاً لباس سیاه، خوابیدن بر چنین رختخوابی، پوشیدن لباس‌های چرک و لباس‌های راه راه و نقش‌دار و مانند آن، به کار بردن حنا برای زینت، به حمام رفتن و مالیدن و کیسه کشیدن بدن، در پاسخ کسی که شخص را فرا می‌خواند از واژه «لبیک» استفاده کردن [[مکروه]] شمرده شده است.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۲۵۲-۲۵۱.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن ادریس، محمد بن محمد، السرائر، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۰ق. | * ابن ادریس، محمد بن محمد، السرائر، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۰ق. | ||
| خط ۱۹۱: | خط ۱۹۲: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/225256 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/225256 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
* [http://hajj.ir/99/3248 سایت حج، مقاله احرام] | *[http://hajj.ir/99/3248 سایت حج، مقاله احرام] | ||
{{حج و عمره}} | {{حج و عمره}} | ||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||