confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۶۹۱
ویرایش
مالک بن نویره: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (added Category:مقالههای آماده ترجمه using HotCat) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{درباره ۲|مالک بن نُوَیْره|آشنایی با واقعه کشته شدن او مدخل|قتل مالک بن نویره}} | |||
{{جعبه اطلاعات صحابه | {{جعبه اطلاعات صحابه | ||
|اطلاعات صحابه = | |اطلاعات صحابه = | ||
| خط ۲۸: | خط ۳۰: | ||
برخی نویسندگان اهل‌سنت برای توجیه رفتار خالد بن ولید، مالک را [[ارتداد|مُرتَدّ]] دانسته‌اند. اما شیعیان و برخی سنی‌مذهبان با استدلال‌هایی نظیر شهادت‌دادن تعدادی از صحابه بر اسلام او و پرداختن دیه وی از سوی ابوبکر، ارتداد مالک را انکار کرده‌اند. | برخی نویسندگان اهل‌سنت برای توجیه رفتار خالد بن ولید، مالک را [[ارتداد|مُرتَدّ]] دانسته‌اند. اما شیعیان و برخی سنی‌مذهبان با استدلال‌هایی نظیر شهادت‌دادن تعدادی از صحابه بر اسلام او و پرداختن دیه وی از سوی ابوبکر، ارتداد مالک را انکار کرده‌اند. | ||
==معرفی و جایگاه== | ==معرفی و جایگاه== | ||
مالک بن نُوَیرة بن جَمْرَة تَمیمی از [[صحابه|صحابه رسول خدا(ص)]] و از اشراف و بزرگان در دوران [[جاهلیت]] و اسلام بود.<ref>ابن‌أثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۷۶.</ref> مالک شاعر بود و دیوان شعری داشت.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۲۶۴.</ref> وی نزد [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] رفت و مسلمان شد.<ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۳.</ref> پیامبر او را نماینده خود در قبیله‌اش کرد تا [[زکات]] را از آنان بگیرد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۲۲.</ref> | مالک بن نُوَیرة بن جَمْرَة تَمیمی از [[صحابه|صحابه رسول خدا(ص)]] و از اشراف و بزرگان در دوران [[جاهلیت]] و اسلام بود.<ref>ابن‌أثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۷۶.</ref> مالک شاعر بود و دیوان شعری داشت.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۲۶۴.</ref> وی نزد [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] رفت و مسلمان شد.<ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۳.</ref> پیامبر او را نماینده خود در قبیله‌اش کرد تا [[زکات]] را از آنان بگیرد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۲۲.</ref> | ||
به گفته [[شیخ عباس قمی]]، از محدثان شیعه در قرن چهاردهم قمری، مالک بن نویره به سبب محبتی که به [[اهل‌بیت(ع)]] داشت، کشته شد.<ref>قمی، منتهی الآمال، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۳۱۱.</ref> مطابق روایتی که [[فضل بن شاذان نیشابوری|فضل بن شاذان]] نقل کرده، پیامبر(ص) مالک بن نویره را از اهل بهشت معرفی کرده است.<ref>ابن‌شاذان، الفضائل، ۱۳۶۳ش، ص۷۵.</ref> این رویداد هنگامی رخ داد که مالک از پیامبر(ص) خواست حقیقت [[ایمان]] را به او بیاموزد و پیامبر(ص) برخی از احکام شرعی را به او آموخت و وی را به [[ولایت امام علی(ع)|خلافت امام علی(ع)]] رهنمون ساخت.<ref>ابن‌شاذان، الفضائل، ۱۳۶۳ش، ص۷۵.</ref> مطابق نقل ابن‌شاذان، پس از وفات پیامبر(ص) مالک بن نویره به مدینه آمد و با متوجه شدن [[خلافت ابوبکر]]، به وی اعتراض کرد که چرا طبق گفته پیامبر(ص)، [[خلافت]] را به [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] واگذار نکرده است.<ref>ابن‌شاذان، الفضائل، ۱۳۶۳ش، ص۷۶.</ref> در پی این اعتراض، به دستور ابوبکر، [[قنفذ|قُنْفُذ]] و [[خالد بن ولید]]، مالک را از مسجد بیرون انداختند.<ref>ابن‌شاذان، الفضائل، ۱۳۶۳ش، ص۷۶.</ref> | |||
ماجرای قتل مالک بن نویره، از مسائل چالشی کلامی نزد [[فریقین|فَریقین]] است.<ref>صیامیان گرجی، «رده، جنگ‌ها»، ص۶۹۵.</ref> کشته شدن مالک به دست [[خالد بن ولید]] و همبسترشدن او با همسر مالک، از جنجالی‌ترین اتفاقات مربوط به [[جنگ‌های رده|جنگ‌های رِدّه]] خوانده شده است.<ref>غلامی، «جنگ‌های ارتداد و بحران جانشینی پس از پیامبر(ص)»، ص۳۹.</ref> محققان شیعه با استناد به این واقعه تاریخی، نظریه [[اهل سنت و جماعت|اهل‌تسنن]] مبنی بر [[عدالت صحابه]] را نقد کرده، معتقدند این نظریه در توجیه برخی رفتار ناشایست صحابه مطرح شده است.<ref>نیکزاد، «عدالت صحابه در ترازوی نقد»، ص۴۲-۴۴.</ref> به گفته مَقْدِسی، تاریخ‌نگار قرن چهارم قمری، پس از مسئله [[امامت]]، اختلاف مسلمان‌ها در [[جنگ‌های رده|جنگ‌های رِدّه]] ظاهر شد؛ اگرچه [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] معتقد بود باید با اهل رده جنگید، اما مسلمانان با او مخالفت کردند.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیه، ج۵، ص۱۲۳.</ref> | ماجرای قتل مالک بن نویره، از مسائل چالشی کلامی نزد [[فریقین|فَریقین]] است.<ref>صیامیان گرجی، «رده، جنگ‌ها»، ص۶۹۵.</ref> کشته شدن مالک به دست [[خالد بن ولید]] و همبسترشدن او با همسر مالک، از جنجالی‌ترین اتفاقات مربوط به [[جنگ‌های رده|جنگ‌های رِدّه]] خوانده شده است.<ref>غلامی، «جنگ‌های ارتداد و بحران جانشینی پس از پیامبر(ص)»، ص۳۹.</ref> محققان شیعه با استناد به این واقعه تاریخی، نظریه [[اهل سنت و جماعت|اهل‌تسنن]] مبنی بر [[عدالت صحابه]] را نقد کرده، معتقدند این نظریه در توجیه برخی رفتار ناشایست صحابه مطرح شده است.<ref>نیکزاد، «عدالت صحابه در ترازوی نقد»، ص۴۲-۴۴.</ref> به گفته مَقْدِسی، تاریخ‌نگار قرن چهارم قمری، پس از مسئله [[امامت]]، اختلاف مسلمان‌ها در [[جنگ‌های رده|جنگ‌های رِدّه]] ظاهر شد؛ اگرچه [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] معتقد بود باید با اهل رده جنگید، اما مسلمانان با او مخالفت کردند.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیه، ج۵، ص۱۲۳.</ref> | ||
== قتل مالک در جنگ‌های رِدّه == | |||
{{اصلی|قتل مالک بن نویره}} | |||
==قتل مالک در جنگ‌های رِدّه== | |||
به گفته [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]]<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۲۱۹-۲۲۰.</ref> و [[رسول جعفریان]]،<ref>جعفریان، تاریخ خلفا، ۱۳۹۴ش، ص۳۸.</ref> از تاریخ‌پژوهان شیعه، بدون هیچ تردیدی مالک بن نویره به دلیل انحراف اخلاقی [[خالد بن ولید]] کشته شد. مالک از پرداخت [[زکات]] به حکومت ابوبکر خودداری و آن را در بین قوم خود تقسیم می‌کرد.<ref>ابن‌حجر، الإصابه، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۵۶۰.</ref> به گفته [[سید عبدالحسین شرف‌الدین]] نویسنده [[النص و الاجتهاد (کتاب)|کتاب النص و الاجتهاد]]، مالک به این دلیل که در مشروعیت خلافت ابوبکر و صحیح بودن پرداخت زکات به او تردید داشت، از دادن زکات به او خودداری می‌کرد.<ref>شرف‌الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، ص۱۱۸.</ref> | به گفته [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]]<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۲۱۹-۲۲۰.</ref> و [[رسول جعفریان]]،<ref>جعفریان، تاریخ خلفا، ۱۳۹۴ش، ص۳۸.</ref> از تاریخ‌پژوهان شیعه، بدون هیچ تردیدی مالک بن نویره به دلیل انحراف اخلاقی [[خالد بن ولید]] کشته شد. مالک از پرداخت [[زکات]] به حکومت ابوبکر خودداری و آن را در بین قوم خود تقسیم می‌کرد.<ref>ابن‌حجر، الإصابه، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۵۶۰.</ref> به گفته [[سید عبدالحسین شرف‌الدین]] نویسنده [[النص و الاجتهاد (کتاب)|کتاب النص و الاجتهاد]]، مالک به این دلیل که در مشروعیت خلافت ابوبکر و صحیح بودن پرداخت زکات به او تردید داشت، از دادن زکات به او خودداری می‌کرد.<ref>شرف‌الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، ص۱۱۸.</ref> | ||
[[خالد بن ولید]] به دستور ابوبکر برای مقابله با ارتداد مالک و قبیله‌اش سوی آنان در منطقه بُطاح رفت.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۹۵.</ref> | [[خالد بن ولید]] به دستور ابوبکر برای مقابله با ارتداد مالک و قبیله‌اش سوی آنان در منطقه بُطاح رفت.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۹۵.</ref> مالک برای اثبات عدم ارتدادشان همراه با همسرش، اُم‌ّتَمیم، نزد خالد حاضر شد، ولی خالد با دیدن همسر او که زن زیبایی بود، مالک را کشت و همان شب با همسر مالک که در [[عده#عده وفات|عِدّه وفات شوهرش]] بود، همبستر شد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۳۱-۱۳۲.</ref> مطابق گزارش واقدی، مورّخ سده دوم هجری، خالد از مدت‌ها قبل در اندیشه امّ‌تمیم بود و مالک علت کشته‌شدنش را زیبایی همسرش عنوان کرده بود.<ref>واقدی، الرده، ۱۴۱۰ق، ص۱۰۷.</ref> درگذشت او را از حوادث [[سال ۱۱ هجری قمری|سال ۱۱ قمری]] گزارش کرده‌اند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۷۸.</ref> | ||
مالک برای اثبات عدم ارتدادشان همراه با همسرش، اُم‌ّتَمیم، نزد خالد حاضر شد، ولی خالد با دیدن همسر او که زن زیبایی بود، مالک را کشت و همان شب با همسر مالک که در [[عده#عده وفات|عِدّه وفات شوهرش]] بود، همبستر شد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۳۱-۱۳۲ | |||
===اعتراض صحابه به قتل مالک=== | ===اعتراض صحابه به قتل مالک=== | ||
کارهای خلاف شرع خالد، اعتراض برخی صحابه، همچون [[ابوقتاده انصاری|ابوقَتادَه انصاری]] و [[عبدالله بن عمر]] را بر انگیخت | کارهای خلاف شرع خالد، اعتراض برخی صحابه، همچون [[ابوقتاده انصاری|ابوقَتادَه انصاری]] و [[عبدالله بن عمر]] را بر انگیخت<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۱۵۹.</ref> و [[عمر بن خطاب|عُمَر بن خَطّاب]] از [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] خواست خالد را از فرماندهی برکنار کند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۷۸-۲۷۹.</ref> عمر بن خطاب، خالد بن ولید را به جرم قتل مالک، مستحق [[قصاص]] و به جرم همبسترشدن با همسر او، مستحق [[سنگسار]] می‌دانست.<ref>ابی‌الفداء، تاریخ ابی‌الفداء، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۲۲.</ref> اما ابوبکر با رد درخواست عمر، خالد را در اجتهاد اشتباه خود معذور دانست.<ref>ابن‌کثیر، البدایة و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۲۳.</ref> به گفته [[محمد حسین هیکل|محمد حسین هِیْکَل]] تاریخ‌پژوه مصری، از آنجا که ابوبکر در حکومت خود به خالد نیاز داشت، پیوسته او را به کار می‌گرفت.<ref>هِیْکَل، الصدیق ابوبکر، دار المعارف، ص۱۵۷.</ref>، اما عمر خطای او را از یاد نبرد و به همین علت بود که بعد از فوت ابوبکر و خلیفه شدن او، خالد را از فرماندهی سپاه عزل کرد.<ref>هِیْکَل، الصدیق ابوبکر، دار المعارف، ص۱۳۸.</ref> | ||
==ارتداد یا اسلام مالک== | ==ارتداد یا اسلام مالک== | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۶: | ||
[[عبدالحسین امینی|علامه امینی]]<ref>نگاه کنید به: امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۲۱۸-۲۲۹.</ref> و [[سید عبدالحسین شرف‌الدین|شرف‌الدین]]،<ref>نگاه کنید به: شرف‌الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، ص۱۱۶-۱۳۸.</ref> پس از نقل واقعه مربوط به مالک و خالد، توجیهات اهل‌تسنن برای دفاع از خالد را نقد کرده‌اند. [[عباس محمود عقاد|عباس محمود عَقّاد]] نویسنده مصری معتقد است، اگر چه روایت‌های نقل شده در مورد قتل مالک مختلف است، اما قطعا قتل مالک امری واجب و روشن نبود و ای کاش این واقعه در صفحات زندگانی خالد وجود نداشت.<ref>عقاد، عبقریة خالد، ۲۰۰۵م، ص۸۰.</ref> | [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]]<ref>نگاه کنید به: امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۲۱۸-۲۲۹.</ref> و [[سید عبدالحسین شرف‌الدین|شرف‌الدین]]،<ref>نگاه کنید به: شرف‌الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، ص۱۱۶-۱۳۸.</ref> پس از نقل واقعه مربوط به مالک و خالد، توجیهات اهل‌تسنن برای دفاع از خالد را نقد کرده‌اند. [[عباس محمود عقاد|عباس محمود عَقّاد]] نویسنده مصری معتقد است، اگر چه روایت‌های نقل شده در مورد قتل مالک مختلف است، اما قطعا قتل مالک امری واجب و روشن نبود و ای کاش این واقعه در صفحات زندگانی خالد وجود نداشت.<ref>عقاد، عبقریة خالد، ۲۰۰۵م، ص۸۰.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||