پرش به محتوا

آیه ۴۲ سوره یوسف: تفاوت میان نسخه‌ها

(افزودن بخش سال‌های زندان به بخش اول)
خط ۳۳: خط ۳۳:
#نسبت دادن فراموشی به ساقی: به‌اعتقاد [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبائی]]، روایاتی که نسبت اشتباه به حضرت یوسف(ع) می‌دهد، مخالف با نص صریح [[قرآن]] است؛<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۳.</ref> چرا که خداوند یوسف(ع) را از [[مخلصین|مخلَصین]] دانسته که شیطان در او راه ندارد؛ علاوه بر اینکه قرینه‌ای در این آیه که دلالت بر دلبسته شدن حضرت یوسف به غیر خدا باشد وجود ندارد؛ چنانکه در آیه ۴۵ از سوره یوسف آمده که آن ساقی (رفیق زندانی) حضرت یوسف(ع) را به یاد آورد که این جمله نشان از فراموشکار بودن ساقی است، نه یوسف(ع).<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۱.</ref>  <BR>علاوه بر علامه طباطبایی، شریف لاهیجی نیز بر آن است که انتساب نسیان و فراموشی در آیه، مربوط به ساقی است که [[شیطان]] از یاد او برد که نزد پادشاه از یوسف(ع) سخن بگوید و همین نکته دلیل چند سال تداوم زندانی بودن حضرت یوسف(ع) شد.<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۵۲۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۱؛ مغنیه، التفسیر المبین، ۱۴۲۵ق، ص۳۰۹.</ref> در این صورت «ذکر ربه» در آیه، به‌معنای «ذکر یوسف عند ربه» (یادآوری یوسف در نزد پادشاه) است، نه یاد خدا.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۱.</ref> سید قطب از مفسران اهل‌سنت نیز با این نظر موافق است.<ref>قطب، فی ظلال القرآن، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۹۹۲.</ref>
#نسبت دادن فراموشی به ساقی: به‌اعتقاد [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبائی]]، روایاتی که نسبت اشتباه به حضرت یوسف(ع) می‌دهد، مخالف با نص صریح [[قرآن]] است؛<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۳.</ref> چرا که خداوند یوسف(ع) را از [[مخلصین|مخلَصین]] دانسته که شیطان در او راه ندارد؛ علاوه بر اینکه قرینه‌ای در این آیه که دلالت بر دلبسته شدن حضرت یوسف به غیر خدا باشد وجود ندارد؛ چنانکه در آیه ۴۵ از سوره یوسف آمده که آن ساقی (رفیق زندانی) حضرت یوسف(ع) را به یاد آورد که این جمله نشان از فراموشکار بودن ساقی است، نه یوسف(ع).<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۱.</ref>  <BR>علاوه بر علامه طباطبایی، شریف لاهیجی نیز بر آن است که انتساب نسیان و فراموشی در آیه، مربوط به ساقی است که [[شیطان]] از یاد او برد که نزد پادشاه از یوسف(ع) سخن بگوید و همین نکته دلیل چند سال تداوم زندانی بودن حضرت یوسف(ع) شد.<ref>شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۵۲۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۱؛ مغنیه، التفسیر المبین، ۱۴۲۵ق، ص۳۰۹.</ref> در این صورت «ذکر ربه» در آیه، به‌معنای «ذکر یوسف عند ربه» (یادآوری یوسف در نزد پادشاه) است، نه یاد خدا.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۱.</ref> سید قطب از مفسران اهل‌سنت نیز با این نظر موافق است.<ref>قطب، فی ظلال القرآن، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۹۹۲.</ref>


==فاعل ظن، یوسف(ع) یا رفیق زندانی؟==
==فاعل ظن، یوسف(ع) یا زندانی دیگر؟==
در فراز ابتدایی آیه ۴۲ سوره یوسف، تعبیر ظن به کار برده شده که بین مفسران شیعه در معنا و فاعل آن اختلاف شده است. برخی فاعل ظن را حضرت یوسف(ع) و به معنای مطلق اعتقاد و یقین ذکر کرده‌اند و معنای آیه، یقینِ یوسف به آزادی ساقی یا همان رفیق زندانی است.<ref> شیخ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق. ج۵، ص۳۵۹؛ شیخ طوسی، التبيان، دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۱۴۴؛ ابو‌الفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۶۶-۱۳۷۸ش، ج۱۱، ص۸۱؛ مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۰۸؛ شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۵۲۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱-۱۳۷۴ش، ج۹، ص۴۱۳.</ref> به گفته علامه طباطبائی، ظن در اینجا به معنای [[یقین]] است، زیرا علاوه بر اطمینان یوسف(ع) به وقوع این [[تعبیر خواب]] و آموختن علم تعبیر خواب از [[خدا|خداوند]]، بنابر شواهد قرآنی همچون [[آیه ۴۶ سوره بقره]]، کلمه ظن برای مطلق اعتقاد به کار می‌رود.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۰-۱۸۱.</ref> [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]]، این نظر را قول اکثر دانسته است.<ref>شیخ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق. ج۵، ص۳۵۹.</ref> همچنان که آلوسی از مفسران اهل‌سنت نیز این قول را پذیرفته است.<ref>آلوسی، تفسیر روح المعانی، ۱۴۱۵-۱۴۱۶ق، ج۶، ص۴۳۷.</ref>  
در ابتدای آیه ۴۲ سوره یوسف، تعبیر ظن به کار برده شده که بین مفسران شیعه در معنا و فاعل آن اختلاف شده است؛ برخی فاعل ظن را حضرت یوسف(ع) دانسته‌اند که معنای آیه بر این اساس، یقینِ یوسف به آزادی ساقی (زندانی دیگر) است.<ref>شیخ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق. ج۵، ص۳۵۹؛ شیخ طوسی، التبيان، دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۱۴۴؛ ابو‌الفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۶۶-۱۳۷۸ش، ج۱۱، ص۸۱؛ مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۰۸؛ شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۵۲۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱-۱۳۷۴ش، ج۹، ص۴۱۳.</ref> به گفته علامه طباطبائی، ظن در اینجا به معنای [[یقین]] است، زیرا علاوه بر اطمینان یوسف(ع) به وقوع این [[تعبیر خواب]] و آموختن علم تعبیر خواب از [[خدا|خداوند]]، بنابر شواهد قرآنی همچون [[آیه ۴۶ سوره بقره]]، کلمه ظن برای مطلق اعتقاد به کار می‌رود.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۰-۱۸۱.</ref> [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]]، این نظر را قول اکثر دانسته است.<ref>شیخ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق. ج۵، ص۳۵۹.</ref> همچنان که آلوسی از مفسران اهل‌سنت نیز این قول را پذیرفته است.<ref>آلوسی، تفسیر روح المعانی، ۱۴۱۵-۱۴۱۶ق، ج۶، ص۴۳۷.</ref>  


آلوسی، ادعای دیگری مطرح کرده است که برخی یوسف(ع) را فاعل ظن و به معنای پندار و اجتهادش گرفته‌اند که معنای آیه، گمانِ یوسف به آزادیِ ساقی است.<ref>آلوسی، تفسیر روح المعانی، ۱۴۱۵-۱۴۱۶ق، ج۶، ص۴۳۷.</ref> [[سید محمدتقی مدرسی|مدرسی]] از مفسران شیعه، در توجیه این قول، بیان کرد که یوسف(ع) به دلایلی همچون [[اراده الهی|خواست خدا]]، مردن ساقی،‌ تغییر پادشاه یا حتی [[بداء]]، احتمال می‌داد که این تعبیر خواب، یقینی و ثابت نیست.<ref>مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۰۸.</ref> ازنظر [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبائی]]،‍ این قول، فاسد و باطل است.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۱.</ref>
آلوسی احتمال دیگری نیز مطرح کرده است که ظن در اینجا به‌معنای پندار و گمان است و فاعل آن زندانی دیگر (ساقی) است. بر اساس این قول، آیه به گمان و پندارِ ساقی به آزادی خودش معنا شده است.<ref>آلوسی، تفسیر روح المعانی، ۱۴۱۵-۱۴۱۶ق، ج۶، ص۴۳۷.</ref> به‌گفته سید محمدحسین طباطبائی، این قول اگر با [[سیاق آیات]] همراه باشد ایرادی ندارد.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۱.</ref>
 
آلوسی احتمال دیگری نیز در اینجا مطرح کرده است که ظن در اینجا به معنای پندار و گمان و فاعل آن، رفیق زندانی است. بنابر این قول، آیه به گمان و پندارِ ساقی به آزادی خودش، معنا شده است.<ref>آلوسی، تفسیر روح المعانی، ۱۴۱۵-۱۴۱۶ق، ج۶، ص۴۳۷.</ref> سید محمدحسین طباطبائی ذکر می‌کند که این قول اگر با [[سیاق آیات]] همراه باشد، ایرادی ندارد.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۱، ص۱۸۱.</ref>


==پانویس==
==پانویس==
۳۸۶

ویرایش