آیه ۱۰۸ سوره انعام: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه ۱۰۸ سوره انعام،''' [[مسلمان|مسلمانان]] را از [[فحاشی|فحش‌دادن]] به بت‌های [[شرک|مشرکان]] پرهیز داده است و دلیل آن را جلوگیری از اقدام متقابل مشرکان در اهانت به خداوند معرفی کرده است. دلیل این توصیه را مفسران این دانسته‌اند که اگر [[امر به معروف و نهی از منکر]] باعث ایجاد منکر شود، باید از آن اجتناب کرد. همچنین بعضی فقهای شیعه این آیه را دلیلی بر وجوب [[تقیه]] دانسته‌اند. در آیه ۱۰۸ سوره انعام، خدا زینت‌دهنده اعمال انسان است که در [[قیامت]]، حقیقت آنها را برای او آشکار می‌کند.

به گفته [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، مفسر [[شیعه]]، آیه ۱۰۸ سوره انعام از [[فحاشی|سبّ]] به معبودهای [[شرک|مشرکان]] که باعث مقابله مشرکان و توهین به خدا توسط آنان، از روی ظلم و نادانی می‌شود، نهی می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۳۹۳.</ref> او این توصیه را نشان از منطقی‌بودن تعالیم اسلامی می‌داند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۳۹۳.</ref>

| عنوان = {{عربی|اندازه=۱۰۰%|وَ لا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلى‏ رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ

[[سید محمدحسین طباطبائی]]، مفسر شیعه، معتقد است آیه ۱۰۸ سوره انعام، به پرهیز از اهانت و ناسزاگویی<ref>راغب اصفهانی، المفردات، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۲۰.</ref> به مقدسات توصیه می‌کند. از نظر وی، چون توهین مؤمنان به بت‌ها باعث عکس‌العمل مشرکان و توهین آنها به خدا می‌شود در حقیقت عمل مؤمنان باعث توهین به مقام الهی خواهد شد.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۳۱۵.</ref> به گفته [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]]، وظیفه مسلمانان دعوت [[کفر|کفار]] به اسلام با منطق و دلیل است.<ref>طبرسی، تفسیر مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۵۳۷؛طبرسی، تفسير جوامع الجامع، ۱۴۱۲ق، ج‏۱، ص۴۰۳.</ref> وی معتقد است در دعوت کفار به اسلام، هر عملی که انجام آن منجر به رخ‌دادن فعل حرامی شود، باید ترک شود.<ref>طبرسی، تفسیر مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۵۳۷؛طبرسی، تفسير جوامع الجامع، ۱۴۱۲، ج‏۱، ص۴۰۳.</ref> [[ابوالفتوح رازی]]، این آیه را دلیل بر وجوب [[تقیه]] به دلیل وجوب دفع خطر که مقتضای عقل و شرع است دانسته است.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۴۱۰.</ref> به باور مکارم شیرازی، قرآن صریحاً رعایت اصول ادب در بیان را، حتی در برابر معتقدان به خرافی‌ترین و بدترین ادیان، لازم می‌شمارد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۳۹۴.</ref> به گفته [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]]، مفسر شیعه، هر قومی مدعای خود را محترم می‌داند، بنابراین برای اثبات مدعای خود نباید به توهین متوسل شد.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۴ش، ج۲۶، ص۵۲۳.</ref> وی عداوت و جهالت را سبب هتک حرمت [[شرک|مشرکان]] به خدا برمی‌شمارد.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۴ش، ج۲۶، ص۵۲۹.</ref>

براساس بخش دوم آیه ۱۰۸ سوره انعام خداوند اعمال انسان‌ها را در چشم ایشان زیبا جلوه می‌دهد. و چنان‌که [[سید محمدحسین طباطبائی|طباطبائی]] و شاگردش [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] تصریح می‌کنند این بخش در واقع علتی است برای بخش اول آیه.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۳۱۴؛ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۴ش، ج۲۶، ص۵۳۳.<</ref> جوادی آملی بخش دوم آیه را گویای دو مطلب می‌داند؛ نخست آن‌که مقدسات هر گروه و ملتی نزد آنها محبوب و مزین است.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۴ش، ج۲۶، ص۵۲۹.</ref> و دیگر آن‌که خدا تزئین عمل را به خود نسبت داده است.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۴ش، ج۲۶، ص۵۲۹.</ref> جوادی آملی از این مقدمات نتیجه می‌گیرد که حرمت توهین به مقدسات دیگران اختصاصی به موحدان و مشرکان ندارد و شامل مقدسات سایر ادیان و ملل نیز می‌شود.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۴ش، ج۲۶، ص۵۳۳.</ref>

به باور [[سید محمدحسین طباطبائی]]، طبق نظام تکلیف و عقاب و ثواب، خدا انسان را به زشتی امر نمی‌کند.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۳۱۷.</ref> وی معتقد است که اطاعت و معصیت را می‌توان هم به حالات نفسانی و هم به خدا نسبت داد؛ البته استنادش به حالات نفسانی به طور مستقیم و به خدا با واسطه است چون هر سبب به اذن خدا مسبب خود را بوجود می‌آورد.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۳۱۷.</ref> به گفته طباطبایی انگیزه‌های نفسانی فطری انگیزه‌هایی هستند که با دستورات الهی موافق باشند و انگیزه‌های موافق با هوای نفس و مخالف با احکام شریعت، مخالف با فطرت هستند و به فطرت خدایی نسبت داده نمی‌شوند.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۳۱۷.</ref> بنابراین از نظر او، زینت‌دادن اعمال انسان که همان محبوبیت آنها نزد انسان است نسبتی به خدا نیز دارد.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۳۱۷.</ref>

به گفته طباطبائی در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] آیه ۱۰۸ سوره انعام، زینت به طور مطلق شامل همه اعمال باطنی از قبیل کفر و ایمان و تمامی اعمال ظاهری مانند حسنات و سیئات، است.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۳۱۹.</ref> سرانجام خداوند در قیامت پرده غفلت را از برابر چشمان انسان کنار زده و حقیقت اعمال انسان را آشکار می‌کند و هر کدام از اولیای خدا و پیروان شیطان حقیقت اعمال خود را خواهند دید.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۳۱۹.</ref> جوادی آملی معتقد است گزارش اعمال در قیامت به صورت اعمال پیشین و پسین است و خدا از گزارش باطن اعمال آنها آگاه است و در قیامت اعمال انسان را به هر دو گونه آشکار می‌سازد.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۴ش، ص۵۳۵.</ref>.

* همچنین از قتاده نقل شده، هنگامی که [[آیه ۹۸ سوره انبیاء]] نازل گردید، مشرکان پیش پیامبر آمده و به پیامبر گفتند که اگر از سب بت‌های ما دست برندارید خدای شما را دشنام می‌دهیم و پس از آن بود که این آیه نازل گردید و خدا مسلمانان را از دشنام دادن و تحریک مشرکان نهی کرد.<ref>ابوالفتوح رازی، تفسیر روض الجنان و روح‌الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۴۰۹.</ref>