پرش به محتوا

صفیه دختر حیی بن اخطب: تفاوت میان نسخه‌ها

ویکی سازی
(ویکی سازی)
(ویکی سازی)
خط ۸: خط ۸:
| لقب                =
| لقب                =
| زادروز              =
| زادروز              =
| زادگاه              =مدینه
| زادگاه              =[[مدینه]]
| محل زندگی          =[[قلعه خیبر]]
| محل زندگی          =[[قلعه خیبر]]
| مهاجر/انصار        =
| مهاجر/انصار        =
خط ۱۴: خط ۱۴:
| خویشاوندان سرشناس  =حُيَّی بن اخطب • ابویاسر بن اخطب
| خویشاوندان سرشناس  =حُيَّی بن اخطب • ابویاسر بن اخطب
| تاریخ و مکان درگذشت =[[سال ۵۰ قمری]]، [[مدینه]]
| تاریخ و مکان درگذشت =[[سال ۵۰ قمری]]، [[مدینه]]
| تاریخ و مکان شهادت  =قبرستان بقیع
| تاریخ و مکان شهادت  =
| نحوه درگذشت        =
| نحوه درگذشت        =
| نحوه شهادت          =
| نحوه شهادت          =
خط ۲۴: خط ۲۴:
| دلیل شهرت          =[[همسران پیامبر(ص)|همسر پیامبر(ص)]]
| دلیل شهرت          =[[همسران پیامبر(ص)|همسر پیامبر(ص)]]
| نقش‌های برجسته      =
| نقش‌های برجسته      =
| دیگر فعالیت‌ها      =راوی احادیث پیامبر(ص)
| دیگر فعالیت‌ها      =راوی احادیث [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]
| آثار                =
| آثار                =
}}
}}
'''صَفیَّه دختر حُيَيّ بن اخطب بن سعیة بن ثعلبة بن عبید'''<small>(درگذشته [[سال ۵۰ قمری|۵۰ق]])</small>. صفیه پیش از اسلام آوردن، دو بار [[ازدواج]] کرده بود، او در [[جنگ خیبر]] پس از کشته شدن همسرش، به اسارت مسلمانان درآمد، پیامبر او را به همسری برگزید. منابع تاریخی او را ستوده‌ و گزارش‎هایی از رنجش وی از برخی [[همسران پیامبر]] نقل کرده‌اند.
'''صَفیَّه دختر حُيَيّ بن اخطب بن سعیة بن ثعلبة بن عبید همسر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]]، (درگذشته [[سال ۵۰ قمری|۵۰ق]]). صفیه پیش از [[اسلام]] آوردن، دو بار [[ازدواج]] کرده بود، او در [[جنگ خیبر]] پس از کشته شدن همسرش، به اسارت [[مسلمان|مسلمانان]] درآمد، پیامبر او را به همسری برگزید. منابع تاریخی او را ستوده‌ و گزارش‎هایی از رنجش وی از برخی [[همسران پیامبر]] نقل کرده‌اند.


صفیه در زمان محاصره [[خلیفه سوم]] به کمک او شتافت. بنابر برخی گزارش‌ها، او آخرین همسر پیامبر بود که در [[مدینه]] درگذشت و در [[بقیع]] به خاک سپرده شد.
صفیه در زمان محاصره [[خلیفه سوم]] به کمک او شتافت. بنابر برخی گزارش‌ها، او آخرین همسر پیامبر بود که در [[مدینه]] درگذشت و در [[بقیع]] به خاک سپرده شد.


==نسب==
==نسب==
از تیره یهودیان [[بنی نضیر]] بود که از حیث نسب از اسباط لاوی بن [[یعقوب]] و از نسل نضیر بن نحام بن ینحوم، و از فرزندان [[هارون بن عمران]] برادر [[حضرت موسی]] به شمار می‌آمدند.<ref>استیعاب، ج۴، ص۱۸۷۱؛ اسدالغابه، ج۶، ص۱۶۹؛ البدایة و النهایة، ج۸، ص۶۴</ref>
از تیره یهودیان [[بنی نضیر]] بود که از حیث نسب از اسباط لاوی بن [[یعقوب]] و از نسل نضیر بن نحام بن ینحوم، و از فرزندان [[هارون بن عمران]] برادر [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی]] به شمار می‌آمدند.<ref>استیعاب، ج۴، ص۱۸۷۱؛ اسدالغابه، ج۶، ص۱۶۹؛ البدایة و النهایة، ج۸، ص۶۴</ref>


صفیه، در کودکی بسیار مورد توجه پدرش حیی بن اخطب و عمویش ابویاسر بن اخطب که از سران یهود [[بنی‌نضیر]] و از اشراف [[طائف]] بودند، قرار داشت.<ref> السیرة النبویه، ج۱، ص۵۱۸-۵۱۹ </ref>
صفیه، در کودکی بسیار مورد توجه پدرش حیی بن اخطب و عمویش ابویاسر بن اخطب که از سران یهود [[بنی‌نضیر]] و از اشراف [[طائف]] بودند، قرار داشت.<ref> السیرة النبویه، ج۱، ص۵۱۸-۵۱۹ </ref>
خط ۴۲: خط ۴۲:


==اسارت==
==اسارت==
پس از [[صلح حدیبیه]]، در [[سال ۷ قمری|سال هفتم هجرت]] رسول‌خدا(ص) با یهودیان خیبر وارد جنگ شدند و این منطقه را فتح کردند. در این جنگ [[کنانة بن ربیع]] شوهر صفیه کشته شد.<ref>استیعاب، ج۴، ص۱۸۷۱</ref> و غنائم بسیاری نصیب مسلمانان گردید. در جریان فتح قلعه قموص که یکی از قلاع هفتگانه خیبر و دژ فرزندان ابی‌الحقیق بود زنانی از جمله صفیه، به اسارت گرفته شدند.<ref> تاریخ اسلام، ج۲، ص۴۲۱؛ </ref>
پس از [[صلح حدیبیه]]، در [[سال ۷ هجری قمری]] رسول‌خدا(ص) با یهودیان [[خیبر]] وارد جنگ شدند و این منطقه را فتح کردند. در این جنگ [[کنانة بن ربیع]] شوهر صفیه کشته شد.<ref>استیعاب، ج۴، ص۱۸۷۱</ref> و غنائم بسیاری نصیب [[مسلمان|مسلمانان]] گردید. در جریان فتح قلعه قموص که یکی از قلاع هفتگانه خیبر و دژ فرزندان ابی‌الحقیق بود زنانی از جمله صفیه، به اسارت گرفته شدند.<ref> تاریخ اسلام، ج۲، ص۴۲۱؛ </ref>


==ازدواج با پیامبر==
==ازدواج با پیامبر==
پیامبر صفیه را به دین [[اسلام]] دعوت کرد، او پذیرفت. سپس او را آزاد کرده و به همسری برگزید.<ref>استیعاب، ج۴، ص۱۸۷۲</ref>
پیامبر صفیه را به دین [[اسلام]] دعوت کرد، او پذیرفت. سپس او را آزاد کرده و به همسری برگزید.<ref>استیعاب، ج۴، ص۱۸۷۲</ref>


ابن حجر (م ۸۵۲ قمری) براساس روایتی وی را در هنگام ازدواج با پیامبر هفده ساله می‌داند.<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲</ref> ازدواج او در میان راه خیبر به مدینه اتفاق افتاد.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ البدایه و النهایه، ج۴، ص۱۹۶؛ السیرة النبویة، ج۲، ص۴۶۴؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۹</ref> پیامبر در مدینه صفیه را در خانه‌ [[حارثة بن نعمان]] منزل داد. زنان [[انصار]] به دیدن او می‌رفتند. [[عایشه]] نیز به دیدن او رفته بود.<ref> انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص ۱۰۰</ref>
ابن حجر (م ۸۵۲ قمری) براساس روایتی وی را در هنگام [[ازدواج]] با پیامبر هفده ساله می‌داند.<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲</ref> ازدواج او در میان راه خیبر به [[مدینه]] اتفاق افتاد.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ البدایه و النهایه، ج۴، ص۱۹۶؛ السیرة النبویة، ج۲، ص۴۶۴؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۹</ref> پیامبر در مدینه صفیه را در خانه‌ [[حارثة بن نعمان]] منزل داد. زنان [[انصار]] به دیدن او می‌رفتند. [[عایشه]] نیز به دیدن او رفته بود.<ref> انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص ۱۰۰</ref>


به گفته منابع تاریخی، پس از اسارت صفیه، پیامبر در چهره صفیه اثری از کبودی یافت از او پرسید: «این چیست؟» صفیه در پاسخ گفت: «ای رسول‌خدا(ص) در خواب دیدم که ماه از آسمان [[یثرب]] آمد و در دامنم قرار گرفت این موضوع را به شوهرم کنانه گفتم. او گفت گویا دوست داری همسر پادشاهی شوی که از مدینه می‌آید؟ پس ضربه‌ای بر من وارد کرد...».<ref> البدایه و النهایه، ج۸، ص۴۶، ج۴، ص۱۹۶؛ بنگرید: اسدالغابه، ج۶، ص۱۷۰، که به جای شوهرش از پدرش نام می برد.</ref>
به گفته منابع تاریخی، پس از اسارت صفیه، پیامبر در چهره صفیه اثری از کبودی یافت از او پرسید: «این چیست؟» صفیه در پاسخ گفت: «ای رسول‌خدا(ص) در خواب دیدم که ماه از آسمان [[یثرب]] آمد و در دامنم قرار گرفت این موضوع را به شوهرم کنانه گفتم. او گفت گویا دوست داری همسر پادشاهی شوی که از مدینه می‌آید؟ پس ضربه‌ای بر من وارد کرد...».<ref> البدایه و النهایه، ج۸، ص۴۶، ج۴، ص۱۹۶؛ بنگرید: اسدالغابه، ج۶، ص۱۷۰، که به جای شوهرش از پدرش نام می برد.</ref>
خط ۵۷: خط ۵۷:


==برخورد همسران پیامبر==
==برخورد همسران پیامبر==
گزارش‌هایی از آزار برخی از همسران پیامبر نسبت به او در منابع آمده است.<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲؛ طبقات الکبری، ج۲، ص۲۳۹، ج۸، ص۱۰۱؛ اسدالغابه، ج۶، ص۱۷۱</ref> از جمله روزی پیامبر از علت گریه او پرسید: وی در پاسخ گفت دو تن از همسرانت با زبان خویش مرا آزرده‌اند، آنان می‌گویند ما از صفیه برتریم چون دختران عموهای رسول خدا و همسران او هستیم. پیامبر به او فرمود: چرا نگفتی پدرم هارون، عمویم موسی و شوهرم محمد است؟<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۱؛ اسدالغابه، ج۶، ص۱۷۰</ref>
گزارش‌هایی از آزار برخی از [[همسران پیامبر(ص)]] نسبت به او در منابع آمده است.<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲؛ طبقات الکبری، ج۲، ص۲۳۹، ج۸، ص۱۰۱؛ اسدالغابه، ج۶، ص۱۷۱</ref> از جمله روزی پیامبر از علت گریه او پرسید: وی در پاسخ گفت دو تن از همسرانت با زبان خویش مرا آزرده‌اند، آنان می‌گویند ما از صفیه برتریم چون دختران عموهای رسول خدا و همسران او هستیم. پیامبر به او فرمود: چرا نگفتی پدرم هارون، عمویم موسی و شوهرم محمد است؟<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۱؛ اسدالغابه، ج۶، ص۱۷۰</ref>


== پس از رحلت پیامبر==
== پس از رحلت پیامبر==
پس از [[رحلت پیامبر(ص)]]، [[عمر بن خطاب]] برای او و [[جویریه بنت حارث|جویریه]] شش هزار [[درهم شرعی|درهم]] مقرری سالیانه در نظر گرفت در حالی که برای بقیه [[همسران پیامبر(ص)]] ۱۲ هزار درهم در نظر گرفته بود. دلیل این تبعیض را سابقه [[همسران پیامبر]] و اسارت جویره و صفیه دانسته‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ دلائل النبوه، ج۷، ص۲۸۶.</ref>
پس از [[رحلت پیامبر(ص)]]، [[عمر بن خطاب]] برای او و [[جویریه بنت حارث|جویریه]] شش هزار [[درهم شرعی|درهم]] مقرری سالیانه در نظر گرفت در حالی که برای بقیه [[همسران پیامبر(ص)]] ۱۲ هزار درهم در نظر گرفته بود. دلیل این تبعیض را سابقه [[همسران پیامبر]] و اسارت جویره و صفیه دانسته‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ دلائل النبوه، ج۷، ص۲۸۶.</ref>


او در [[سال ۳۵ قمری]] و در پی محاصره خانه خلیفه سوم به کمک [[عثمان]] شتافت و از خانه خود تا خانه عثمان معبری گشود و از طریق آن آب و غذا به او می‌رساند.<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲</ref>
او در [[سال ۳۵ قمری]] و در پی محاصره خانه [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]] به کمک [[عثمان]] شتافت و از خانه خود تا خانه عثمان معبری گشود و از طریق آن آب و غذا به او می‌رساند.<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲</ref>


==درگذشت==
==درگذشت==
بنا بر مشهور صفیه در [[سال ۵۰ قمری]]<ref>استیعاب، ج۴، ص۱۸۷۲؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۸</ref> در مدینه<ref>اعلام، ج۳، ص۲۰۶ </ref> درگذشت. درگذشت او در سال‌های ۳۶<ref>اسدالغابه، ج۶، ص ۱۷۱؛ الکامل، ج۲، ص۳۰۹</ref> و [[سال ۵۲ قمری|۵۲ ق]]<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲ </ref> نیز گفته شده است؛ [[سعید بن عاص]] بر او [[نماز میت|نماز]] خواند<ref> انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴</ref> و در [[قبرستان بقیع]] به خاک سپرده شد.<ref> یعقوبی، ج۲، ص۲۳۸ </ref> برخی او را آخرین [[همسران پیامبر(ص)]] دانسته‌اند که درگذشته است.<ref> الانبا، ص۴۶</ref>
بنا بر مشهور صفیه در [[سال ۵۰ قمری]]<ref>استیعاب، ج۴، ص۱۸۷۲؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴؛ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۸</ref> در [[مدینه]]<ref>اعلام، ج۳، ص۲۰۶ </ref> درگذشت. درگذشت او در [[سال ۳۶ هجری قمری|سال‌های ۳۶]]<ref>اسدالغابه، ج۶، ص ۱۷۱؛ الکامل، ج۲، ص۳۰۹</ref> و [[سال ۵۲ قمری|۵۲ ق]]<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲ </ref> نیز گفته شده است؛ [[سعید بن عاص]] بر او [[نماز میت|نماز]] خواند<ref> انساب الاشراف، ج۱، ص۴۴۴</ref> و در [[قبرستان بقیع]] به خاک سپرده شد.<ref> یعقوبی، ج۲، ص۲۳۸ </ref> برخی او را آخرین [[همسران پیامبر(ص)]] دانسته‌اند که درگذشته است.<ref> الانبا، ص۴۶</ref>


==روایت==
==روایت==
خط ۷۲: خط ۷۲:
* کنانه، غلام او<ref> انساب الاشراف، ج۵، ص </ref>
* کنانه، غلام او<ref> انساب الاشراف، ج۵، ص </ref>
* یزید بن معتب، غلام او
* یزید بن معتب، غلام او
*اسحاق بن عبدالله بن حارث<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲</ref>
* اسحاق بن عبدالله بن حارث<ref> الاصابه، ج۸، ص۲۱۲</ref>


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
*[[جنگ خیبر]]
* [[جنگ خیبر]]
*[[غزوه بنی نضیر]]
* [[غزوه بنی نضیر]]
==مطالعه بیشتر==
==مطالعه بیشتر==
صفیه بنت حی بن اخطب، نویسنده، محمد علی قطب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۰۸ق.
صفیه بنت حی بن اخطب، نویسنده، محمد علی قطب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۰۸ق.
خط ۸۲: خط ۸۲:
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}
== یادداشت ==
{{یادداشت‌ها}}


==منابع==
==منابع==
خط ۱۰۳: خط ۱۰۰:


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
منبع مقاله: [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=38890 سایت پژوهه] همراه با ویرایش، تلخیص، اضافات و مستندسازی.
* منبع مقاله: [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=38890 سایت پژوهه]


{{زنان اهل بیت}}
{{زنان اهل بیت}}
۹٬۴۴۹

ویرایش