ام‌هانی دختر ابوطالب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''أُمُّ‌هَانِی دختر ابوطالب''' نامش فاخته و خواهر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] است. به گفته مورخان، [[معراج|معراج پیامبر اسلام(ص)]] از خانه ام‌هانی آغاز شد. پس از [[فتح مکه]] پیامبر اسلام کسانی که در خانه ام‌هانی پناهنده شده بودند را بخشید که نشانه جایگاه ام‌هانی نزد آن حضرت است. همسر وی هُبَیرَة بن ابی‌وهب مخزومی است که برخی مورخان، مسلمان شدن هبیره را بعد از [[فتح مکه]] دانسته‌اند؛ اما عده‌ای دیگر با استناد به روایتی از پیامبر(ص) آن را رد کرده‌اند. ام‌هانی از راویان [[خطبه غدیر|حدیث غدیر]] و [[حدیث ثقلین]] است. وی از مدافعان [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] در [[ماجرای فدک]] بود. فرزند ام‌هانی، [[جعدة بن هبیره|جَعدَة بن هُبَیرَه]] از [[فهرست اصحاب امام علی(ع)|اصحاب امام علی(ع)]] و فرماندار خراسان در زمان ایشان بوده است.  

ام‌هانی دختر [[ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]] و خواهر تَنی [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰؛ خرگوشی، شرف المصطفی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۴.</ref> نام وی فاخِته، و بعضی جُمانه و هند نیز گفته‌اند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰؛ خرگوشی، شرف المصطفی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۴.</ref> به گفته [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]]، پیامبر(ص) وی را اُم‌ِّهانی خطاب کرده است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref> همسرش هُبَیْرَة بن ابی‌وهب مخزومی از کسانی بود که پیامبر(ص) را آزار می‌داد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref> بنا بر قولی، هبیره در [[غزوه خندق|جنگ خندق]] کشته شده است،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۲۴۲.</ref> اما برخی تاریخ نگاران معتقدند هبیره بعد از [[فتح مکه]] به [[نجران]] فرار کرد و در آنجا در حال [[کفر]] درگذشت.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۱۹۶۳.</ref>  

هانی، عمر، یوسف و جَعدَه، فرزندان ام‌هانی هستند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref> [[جعدة بن هبیره|جَعدَه]] از [[فهرست اصحاب امام علی(ع)|اصحاب امام علی(ع)]] و فرماندار [[خراسان بزرگ|خراسان]] در زمان امام(ع) بوده و در [[جنگ صفین]] نیز همراه امام بود.<ref>قاضی نعمان المغربی، شرح الاخبار، ۱۴۱۴ق. ج۳، ص۲۴۴.</ref> به گفته [[قاضی نعمان مغربی]] در کتاب شرح الخبار، جعده [[مجتهد|فقیه]] بوده است.<ref>قاضی نعمان المغربی، شرح الاخبار، ۱۴۱۴ق. ج۳، ص۲۴۴.</ref>

به نظر بعضی از [[تفسیر قرآن|مفسران]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در شب [[معراج]] در خانه ام‌هانی اقامت داشته و پس از بازگشت از معراج نیز به خانه ام‌هانی رفته است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۶۶و۱۶۷.</ref> به گفته ابن‌عبدالبر از مورخان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، ام‌هانی بعد از فتح مکه، [[اسلام]] آورده است؛<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۶۳.</ref> اما به باور قاضی نعمان مغربی در کتاب شرح الاخبار، بر اساس روایتی از پیامبر(ص)، ام‌هانی همواره [[توحید|یکتاپرست]] بوده است.<ref>قاضی نعمان المغربی، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۲۰.</ref>در روایتی از پیامبر اسلام(ص)، ام‌هانی از بهترین زنان<ref>محمدی ری شهری، موسوعة الامام الحسین(ع)، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۳۳۱.</ref> و از اهل [[بهشت]] معرفی شده است.<ref>تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۲۴؛ محمدی ری شهری، موسوعة الامام الحسین(ع)، ۱۴۳۱ق، ج۱، ص۳۳۲؛ قاضی نعمان المغربی، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۲۰.</ref> در [[لیلة المبیت|لیلةالمبیت]] پیامبر(ص) تا وقت سحر در خانه ام‌هانی اقامت داشته و از آنجا [[هجرت به مدینه|هجرت]] به طرف [[مدینه]] را آغاز کرده است.<ref>کراجکی، کنزالفوائد، ۱۴۱۰ق، ص۲۰۶.</ref> [[شیخ مفید]] در کتاب [[الجمل (کتاب)|الجمل]] نامه‌ای از امام علی(ع) به ام‌هانی آورده که در آن به وقایع و رخدادهای جنگ جمل و عاقبت [[طلحة بن عبیدالله|طلحه]] و [[زبیر بن عوام|زبیر]] اشاره شده است.<ref>شیخ مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۷.</ref> یکی از درهای [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] به نام بابِ ام‌هانی است.<ref>خرگوشی، شرف المصطفی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۴.</ref>

به گفته ابن‌سعد واقدی در کتاب «الطبقات الکبری»، پیامبر(ص) از ام‌هانی دو بار خواستگاری کرده است بار اول از [[ابوطالب]]، که بنا به مناسبات قبیله‌ای، ام‌هانی با هبیره ازدواج کرده و بار دوم بعد از [[فتح مکه]] و فرار هبیره بوده است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref> پس از اسلام آوردن ام‌هانی، از آنجا که اسلام باعث جدایی زن از همسر [[کفر|کافر]] می‌شود پیامبر از ام‌هانی [[خواستگاری]] کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref> برقی در کتاب [[رجال البرقی (کتاب)|رجال خود]] ام‌هانی را از همسران پیامبر(ص) معرفی کرده است؛<ref>برقی، رجال برقی،۱۴۳۰ق، ص۳۷۸.</ref> اما مورخان دیگری قائل هستند که باوجود خواستگاری پیامبر(ص) از وی، ولی ام‌هانی با دلائلی خواستگاری پیامبر را نپذیرفته است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۲۰.</ref>

[[ابن‌شهرآشوب|ابن شهرآشوب]] در کتاب [[مناقب آل ابی‌طالب (کتاب)|مناقب آل ابی‌طالب]] به بخشش دو نفر از مشرکین توسط پیامبر(ص)، در روز فتح مکه، که در خانه ام‌هانی پناهنده شده بودند اشاره کرده است، که نشان از منزلت ام‌هانی نزد پیامبر اسلام(ص) دارد.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۱۹۶؛ ابن هشام، السیرة النبویة، بیروت، ج۲، ص۴۱۱.</ref>

در کتاب [[ینابیع المودة لذوی القربی (کتاب)|ینابیع الموده]]، ام‌هانی را از جمله راویان [[حدیث ثقلین]] دانسته است.<ref>قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۲۳.</ref> به گفته مورخان، ام‌هانی از حاضران [[حجة الوداع|حجةالوداع]] و راویان [[واقعه غدیر]] است.<ref>سید بن طاووس، الطرائف، ۱۴۰۰، ص۱۴۰و ۱۴۱؛ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۸.</ref> ام‌هانی از راویان و مدافعان [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] دختر پیامبر اسلام(ص) در بحث [[فدک]] بود. وی با استناد به [[آیه فیء|آیه ۷ سوره حشر]]، [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] را تکذیب کرده و از حق فاطمه(س) دفاع کرده است.<ref>تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۲، ص۲۲۴؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج1، ص۳۵-۳۶.</ref>

به گفته بلاذری در انساب الاشراف، ام‌هانی از کسانی بود که بعد از شهادت [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]]، شیعیان را در خانه [[سلیمان بن صرد خزاعی]] گرد آورد و نامه‌ای در تسلیت و تعزیت به [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] از طرف اهالی [[کوفه]] تنظیم کردند، همچنین در این نامه از امام حسین(ع) برای زعامت [[شیعه|شیعیان]] دعوت کردند که از طرف ایشان بنا بر مفاد صلح امام حسن(ع) مخالفت گردید.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۳، ص۱۵۱؛ محمدی ری شهری، موسوعة الامام الحسین(ع)، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۱۹۹.</ref>