ازدواج سفید: تفاوت میان نسخه‌ها

== ماهیت و اهمیّت ==

ازدواج سفید نباید با انواع ازدواج اشتباه گرفته شود. ممکن است به دلایلی زن و مرد ازدواج خود را به صورت قانونی ثبت نکنند امّا ازدواج آن‌ها شرایط و ضوابط شرعی را داشته باشد در این صورت ازدواج سفید نخواهد بود.<ref>بستان، جامعه شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، ۱۳۹۲ش، ص۴۵.</ref> [[نکاح معاطاتی]] نیز ازدواج بدون عقد نبوده و در بطلان ازدواج بدون عقد در میان فقهای شیعه تردیدی نیست.<ref>هدایت‌نیا، «نکاح معاطاتی از منظر فقه»، ص۲۰۴.</ref> در نکاح معاطاتی‌‌ که تقریبا مدافع صاحب نامی در میان فقها ندارد<ref>هدایت‌نیا، «نکاح معاطاتی از منظر فقه»، ص۲۰۸.</ref>، لفظی با عنوان صیغه نکاح خوانده نمی‌شود، و اعلام اراده و رضایت نسبت به عقد، توسط عوامل دیگری مثل نوشتن یا اشاره و ... صورت می‌گیرد و آثار شرعی و حقوقی ازدواج را دارد.<ref>هدایت‌نیا، «نکاح معاطاتی از منظر فقه»، ص۲۰۵؛ صادقی تهرانی، رساله توضیح المسائل نوین، ۱۳۸۷ش، ص۲۸۱.</ref> [[ازدواج موقت]] نیز نوعی ازدواج است که برای مدّتی مشخص صورت می‌گیرد و چارچوب و ضوابطی شرعی دارد.<ref>مؤسسه دایرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۹۹-۴۰۲.</ref> در ازدواج موقت شرایطی مانند قصد ازدواج، جاری شدن صیغه عقد، [[مهریه|وجوب مهریه]] و [[اذن پدر در ازدواج دختر باکره|ضرورت اذن پدر در دختر باکره]] وجود دارد که در ازدواج سفید رعایت نمی‌گردند.<ref>رشیدی‌نژاد و واحد یاریجان، «وجوه تفاوت و تشابه ازدواج موقت با پدیدۀ «ازدواج سفید»»، ص۸۴.</ref>

ازدواج سفید به دلیل خارج بودن از ضوابط شرعی با باورهای دینی و اعتقادی اسلامی سازگار نیست و رواج آن در جوامع اسلامی را در اثر تاثیرات جامعه غربی دانسته شده است.<ref>مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۴۶؛ رحمت آبادی و کاریزی؛ «ازدواج سفید؛ پیامدها و خطرات»، ص۸۱-۸۲.</ref> در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی تحولاتی در اروپا و آمریکا شکل می‌گیرد که به «انقلاب جنسی» معروف است و در فرایند آن به نام آزادی‌های جنسی انحرافات زیادی رواج پیدا می‌کند.‌‌ هم‌باشی یکی از مواردی است که در اثر همین تغییرات رایج شده و کم‌کم به جوامع دیگر سرایت کرده است.<ref>مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۴۷؛ رحمت آبادی و کاریزی؛ «ازدواج سفید؛ پیامدها و خطرات»، ص۸۱-۸۲؛ نصرتی و دیگران، «ازدواج سفید از منظر فقهی حقوقی»، ص۹۰؛ شکر بیگی و دیگران، «برساخت اجتماعی ازدواج سفید»، ص۶۹.</ref> کمبودها و نیازهای عاطفی، عدم نظارت خانواده‌ها بر رفتارهای فرزندان و طرد آن‌ها، آسانی روابط بدون چارچوب دختر و پسر در کلانشهرها و بالا رفتن سنّ ازدواج در دختران را از جمله عوامل تاثیرگذار در روی آوردن جوانان به این رابطه می‌دانند.<ref>شکر بیگی و دیگران، «برساخت اجتماعی ازدواج سفید»، ص۹۵.</ref>

بر اساس نظر [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]]، در ازدواج [[صیغه ازدواج|خواندن صیغه عقد]] شرط است و صرف رضایت زن و مرد کافی نیست.<ref>خمینی، توضیح المسائل (امام و مراجع)، ۱۳۸۱ش، ج۲، ص۴۵۰.</ref> بر این اساس ازدواج سفید که چارچوب شرعی در آن وجود ندارد همان [[زنا]] است.<ref>داودی،‌ [http://ijtihadnet.ir/%d9%87%d9%85%d8%a8%d8%a7%d8%b4%db%8c-%db%8c%d8%a7-%d8%a7%d8%b2%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%ac-%d8%b3%d9%81%db%8c%d8%af-%d9%87%d9%85%d8%a7%d9%86-%d8%b2%d9%86%d8%a7-%d8%a7%d8%b3%d8%aa-%d9%86%d8%b8%d8%b1/ «همباشی یا ازدواج سفید همان زنا است/ نظر آیت‌الله شبیری زنجانی درباره معاطات»]، سایت شبکه اجتهاد.</ref> با توجه به تفاوت‌هایی که میان نکاح معاطاتی و ازدواج سفید وجود دارد، حتی اگر خواندن صیغه عقد در ازدواج شرط نباشد باز این رابطه به دلیل نداشتن ویژگی‌های دیگر ازدواج همچون عدم تعیین مهریه، عدم مسئولیت مرد در قبال نفقه، عدم اذن از ولی برای ازدواج دختر باکره و ... هیچکدام از شرایط ازدواج شرعی را ندارد.<ref>جعفرزاده کوچکی و صدیقی، «بررسی تفاوتها و همسویی های ازدواج سفید با نکاح معاطاتی از منظر فقه امامیه»، ص۱۵.</ref>

بر اساس استفتائی که در تاریخ ۱۳۹۷/۱/۴ از برخی مراجع تقلید معاصر همچون حضرات آیات: [[سید علی حسینی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، [[حسین نوری همدانی|نوری همدانی]]،‌ [[جعفر سبحانی|سبحانی]]، [[سید موسی شبیری زنجانی|شبیری زنجانی]] و [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]] صورت گرفته‌ است، به اتفاق حکم به حرمت ازدواج سفید داده شده است.<ref>ارجمند دانش و دیگران، «ماهیت، مشروعیت و آثار ازدواج سفید»، ص۲۰.</ref>

در [[قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران]] نیز در ماده ۱۰۶۲ که مربوط به [[ازدواج]] است به شرط بودن [[صیغه ازدواج|اجرای صیغه عقد نکاح]] در ازدواج تصریح شده است.<ref>مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۵۰.</ref> بر این اساس ازدواج سفید علاوه بر غیر شرعی بودن، در ایران غیر قانونی نیز هست.<ref>مغربی کته شمشیری و دیگران، «آثار و پیامدهای حقوقی ازدواج سفید در ایران»، ص۵۰.</ref>