لا فتی الا علی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''لا فَتَى اِلَّا عَلِی'''، به معنای «جوانمردی جز علی وجود ندارد»، که به دلیل [[شجاعت]] و فداکاری [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در [[غزوه احد|جنگ اُحُد]] از سوی [[جبرئیل]] گفته شد. این [[حدیث]] در منابع [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سُنّی]] نقل شده و در کارهای هنری نیز منشأ پیدایش آثاری شده است. به گفته [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]]، دانشمندان [[علم حدیث]] بر نقل این حدیث [[اجماع]] دارند.

به گزارش [[تاریخ طبری (کتاب)|تاریخ طبری]] (تألیف ۳۰۳ق)، در [[غزوه احد]]، هنگامی که از اطراف به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] حمله می‌شد؛ [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] به آنان حمله می‌کرد. [[جبرئیل]] نازل شد و روحیه جوانمردی امام علی(ع) را ستایش نمود. رسول خدا(ص) جبرئیل را تصدیق کرد و گفت: من از علی هستم و او از من است. سپس صدایی در آسمان پیچید که: «لا سَیفَ اِلاّ ذُوالفَقار، و لا فَتی اِلاّ عَلی؛ شمشیری چون [[ذوالفقار]] و جوانمردی همچون علی وجود ندارد».<ref>طبری، تاریخ طبری،۱۳۶۲ش، ج۳، ص۱۰۲۷.</ref> در [[الکافی (کتاب)|الکافی]] به نقل از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] چنین روایت شده است پس از آن که امام علی(ع) نخستین فرد از [[کفر|کافران]] را از پای درآورد، جبرئیل گفت:‌ ای محمّد! این است مساوات. پیامبر فرمود: او از من است و من از او. سپس جبرئیل عبارت «لا سَیفَ اِلاّ ذُوالفَقار و لا فَتی اِلاّ عَلی» خواند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۱۰، ح۹۰.</ref> در برخی کتاب‌ها، چنین نقل شده است: «لا فَتی اِلاّ عَلی و لا سَیفَ اِلاّ ذُوالفَقار».<ref>تفتازاني، شرح المقاصد، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۲۹۸.</ref>

به گفته علامه امینی [[حسان بن ثابت|حَسّان بن ثابِت]] با اجازه پیامبر(ص)، [[جبریل نادی معلنا|شعر جبریل نادی معلنا]] را در این‌باره سروده است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۰۵.</ref>

بر پایه حدیثی که از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] روایت شده [[فرشته|فرشته‌ای]] به نام رضوان در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] این جمله را گفته است.<ref>خوارزمی، المناقب، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۷، ح۲۰۰.</ref> [[سیط بن جوزی|سبط بن جوزی]]، از علمای اهل‌سنت در قرن هفتم قمری، گفته است که [[احمد بن حنبل|ابن‌حنبل]] این [[فضایل امام علی(ع)|فضیلت]] را برای [[غزوه خیبر|جنگ خیبر]] می‌دانسته است.<ref>سبط بن جوری، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۲۶.</ref> [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] با استناد به احادیث متعدد در این زمینه، معتقد است که این جریان چندین بار رخ داده و دانشمندان [[علم حدیث]] بر نقل آن [[اجماع]] دارند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۰۴.</ref>

حضرت علی(ع) به فضیلت این حدیث درباره خود احتجاج کرده است: شما را به [[خدا]] قسم. آیا در میان [[مهاجرین|مهاجران]] و [[انصار]] به غیر از من جبرئیل درباره کسی گفته است: «ای محمد! شمشیری مانند ذوالفقار و جوانمردی مانند علی نیست» آیا در میان مهاجرین و انصار جبرئیل در حق کسی چنین تعبیری آورده است؟<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۹۹۵م، ج۳۹، ص۲۰۱.</ref>

این جمله در آثار هنری به کار رفته است. در [[نوروز]] ۱۳۳۵ش بر روی سکه نقره‌ای ضرب شد.{{مدرک}} حسن روح‌الامین در سال [[سال ۱۳۹۶ هجری شمسی|۱۳۹۶ش]] تابلویی را با محتوای این حدیث طراحی کرد.<ref>[http://www.iribnews.ir/fa/news/1791101/ خبرگزاری صدا وسیما]</ref>

[[جورج سمعان جرداق|جرج جرداق]] می‌گوید: «من در خانواده‌ای مسیحی بزرگ شده‌ام. پدرم سنگ‌تراش بود. سنگی را به سردر خانه‌مان آویخته بود که روی آن سنگ این جمله حک شده بود: «لافتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار».<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4227/7021/85112/ پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  

شاعران فارسی‌زبان همچون [[سعدی]]،<ref>سعدی، کلیات سعدی، ۱۳۶۵ش، قصیده۱.</ref> [[خواجوی کرمانی]]،<ref>خواجوی کرمانی، دیوان اشعار، ۱۳۶۹ش، ص۱۳۳.</ref> [[عطار نیشابوری]]،<ref>عطار نیشابوری، مصیبت‌نامه، ۱۳۷۶ش، ص۳۴.</ref> [[شاه نعمت‌الله ولی]]<ref> شاه نعمت‌الله، دیوان شاه نعمت‌الله ولی، ۱۳۷۰ش، ترجیع۱.</ref> و [[سید محمدحسین شهریار|شهریار]]<ref>دیوان ناصرخسرو، قصیده ۴۲.</ref> در آثار خود با «لافتی الا علی» اشعار و ترکیب‌های گوناگونی ساخته‌اند.

== منابع ==