آیه ۱۰۵ سوره انبیاء: تفاوت میان نسخه‌ها

}}'''آیه ۱۰۵ سوره انبیاء''' اشاره به وراثت و بهره‌برداری انسان‌های صالح و شایسته از نعمت‌های زمین دارد. این آیه در ادامه آیات مربوط به نعمت‌های اخروی افراد نیک‌کردار نازل شده است.

| عرض = 100

| عنوان = {{عربی|اندازه=۱۰۰%| وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ ﴿۱۰۵﴾}}|در «زبور» بعد از ذکر (تورات) نوشتیم: «بندگان شایسته‌ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد!»(۱۰۵)

}}آیه ۱۰۵ سوره انبیاء در ادامه آیاتی نازل شده است که به پاداش اخروی انسا‌ن‌های صالح اشاره می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی،‌تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۳، ص۵۶۰.</ref> [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] این آیه و [[آیه ۱۰۶ سوره انبیاء|آیه بعدی]] را اشاره به یکی از پادا‌ش‌های دنیوی صالحان در دنیا که همان حکومت است می‌داند.<ref>مکارم شیرازی،‌تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۰.</ref>

 

[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]]، وراثت زمین را به معنای انتقال تسلط بر منافع آن، و استقرار برکات زندگی در دنیا برای وارثان می‌داند.<ref>طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref> از نظر وی این منافع و برکات می‌تواند مربوط به دنیا باشد، مثل برخورداری انسان‌های صالح از نعمت‌های دنیوی، یا مربوط به آخرت باشد.<ref>طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref> به این معنا که انسان‌هایی صالح نتیجه اعمال نیک دنیوی خود را در آخرت درک کنند.<ref>طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref> از این جهت آیه مطلق است و دلیلی ندارد که آن‌ را مختص به وراثت در دنیا یا [[آخرت]] بدانیم.<ref>طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref>

«بندگان صالحى را كه خداوند در اين آيه به عنوان وارثان زمين ياد مى‌كند، ياران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه در آخر الزمان هستند»|تاریخ بایگانی|| منبع = <small>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]]،‌ ۱۳۷۱ش، ج۱۳، ص۵۶۴.</small>| تراز = چپ| عرض = ۳۲۰px|حاشیه= ۵px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = راست}}

با توجه به روایات نقل شده از [[امامان شیعه|امامان(ع)]]، در [[فهرست تفسیرهای شیعه|تفاسیر شیعه]]، حکومت امام مهدی(عج)‌ مصداق تحقق این وعده الهی در دنیا و امام زمان و یارانش به عنوان بندگان صالح دانسته شده‌ است.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۷۷؛‌ شیخ مفید، تفسير القرآن المجيد، ۱۴۲۴ق، ص۳۸۳؛ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق،‌ ج۷، ص۱۲۰، حویزی، نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۴۶۴؛ بحرانی، البرهان في تفسير القرآن،مؤسسة البعثة، ج۱، ص۸۲؛ کاشانی، تفسیر المعین، ۱۴۱۰ق،‌ ج۲، ص۸۶۳؛ القمی المشهدی، تفسير كنز الدقائق وبحر الغرائب، ۱۴۱۱ق، ج۸، ص۴۸۳؛ مغنیة،‌ تفسیر الکاشف، ۱۹۷۸م، ج۵، ص۳۰۲؛ طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref> تفسیر روح المعانی از تفاسیر اهل‌سنت نیز این آیه را مرتبط با تشکیل حکومت امام مهدی(عج) در آخرالزمان می‌داند.<ref>آلوسی، روح المعاني في تفسير القرآن العظيم والسبع المثاني،‌ ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۹۷.</ref> در روایاتی که از امامان شیعه نقل شده است، در این آیه مراد از صالحان را [[اهل‌بیت(ع)|آل محمد(ص)]] دانسته‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۴، ص۳۵۸؛ استرآبادی، تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، ۱۴۰۹ق، ص۳۲۶.</ref>‌‌‌ گفته شده مراد از این روایات انحصار نیست،‌ بلکه عالی‌ترین مصداق وراثت زمین توسط صالحین، تشکیل حکومت قائم آل محمد(عج)‌ است.<ref>مکارم شیرازی،‌تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۱.</ref>

[[ناصر مکارم شیرازی]] معتقد است چون کلمه «ارض» در این آیه به صورت مطلق بیان شده است، اشاره به زمین خاصی ندارد و شامل همه زمین می‌شود.<ref>مکارم شیرازی،‌تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۰.</ref>‌‌‌‌ وی در توضیح و تبیین تحقق حکومت مهدوی بر روی زمین معتقد است که علاوه بر این آیه و روایات می‌توان دلیل عقلی نیز ارائه داد.<ref>مکارم شیرازی،‌تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۷.</ref> محتوای این دلیل به این صورت است که در جهان قوانین و نظام تکوینی وجود دارد که در نهایتِ هماهنگی و انسجام است.<ref>مکارم شیرازی،‌تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۹.</ref> بشر به عنوان بخشی از نظام خلقت باید بر اساس نظام صحیح اجتماعی به مرتبه‌ای برسد که خود را منطبق بر این نظام هماهنگ عالم قرار دهد.<ref>مکارم شیرازی،‌تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۷۰.</ref> تحقق چنین امری با قیام مصلح بشریت امکان‌پذیر خواهد بود.<ref>مکارم شیرازی،‌تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۷۰.</ref>طباطبایی نیز در تفسیر المیزان براساس دلیل عقلی و روایات، فرجام زندگی نوع انسانی در زمین را، سعادت و خیر و صلاح و پایانِ مهلت ابلیس برای فریب دادن بندگان خدا و برچیده شدن بساط کفر و گناه در زمین دانسته و برای این ادعا به آیه ۱۰۵ سوره انبیاء استشهاد کرده است. <ref>طباطبایی، المیزان، ناشر منشورات اسماعیلیان، ج۱۲، صص۱۶۰-۱۶۱.</ref>

[[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی‌‌]] در [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]] چهار احتمال را برای معنای «زبور» و «ذکر» نقل کرده است:‌‌‌‌‌‌‌

#نظر [[سعيد بن‌جبير بن‌هشام اسدی وابلی|سعيد بن جبير]]، [[ابوالحجاج مجاهد|مجاهد]]، ابن زيد و [[ابراهیم بن سری بن سهل|زجّاج]]: مراد از «زبور» کتب همه انبیاء الهی، و «ذکر» [[لوح محفوظ]] است.<ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق،‌ ج۷، ص۱۱۹.</ref>

# نظر [[عبدالله بن عباس|ابن‌عبّاس]] و [[ابوالقاسم ضحاک بن مزاحم هلالی کوفی خراسانی|ضحّاک]]: مراد از «زبور» کتاب‌های نازل شده بعد از [[تورات]] است و «ذکر»،‌ تورات است.<ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق،‌ ج۷، ص۱۱۹.</ref>

#نظر شعبی: «زبور» همان [[زبور|کتاب داوود(ع)]] است و «ذکر»،‌ تورات موسی.<ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق،‌ ج۷، ص۱۱۹.</ref>

[[محمد صادقی تهرانی|صادقی تهرانی]] در [[الفرقان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر الفرقان]]،‌ «ذکر» را [[تورات]] دانسته است.<ref>صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن، ۱۴۰۶ق، ج۱۹، ص۳۷۷.</ref> به نظر او مراد از «زبور» همه نوشته‌های آسمانی بعد از تورات است که شامل قرآن نیز می‌شود.<ref>صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن، ۱۴۰۶ق، ج۱۹، ص۳۷۷.</ref>‌ وی با ذکر نمونه‌هایی از کتاب‌های آسمانی گذشته مثل مزامیر داوود(ع) و بخش گات‌ها در اوستا، بشارت‌های مربوط به وراثت صالحان بر زمین را ذکر کرده است.<ref>صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن، ۱۴۰۶ق، ج۱۹، ص۳۷۹-۳۸۲.</ref> [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر‌‌‌ نمونه]] نیز‌‌ با ذکر مواردی از کتاب داوود(ع) که بخشی از عهد عتیق است، وجود مضمون آیه در آن کتاب را تأیید کرده است.<ref>مکارم شیرازی،‌تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۶.</ref>  

در همین موضوع روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده است که حضرت در سوال از معنای «ذکر» و «زبور»، «ذکر» را علم نزد خداوند و «زبور» را کتاب حضرت داوود(ع) معرفی می‌کنند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۲۵-۲۲۶.</ref>

* آلوسی، سید محمود، روح المعاني في تفسير القرآن العظيم والسبع المثاني،‌ بیروت، دار الكتب العلمية، ۱۴۱۵ق.

* استرآبادی، علی، تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، قم، مؤسسة النشر الإسلامي‌، ۱۴۰۹ق.

* القمی المشهدی، محمد بن‌محمدرضا، تفسير كنز الدقائق وبحر الغرائب، تهران، مؤسسة الطبع والنشر وزارة الثقافة والارشاد الاسلامي، ۱۴۱۱ق.

* بحرانی، سیدهاشم، البرهان في تفسير القرآن، قم، مؤسسة البعثة، بی‌تا.

* شیخ مفید، محمد بن‌محمد، تفسير القرآن المجيد، قم، بوستان کتاب، ۱۴۲۴ق.

* کاشانی، محمد بن‌مرتضی، تفسیر المعین، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۱۰ق.

* مغنیة،‌ محمد جواد، تفسیر الکاشف، بیروت، دار العلم للملايين، ۱۹۷۸م.