سوره اخلاص: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سوره اخلاص''' یا '''توحید''' صد و دوازدهمین [[سوره]] و از [[سوره‌های مکی قرآن]] است که در جزء سی‌ام جای دارد. این سوره را به این دلیل توحید یا اخلاص نامیده‌اند که درباره یگانگی خدا سخن می‌گوید و [[انسان]] را از [[شرک]]، رها می‌کند.

محتوای سوره اخلاص، [[توحید]] و یگانگی [[خدا|خداوند]] و بی‌نیازی او از غیر خودش و نیازمندی مخلوقات به اوست. برای سوره اخلاص فضایل زیادی نقل شده است، از جمله اینکه سوره اخلاص در حکم یک‌سوم قرآن است و سه بار خواندن آن معادل یک [[ختم قرآن]] است. در [[حدیث|روایات]] بر خواندن این سوره در [[نمازهای یومیه|نمازهای روزانه]] تاکید فراوان شده است. در روایتی، [[پیامبر(ص)]]، [[امام علی(ع)]] را به سوره اخلاص تشبیه می‌کند و می‌گوید همان‌طور که سه بار خواندن سوره اخلاص، مانند خواندن تمام [[قرآن]] است، دوست‌داشتن [[امیرالمؤمنین]] با زبان، قلب و دست (در عمل) دوست‌داشتن تمام [[اسلام]] است.این سوره یکی از [[سور چهار قل]] است.

[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در تفسیر [[المیزان فی تفسیر القرآن|المیزان]] می‌نویسد سوره اخلاص، [[خدا|خداوند]] را به احدیت و اینکه همه موجودات در تمامی حاجت‌هایشان نیازمند اویند و اینکه احدی نه در ذات و نه در صفات و نه در افعال [[شرک|شریک]] او نیست می‌ستاید. این [[توحید]]، مختص به خود قرآن است و تمامی مَعارف (اصولی، فرعی و اخلاقی) اسلام بر این اساس پی‌ریزی شده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ترجمه، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۶۶۹.</ref>برخی از عارفان از آیه« لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ» استفاده کرده اند که تمام هستی وابسته به خداست و هیچگونه جدایی و استقلال برای هیچ موجودی وجود ندارد وآنچه هست مظاهر خدانماست که به تعبیر قرآن آیات الهی هستند و خدا نمایند و خودنمایی ندارند.{{مدرک}}امام علی (ع) در تفسیر سوره توحید فرموده: خداوند سبحان زاده نشد تا در عزّت [و قدرت ]شريكى داشته باشد و فرزندى ندارد تا پس از مرگ وارث او باشد. <ref>نهج البلاغه، خطبه۱۸۲، ترجمه محمد دشتی، ج۱، ص۱۷۵.</ref> {{یاد|لَمْ يُولَدْ سُبْحانَهُ فَيَكُونَ فِي الْعِزِّ مُشَارَكاً، وَلَمْ يَلِدْ فَيَكُونَ مَوْرُوثاً هَالِكاً}}[[امام موسی کاظم علیه‌السلام| امام کاظم(ع)]] نیز در روایتی در تفسیر سوره توحید فرموده: نزاده است که وارثی داشته باشد و زاده نشده که با کسی شریک باشد. <ref>شیخ صدوق، التوحید،۱۳۸۷ق، ج۱، ص۷۶.</ref>{{یاد| واعلم أن الله تعالى واحد ، أحد ، صمد ، لم يلد فيورث ، ولم يولد فيشارك.}}

درباره [[شان نزول]] سوره اخلاص از [[امام صادق(ع)]] نقل شده است گروهی از یهودیان از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم|پیامبر(ص)]] تقاضا کردند خداوند را برای آنان توصیف کند. پیامبر(ص) سه روز سکوت کرد و پاسخی نگفت، تا اینکه سوره اخلاص نازل شد و سپس پاسخ آنان را بیان کرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص۴۲۸.</ref> گفته شده این پرسش، درخواستِ جمعی از مشرکان مکه<ref>ابو‌الفتوح رازی، روض الجنان، ج ۲۰، ص۴۶۵.</ref> یا درخواست اهل کتاب مدینه<ref>سیوطی، الإتقان فی علوم القرآن، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۱۴۰.</ref> یا افرادی دیگر بوده است.<ref>سیوطی، الدر المنثور، ج ۶، ص۴۱۱-۴۱۰.</ref>

== معنای صمد==

صمد یعنی بزرگی که همه در تمام نیازهایشان به او روی می‌آورند و نیازمند او هستند وچون خداوند خالق تمام هستی است درنتیجه  هرچه غیر خداست نیازمند اوست در ذاتش و اصل هستی اش و در صفاتش و کارهایش. الف ولام در کلمه الصمد گویای انحصار صمدیت در خداست و این صمدیت مطلقه وبدون هیچ قید وشرطی سه نتیجه مستقیم دارد که عبارتند از:!- «لم یلد» یعنی هیچ چیزی از او جدا  نشده است چنانچه [[نصاری]] می‌گویند [[عیسی| مسیح]] پسر خداست و از او جدا شده است.۲-«لم یولد» یعنی خود او نیز از چیزی تولد نیافته  و پدر ومادر ندارد و نیازی به جدا شدن ازچیزی ندارد.۳- «ولم یکن له کفوا احد» یعنی هیچ چیزی برابر و همتای او نیست نه در ذات و نه در افعال.  زادن و زاده شدن یعنی نیاز و وابستگی و عِدل و همتا(کُفو) داشتن یعنی موجودی مستقل دیگری غیر خدا باشد و تمام این امور با صمدیت و بی نیازی اش به نحو اطلاق ناسازگار است. <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۲۰، ص۳۸۹.</ref>

در روایتی از [[پیامبر(ص)]]، [[امام علی(ع)]] به سوره اخلاص تشبیه شده است. در این روایت آمده است مَثَل علی ابن ابی‌طالب در بین مردم، مَثَل «قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ» در قرآن است. همچنان که هر کس سه مرتبه سوره اخلاص را بخواند، گویا تمام قرآن را خوانده است، آنگاه پیامبر افزود: ای علی هر کس تو را با زبان دوست بدارد یک سوم اسلام را دوست داشته و هر کس با زبان و  دل دوست بدارد دو سوم اسلام را دوست داشته و هر کس تو را زبان و دل و دست(بدن) دوست بدارد تمام اسلام را دوست داشته است. پیامبر(ص) در آخر می‌فرماید [[سوگند]] به کسی که مرا به [[نبوت|رسالت]] برانگیخته، اگر اهل زمین، همانند اهل آسمان، علی را دوست داشته باشند، خداوند کسی از آنان را به آتش عذاب نمی‌کند.<ref>علامه حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۲۹۸.</ref> در همین زمینه این رباعی مشهور،منسوب به [[ابن سینا|بوعلی سینا]] است