confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۶۹۱
ویرایش
ابی بن کعب انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
مطابق برخی احادیث، ابی بن کعب از جمله افرادی بود که پس از درگذشت حضرت محمد(ص)، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] را خلیفه پیامبر می‌دانست.<ref>نگاه کنید به: شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ۴۶۱؛ شیخ مفید، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۹۰؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۷۵؛ و ۱۱۳.</ref> [[ابوالصلاح حلبی]]، [[فقه|فقیه]] و [[کلام امامیه|متکلم]] شیعه در قرن چهارم و پنجم، نیز ابیّ را از [[شیعه|شیعیان امام علی(ع)]] دانسته است.<ref>حلبی، تقریب المعارف، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۴؛ ۳۸۳؛ و ۴۰۳.</ref> مطابق برخی روایت‌ها، ابن‌کعب یکی از دوازده نفری بود که به [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] اعتراض کرد که چرا به جای امام علی(ع)، بر مسند [[خلافت]] تکیه زده است.<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ۴۶۱.</ref> مطابق آنچه در [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|کتاب احتجاج]] آمده، ابی بن کعب روایتی را از پیامبر(ص) نقل کرده که در آن به [[امامت]] امام علی(ع) بعد از پیامبر، تصریح شده است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۱۴.</ref> | مطابق برخی احادیث، ابی بن کعب از جمله افرادی بود که پس از درگذشت حضرت محمد(ص)، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] را خلیفه پیامبر می‌دانست.<ref>نگاه کنید به: شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ۴۶۱؛ شیخ مفید، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۹۰؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۷۵؛ و ۱۱۳.</ref> [[ابوالصلاح حلبی]]، [[فقه|فقیه]] و [[کلام امامیه|متکلم]] شیعه در قرن چهارم و پنجم، نیز ابیّ را از [[شیعه|شیعیان امام علی(ع)]] دانسته است.<ref>حلبی، تقریب المعارف، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۴؛ ۳۸۳؛ و ۴۰۳.</ref> مطابق برخی روایت‌ها، ابن‌کعب یکی از دوازده نفری بود که به [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] اعتراض کرد که چرا به جای امام علی(ع)، بر مسند [[خلافت]] تکیه زده است.<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ۴۶۱.</ref> مطابق آنچه در [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|کتاب احتجاج]] آمده، ابی بن کعب روایتی را از پیامبر(ص) نقل کرده که در آن به [[امامت]] امام علی(ع) بعد از پیامبر، تصریح شده است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۱۴.</ref> | ||
بر اساس روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] قرائت [[امامان شیعه]] بر اساس قرائت اُبی بن کعب بوده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۳۴.</ref> [[سید حسن صدر]] نویسنده [[تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام (کتاب)|کتاب تأسیس الشیعه]]، این روایت امام صادق را دلیلی بر مقام والای او می‌داند.<ref>صدر، تأسیس الشیعه، ۱۳۷۵ش، ص۳۲۴.</ref> او تمامی [[قرآن]] را از پیامبر آموخت و بر او عرضه کرد.<ref>ابن‌مهران، المبسوط فی القرائات العشر، مجمع اللغة، العربیه، ص۲۳.</ref> گفته شده، ابن‌کعب در رأس مکتب تفسیری مدینه قرار داشت.<ref>مؤدب، روش‌های تفسیر قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۴۵.</ref> مطابق برخی نقل‌ها او از جمله افرادی بود که در زمان پیامبر، قرآن را [[حفظ قرآن|حفظ]] کرده بود.<ref>ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۸.</ref> طبق حدیث نقل شده در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل‌تسنن]]، او یکی از چهار فردی است که پیامبر(ص) فرا گرفتن قرآن از آنان را توصیه کرده است.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۳۶؛ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۹۱۴.</ref> گفته شده قرائت [[قاریان هفت‌گانه]]، به این دلیل معتبر بوده که آنها از علی(ع)، [[عثمان بن عفان|عثمان]]، [[عبدالله بن مسعود]]، [[زید بن ثابت]] و یا ابی بن کعب نقل کرده‌اند.<ref>مقدمتان فی علوم القرآن، ۱۳۹۲ق، ص۴۲.</ref> برخی احادیث اهل‌تسنن که در آن به فضایل برخی از [[صحابه]] پرداخته است، اُبی بن کعب را آگاه‌ترین فرد امت به قرائت معرفی می‌کند.<ref>ترمذی، سنن الترمذی، ۱۳۹۵ق، ج۵، ص۶۶۵؛ ابن‌عبدالبر، | بر اساس روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] قرائت [[امامان شیعه]] بر اساس قرائت اُبی بن کعب بوده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۳۴.</ref> [[سید حسن صدر]] نویسنده [[تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام (کتاب)|کتاب تأسیس الشیعه]]، این روایت امام صادق را دلیلی بر مقام والای او می‌داند.<ref>صدر، تأسیس الشیعه، ۱۳۷۵ش، ص۳۲۴.</ref> او تمامی [[قرآن]] را از پیامبر آموخت و بر او عرضه کرد.<ref>ابن‌مهران، المبسوط فی القرائات العشر، مجمع اللغة، العربیه، ص۲۳.</ref> گفته شده، ابن‌کعب در رأس مکتب تفسیری مدینه قرار داشت.<ref>مؤدب، روش‌های تفسیر قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۴۵.</ref> مطابق برخی نقل‌ها او از جمله افرادی بود که در زمان پیامبر، قرآن را [[حفظ قرآن|حفظ]] کرده بود.<ref>ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۸.</ref> طبق حدیث نقل شده در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل‌تسنن]]، او یکی از چهار فردی است که پیامبر(ص) فرا گرفتن قرآن از آنان را توصیه کرده است.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۳۶؛ مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۹۱۴.</ref> گفته شده قرائت [[قاریان هفت‌گانه]]، به این دلیل معتبر بوده که آنها از علی(ع)، [[عثمان بن عفان|عثمان]]، [[عبدالله بن مسعود]]، [[زید بن ثابت]] و یا ابی بن کعب نقل کرده‌اند.<ref>مقدمتان فی علوم القرآن، ۱۳۹۲ق، ص۴۲.</ref> برخی احادیث اهل‌تسنن که در آن به فضایل برخی از [[صحابه]] پرداخته است، اُبی بن کعب را آگاه‌ترین فرد امت به قرائت معرفی می‌کند.<ref>ترمذی، سنن الترمذی، ۱۳۹۵ق، ج۵، ص۶۶۵؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۶۸.</ref> | ||
اُبی بن کعب پس از رحلت پیامبر(ص) به تعلیم قرآن پرداخت و جمعی از صحابه، مانند [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] و [[ابوهریره]] و از [[تابعین]] افرادی چون [[ابوعبدالرحمن سلمی]] و [[ابوالعالیه ریاحی]] از وی [[علم قرائت|قرائت]] آموختند.<ref>ابن‌جزری، غایة النهایه، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۳۱</ref> | اُبی بن کعب پس از رحلت پیامبر(ص) به تعلیم قرآن پرداخت و جمعی از صحابه، مانند [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] و [[ابوهریره]] و از [[تابعین]] افرادی چون [[ابوعبدالرحمن سلمی]] و [[ابوالعالیه ریاحی]] از وی [[علم قرائت|قرائت]] آموختند.<ref>ابن‌جزری، غایة النهایه، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۳۱.</ref> | ||
== در زمان پیامبر(ص) == | == در زمان پیامبر(ص) == | ||
مطابق برخی گزارش‌ها ابی بن کعب در [[بیعت عقبه|عقبه دوم]] با پیامبر(ص)، [[بیعت]] کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۸.</ref> البته ابن‌هشام، تاریخ‌نگار قرن سوم، نام او را در زمره افرادی که در عقبه دوم پیمان بستند، نیاورده است.<ref>خلف، تفسیر الصحابی الجلیل ابی بن کعب، ۲۰۰۱م، ص۱۳؛ نگاه کنید به، ابن‌هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۱، ص۴۴۲-۴۴۵.</ref> پیامبر پس از [[هجرت به مدینه|هجرت]] میان او و [[سعید بن زید بن عمرو]]<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۲۳.</ref> و به قولی میان او و [[طلحة بن عبیدالله]]، [[عقد اخوت|پیمان برادری]] برقرار کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ۲۷۱.</ref> ابن‌کعب در [[غزوه بدر]]، [[غزوه احد]]، [[غزوه خندق]] و [[غزوه|غزوه‌های]] دیگری همراه پیامبر(ص) بود.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۸.</ref> همچنین او در [[سریه|سَریّه‌ای]] که در آغاز هفتمین ماه از [[هجرت به مدینه|هجرت]] به فرماندهی [[حمزة بن عبدالمطلب|حَمْزَةِ بن عبدالمُطَّلِب]] روی داد، شرکت کرد.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۹.</ref> طبق برخی نقل‌ها، او پیش از آنکه مسلمان شود، از [[احبار یهودی]] بوده است.<ref>ذهبی، التفسیر و المفسرون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۹۲.</ref> | مطابق برخی گزارش‌ها ابی بن کعب در [[بیعت عقبه|عقبه دوم]] با پیامبر(ص)، [[بیعت]] کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۸.</ref> البته ابن‌هشام، تاریخ‌نگار قرن سوم، نام او را در زمره افرادی که در عقبه دوم پیمان بستند، نیاورده است.<ref>خلف، تفسیر الصحابی الجلیل ابی بن کعب، ۲۰۰۱م، ص۱۳؛ نگاه کنید به، ابن‌هشام، السیرة النبویه، دار المعرفه، ج۱، ص۴۴۲-۴۴۵.</ref> پیامبر پس از [[هجرت به مدینه|هجرت]] میان او و [[سعید بن زید بن عمرو]]<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۲۳.</ref> و به قولی میان او و [[طلحة بن عبیدالله]]، [[عقد اخوت|پیمان برادری]] برقرار کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ۲۷۱.</ref> ابن‌کعب در [[غزوه بدر]]، [[غزوه احد]]، [[غزوه خندق]] و [[غزوه|غزوه‌های]] دیگری همراه پیامبر(ص) بود.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۸.</ref> همچنین او در [[سریه|سَریّه‌ای]] که در آغاز هفتمین ماه از [[هجرت به مدینه|هجرت]] به فرماندهی [[حمزة بن عبدالمطلب|حَمْزَةِ بن عبدالمُطَّلِب]] روی داد، شرکت کرد.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۹.</ref> طبق برخی نقل‌ها، او پیش از آنکه مسلمان شود، از [[احبار یهودی]] بوده است.<ref>ذهبی، التفسیر و المفسرون، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۹۲.</ref> | ||
بر اساس گزارش‌های تاریخی، نخستین کسی که در [[مدینه]]،<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۶۸.</ref> نامه‌های پیامبر را نوشت ابی بن کعب بود و در غیاب او، زید بن ثابت این کار را انجام می‌داد.<ref>بلاذری، انساب الأشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۳۱.</ref> البته پیمان‌نامه‌ها و صلح‌نامه‌های پیامبر را علی(ع) می‌نوشت.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۶۹.</ref> همچنین گفته شده ابیّ بن کعب نخستین فردی بود که در پایان نامه‌ها، نام خود و پدرش را به عنوان کاتب ثبت می‌کرد.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۶۸.</ref> ابن‌کعب گاهی از طرف پیامبر(ص) به نومسلمانان، [[قرآن]] و [[احکام شرعی]] را می‌آموخت.<ref>نگاه کنید به: ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۷۵-۴۷۶.</ref> ابن‌کعب از کاتبان [[وحی]] بود.<ref>ابن‌سعد، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۸؛ ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲ق، ج۱ ص۲۶۱.</ref> مطابق نقل [[محمد بن جریر بن یزید طبری|ابن‌جریر طبری]]، تاریخ‌نگار قرن چهارم، اُبی بن کعب و [[زید بن ثابت]] تنها در غیاب [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] و [[عثمان بن عفان|عثمان]]، وحی را می‌نوشتند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۶، ص۱۷۹.</ref> | بر اساس گزارش‌های تاریخی، نخستین کسی که در [[مدینه]]،<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۶۸.</ref> نامه‌های پیامبر را نوشت ابی بن کعب بود و در غیاب او، زید بن ثابت این کار را انجام می‌داد.<ref>بلاذری، انساب الأشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۳۱.</ref> البته پیمان‌نامه‌ها و صلح‌نامه‌های پیامبر را علی(ع) می‌نوشت.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۶۹.</ref> همچنین گفته شده ابیّ بن کعب نخستین فردی بود که در پایان نامه‌ها، نام خود و پدرش را به عنوان کاتب ثبت می‌کرد.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۶۸.</ref> ابن‌کعب گاهی از طرف پیامبر(ص) به نومسلمانان، [[قرآن]] و [[احکام شرعی]] را می‌آموخت.<ref>نگاه کنید به: ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۷۵-۴۷۶.</ref> ابن‌کعب از کاتبان [[وحی]] بود.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۸؛ ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲ق، ج۱ ص۲۶۱.</ref> مطابق نقل [[محمد بن جریر بن یزید طبری|ابن‌جریر طبری]]، تاریخ‌نگار قرن چهارم، اُبی بن کعب و [[زید بن ثابت]] تنها در غیاب [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] و [[عثمان بن عفان|عثمان]]، وحی را می‌نوشتند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۶، ص۱۷۹.</ref> | ||
== قرائت اُبی == | == قرائت اُبی == | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
== احادیث و آثار منسوب به اُبی == | == احادیث و آثار منسوب به اُبی == | ||
مطابق نقل ابن‌ندیم در الفهرست، ابن‌کعب در موضوع [[فضائل سور|فضائل قرآن]] کتابی نوشته بود.<ref>ابن‌ندیم، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۵۶.</ref> به گفته [[آقابزرگ تهرانی]]، کتاب‌شناس شیعه، کتاب او نخستین کتاب تألیف شده در موضوع فضائل قرآن بوده است.<ref>آقابزرگ | مطابق نقل ابن‌ندیم در الفهرست، ابن‌کعب در موضوع [[فضائل سور|فضائل قرآن]] کتابی نوشته بود.<ref>ابن‌ندیم، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۵۶.</ref> به گفته [[آقابزرگ تهرانی]]، کتاب‌شناس شیعه، کتاب او نخستین کتاب تألیف شده در موضوع فضائل قرآن بوده است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۲۶۲.</ref> چنان‌که در برخی کتاب‌های تفسیری، مانند [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]] و الکشف و البیان، روایت‌هایی از ابی بن کعب در فضیلت خواندن سوره‌های قرآن نقل شده است.<ref>نگاه کنید به: طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۴۱۹، ۴۶۳، ۵۰۱، ۵۳۵و۶۰۷؛ ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۱۳۸، ۲۲۰، ۲۶۲، ۳۰۱، ۳۲۷و۳۵۸.</ref> به گفته سیوطی، ابی بن کعب نسخه‌ای بزرگ در [[تفسیر قرآن]] داشت که در سده‌های نخستین متداول بود و مفسرانی چون [[محمد بن جریر بن یزید طبری|محمد بن جریر طبری]] و [[ابن ابی حاتم]] از آن استفاده کرده‌اند.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۴۷۲.</ref> | ||
بنا بر شمارش نَوَوی، از محققان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، ۱۶۴ [[حدیث]] از پیامبر(ص) به واسطه ابی بن کعب نقل شده است که برخی از آنها در [[صحیح البخاری (کتاب)|صحیح بُخاری]] و تعدادی هم در [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مُسلم]] وجود دارد.<ref>نووی، تهذیب الأسماء، دار الکتب العلمیه، ج۱، ص۱۰۹.</ref> از صحابه [[ابوایوب انصاری]]، [[عبدالله بن عباس]] و [[ابوموسی اشعری]] و از تابعین [[سوید بن غفله]]، [[عبدالرحمان بن اسود]] و [[عبدالرحمان بن ابی لیلی]] احادیثی را از او نقل کرده‌اند.<ref>مزی، تهذیب الأسماء، دار الکتب العلمیه، ج۱، ص۱۰۹.</ref> احادیث منقول از اُبی بن کعب از حیث موضوع، مسائلی مربوط به [[فقه]]، [[تفسیر]]، [[سیره]]، و [[زهد]] و [[اخلاق]] را در برمی‌گیرد.<ref>سلیم، «ابی بن کعب»، ۴۶۴.</ref> | بنا بر شمارش نَوَوی، از محققان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، ۱۶۴ [[حدیث]] از پیامبر(ص) به واسطه ابی بن کعب نقل شده است که برخی از آنها در [[صحیح البخاری (کتاب)|صحیح بُخاری]] و تعدادی هم در [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مُسلم]] وجود دارد.<ref>نووی، تهذیب الأسماء، دار الکتب العلمیه، ج۱، ص۱۰۹.</ref> از صحابه [[ابوایوب انصاری]]، [[عبدالله بن عباس]] و [[ابوموسی اشعری]] و از تابعین [[سوید بن غفله]]، [[عبدالرحمان بن اسود]] و [[عبدالرحمان بن ابی لیلی]] احادیثی را از او نقل کرده‌اند.<ref>مزی، تهذیب الأسماء، دار الکتب العلمیه، ج۱، ص۱۰۹.</ref> احادیث منقول از اُبی بن کعب از حیث موضوع، مسائلی مربوط به [[فقه]]، [[تفسیر]]، [[سیره]]، و [[زهد]] و [[اخلاق]] را در برمی‌گیرد.<ref>سلیم، «ابی بن کعب»، ۴۶۴.</ref> | ||