آیه مشورت: تفاوت میان نسخه‌ها

پژوهشگران دینی معتقدند این آیات باعث بسط مشورت در جامعه شد و همه مردم در فرایند تصمیم‌گیری‌ها سهیم شدند. به گفته آنان در این آیات وجهه حکومتی پیامبر(ص) مورد خطاب قرار گرفته است نه حیثیت پیامبری او؛ زیرا پیام‌آوری رابطه‌ای مستقیم با [[خدا]] است و نیازی به خلق ندارد؛ در حالی که مشورت، خصلت مثبت حکومت است و غیرقابل تجدیدنظر، حتّی اگر در رأس آن معصوم نشسته باشد.<ref>مبلغی، [http://www.imam-khomeini.ir/fa/n120503/ «نقش مشورت و مشارکت در فرایند تصمیم سازی با نگاهی تاریخی و تطبیقی»]، مندرج در پرتال امام خمینی.</ref>

مفسران ذیل آیات مشورت، فوائدی نیز برای آن برشمرده‌اند که از جمله می‌توان به بالا بردن سطح تفکر مردم و احساس مسئولیت آنها، گزینش بهترین رأی، تشویق به مشارکت در امور عمومی جامعه، اصلاح مردم و متصف شدن آنها به اخلاق نیکو و تجلیل از مردم اشاره کرد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۶۹؛ موسوی سبزواری، مواهب الرحمان، ۱۴۰۹ق، ج۷،ص۹؛ طیب، احسن البیان، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۴۰۹؛ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۱۸۴-۱۸۵.</ref>

بیان مشورت در ضمن وظایف پیامبر(ص) به عنوان حاکم جامعه اسلامی (در آیه ۱۵۹ سوره آل عمران) و همچنین در میان صفات [[ایمان|مؤمنان]]، (در [[آیه شورا|آیه ۳۸ سوره شورا]]) <ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۸۷-۸۸.</ref> نشان از فراگیر بودن چنین روشی در جامعه اسلامی دارد و اینکه تصمیم‌گیری درباره تمام امور عمومی باید با مشورت میان حاکمان و مردم صورت گیرد.<ref>شیرخانی، [https://psri.ir/?id=iwgv86cmno «مفهوم شورا در اندیشه سیاسى آیه الله طالقانى»]، مندرج در سایت موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] آیه ۱۵۹ سوره آل عمران را تأیید [[سیره نبوی|سیره پیامبر اسلام(ص)]] می‌داند و اینکه عملکرد رسول خدا بر اساس امر خدا بوده و خدا از کار او خشنود است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۵۶.</ref>

مشورت کردن پیامبر(ص) با مردم منحصر در کارهای عمومی و اجرایی جامعه،<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۵۷.</ref> امور مرتبط با سرنوشت جامعه، مصلحت عمومی و همچنین چگونگی پیاده کردن احکام الهی دانسته شده است.<ref>مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۵۲۹.</ref> به گفته مفسران، مشورت در حلال و حرام خدا<ref>مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۵۲۹.</ref> و امور دینی جاری نمی‌شود؛<ref>موسوی سبزواری، مواهب الرحمان، ۱۴۰۹ق، ج۷،ص۸.</ref> چراکه این احکام ناشی از وحی بوده و از کتاب و [[سنت]] گرفته می‌شود و مرتبط با [[ولایت تشریعی|ولایت تشریعی خداوند]] است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۵۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۰، ص۴۶۳.</ref> مفسرانی چون صادقی تهرانی و مکارم شیرازی مشورت در امر [[خلافت]] را نیز بی‌اعتبار می‌دانند؛ چراکه به باور آنها در این مسئله از سوی خدا حکم خاص نازل شده و با تعیین وصی و خلیفه پیامبر (ص) از طریق [[وحی تشریعی|وحی]]، دیگر جایی برای شورا باقی نمی‌ماند.<ref>صادقی تهرانی، الفرقان، ۱۳۶۵ش، ج۶، ص۶۱-۶۲؛ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۸۹.</ref>برخی از مفسران [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] قلمرو شوری را در مواردی دانسته‌اند که نصی و حکمی از سوی خداوند نیست و مراجعه به آراء دیگران  با وجود حکم شرعی را شایسته انسان مسلمان ندانسته‌اند. <ref>آلوسی، روح المعانی، ج۱۳، صص۴۶-۴۷

</ref>البته برخی  از مفسران اهل سنت مانند زمخشری با استناد به سخن [[عمر بن خطاب|عمر]] که «الخلافة شوری» خواسته‌اند بااشاره  خلافت را در قلمرو شوری قرار دهند. <ref>الزمخشری، الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل، ج۴، ص۲۲۹.</ref>