کاربر ناشناس
آل آقا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح کلی از جمله پانویس ها و منابع به همراه اضافه کردن اشخاص دیگر از صفحه آقامحمدعلی بهبهانی
imported>Hasaninasab |
imported>Hasaninasab جز (اصلاح کلی از جمله پانویس ها و منابع به همراه اضافه کردن اشخاص دیگر از صفحه آقامحمدعلی بهبهانی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات خاندان شیعه | {{جعبه اطلاعات خاندان شیعه | ||
| عنوان | | عنوان =آل‌آقا | ||
| تصویر | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| نام خاندان | | نام خاندان =آل‌آقا، بهبهانی | ||
| نسب | | نسب = | ||
| صدر خاندان | | صدر خاندان =قا محمدباقر وحید بهبهانی | ||
| وجه نامگذاری | | وجه نامگذاری =انتساب به آقا محمدباقر وحید بهبهانی | ||
| خاستگاه | | خاستگاه = | ||
| مکان استقرار | | مکان استقرار =کرمانشاه، نهاوند، تهران، قم، نجف کربلا | ||
| مراجع تقلید | | مراجع تقلید =[[وحید بهبهانی|محمدباقر وحید بهبهانی]] | ||
| مشاهیر | | مشاهیر = | ||
| عالمان | | عالمان =آقا محمدعلی بهبهانی، آقامحمدجعفر بهبهانی، آقااحمد بهبهانی، آقامحمود بهبهانی، آقاعبدالله بهبهانی آقامحمود بهبهانی | ||
| ویژگی | | ویژگی = | ||
| وب‌گاه رسمی | | وب‌گاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''آل‌آقا'''، خاندانی منتسب به [[محمد باقر بهبهانی|آقا محمدباقر وحید بهبهانی]] | '''آل‌آقا'''، خاندانی منتسب به [[محمد باقر بهبهانی|آقا محمدباقر وحید بهبهانی]] از عالمان ''[[شیعه|شیعی]]'' [[امامیه|امامی]] از قرن دوازدهم تا چهاردهم قمری در [[ایران]]، که گاهی «بهبهانی» هم خوانده می‌شدند. از شخصیت‌های شاخص این خاندان می‌توان به آقا[[سید محمدعلی بهبهانی]]، [[سید احمد بهبهانی]]، [[محمود بن محمدعلی کرمانشاهی|آقامحمود بهبهانی]] و [[عبدالله بن محمدجعفر بهبهانی|آقاعبدالله بهبهانی]] اشاره کرد. | ||
==علت نامگذاری== | ==علت نامگذاری== | ||
شهرت افراد این خاندان به آل آقا بدین جهت است که منتسب به | شهرت افراد این خاندان به آل آقا بدین جهت است که منتسب به «[[آقا محمدباقر بهبهانی|آقا محمدباقر وحید بهبهانی]]» بوده و از این رو،گاه بهبهانی خوانده شده‌اند. برخی از اینان که در [[کرمانشاه]] و [[نهاوند]] اقامت داشته‌اند به کرمانشاهی و نهاوندی شهرت یافته‌اند.<ref>مرعشی، فهرست خطی، ج۵، ص۳۰۴؛ دوانی، آقامحمد باقر، ۱۳۶۲ش، ص۲۷۵، ۳۳۳، ۳۵۴</ref> برخی از افراد این خاندان نیز در [[تهران]]، [[قم]]، [[نجف]] و [[کربلا]] ساکن بوده‌اند. | ||
==شخصیت‌های مشهور== | ==شخصیت‌های مشهور== | ||
شخصیت‌های بنام این خاندان بدین قرارند: | |||
===سید محمدعلی بهبهانی=== | |||
{{اصلی|سید محمد علی بهبهانی}} | |||
آقا سید محمد علی بهبهانی ([[سال ۱۱۴۴ هجری قمری|۱۱۴۴]]-[[سال ۱۲۱۶ هجری قمری|۱۲۱۶]]ق)<ref> بهبهانی، احمد، مرآت الاحوال، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۱۴۷؛ حبیب آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۴۲ش، ج۲، ص۵۶۶</ref> معروف به '''آقا محمد علی کرمانشاهی'''، [[فقیه]]، اصولی و رجالی متنفّذ [[شیعه]] در قرن دوازدهم و سیزدهم که نزد [[آقا محمدخان قاجار]] نیز دارای احترام بود.<ref>سپهر، ناسخ التواریخ، ۱۳۴۴-۱۳۴۵ش، ج ۱، ص۶۰؛ حبیب آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۴۲ش، ج ۲، ص۵۶۳؛ هدایت، ملحقات تاریخ روضة الصفا، ۱۳۳۹ش، ج ۹، ص۲۴۱</ref> عمده شهرت آقامحمدعلی، مبارزه جدّی و گسترده او با [[صوفیه]] در عصر [[قاجار]] است و مهم‌ترین آثار وی [[مقامع الفضل]] و [[خیراتیه]] در ابطال طریقة صوفیه است. | |||
===سید محمدجعفر بهبهانی=== | |||
{{اصلی|سید محمدجعفر بهبهانی}} | |||
آقا[[محمد جعفربن محمدعلی بهبهانی]](متوفی [[سال ۱۲۵۹ هجری قمری|۱۲۵۹]]ق)، فرزند ارشد آقامحمدعلی، در [[سال ۱۱۷۸ هجری قمری|۱۱۷۸]]ق در [[کربلا]] به دنیا آمد و همراه پدرش به [[ایران]] مهاجرت کرد. وی نزد پدرش و نیز میرزای قمی، در [[قم]]، [[میرسید علی طباطبایی]] و [[شیخ جعفر کبیر]]، در [[عراق]]، به تحصیل پرداخت. سپس به کرمانشاه رفت و پس از مرگ پدر عهده‌دار شئون دینی و اجتماعی وی در [[کرمانشاه]] شد. وی در کرمانشاه درگذشت و در مقبره خانوادگی آل آقا دفن شد. | |||
آقامحمدجعفر را به زهد و گوشه گیری و محاسن اخلاق ستوده‌اند. در سال ۱۳۵۲ قسمتی از آثارش، در حریقی از میان رفت. از وی حدود سی اثر خطی موجود است که برخی از آنها عبارت‌اند از: | |||
# فضایح الصّوفیه (قم، ۱۴۱۳ق). | |||
# انیس الطلاب (تألیف ۱۲۳۵ق)، در شرح بعضی احادیث و مسائل فقهی. | |||
# الجواهر البهیة فی ترجمة الاحکام الالهیة به فارسی. | |||
# تحفة الابرار به فارسی، در تاریخ، از رحلت [[محمد(ص)|پیامبر]] تا سلطنت [[شاه اسماعیل صفوی]]. | |||
# التکملة فی شرح التبصرة (۱۰ ج). | |||
# المصابیح المُنیفة. | |||
# شرح مَزجی بر دیباچه مفاتیح الشّرایع [[فیض کاشانی]].<ref> بهبهانی، احمد، مرآت الاحوال، ۱۳۷۳ش، ج ۱، ص۱۵۱-۱۵۴؛ دوانی، آقامحمد باقر، ۱۳۶۲ش، ص۳۳۶؛ بهبهانی، محمدجعفر، فضایح الصوفیة، ۱۴۱۳ق، مقدمه، ص۷-۱۲؛ رجوع کنید به: بهبهانی، محمدجعفر، فضایح الصوفیة، ۱۴۱۳ق، مقدمه، ص۱۰-۱۱</ref> | |||
===محمداسماعیل بهبهانی== | |||
{{اصلی|محمداسماعیل بن محمدعلی بهبهانی}} | |||
آقا[[محمداسماعیل بهبهانی]] (متوفی ح ۱۲۸۰ق) در ۱۱۹۲ق در [[رشت]] به دنیا آمد. مقدمات علوم را نزد پدرش فرا گرفت و برای ادامه تحصیل به [[عتبات]] رفت و از محضر پدر همسرش، صاحبِ ریاض، استفاده کرد. وی دو اثر در [[فقه]] و [[اصول]] داشته که اتمام آنها معلوم نیست.<ref> بهبهانی، احمد، مرآت الاحوال، ۱۳۷۳ش، ج ۱، ص۱۵۴-۱۵۵</ref> | |||
===سید احمد بهبهانی=== | |||
===آقامحمود بهبهانی=== | |||
{{اصلی|محمود بن محمدعلی بهبهانی}} | |||
آقامحمود بهبهانی عالم،(به اختلاف، متوفی ۱۲۶۹ تا ۱۲۷۱ق) [[فقیه]]، [[عارف]] و شاعر در [[سال ۱۲۰۰ هجری قمری|۱۲۰۰]]ق در [[کرمانشاه]] زاده شد. مقدمات علوم را نزد پدر و برادرانش، آقامحمدجعفر و [[سید احمد بهبهانی|آقااحمد]]، فرا گرفت. سپس به [[عتبات]] رفت و از محضر [[صاحب ریاض]] و [[شیخ جعفر کبیر]] بهره جست. او برای تکمیل معلومات به شهرهای [[اصفهان]] و [[قم]] نیز سفر کرد و سرانجام مقیم [[تهران]] شد و مقامی والا یافت و در همین شهر درگذشت و در [[کربلا]] مدفون شد.<ref>دوانی، آقامحمد باقر، ۱۳۶۲ش، ص۳۴۸، ۳۴۹؛ معصوم علیشاه، طرائق‌الحقایق، ۱۳۱۸ق، ج۳، ص۴۶۹، ۴۷۱</ref> | |||
به سبب ذوق شعری و علاقه وی به [[حاج میرزاآقاسی]]، وزیر صوفی مشرب [[محمدشاه]]، آقامحمود را از هواداران [[تصوف]] قلمداد می‌کنند. در این زمینه آورده‌اند که در مدت محبوس بودن [[مظفرعلیشاه]] در خانه آقامحمد علی کرمانشاهی، آقامحمود مریض شد و مظفّرعلیشاه که دستی در طبابت داشت او را معالجه کرد و از آن پس آقامحمود به تصوف تمایل و ارادت پیدا کرد.<ref>معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، ۱۳۳۹-۱۳۴۵ش، ج ۱، ص۱۸۵، ج ۳، ص۲۰۸، ۴۶۹، ۴۷۱؛ هدایت، مجمع الفصحا، ۱۳۳۶-۱۳۴۰ش، ج ۲، بخش ۲، ص۹۴۶؛ اعتمادالسلطنه، المآثر و الاثار، ۱۳۶۳ش، ص۲۰۵؛ مدرسه عالی سپهسالار، فهرست کتابخانه، ۱۳۱۵ش، ج ۱، ص۵۴۴؛ قمی، فوائد الرضویه، ۱۳۲۷ش، ص۵۷۵، پانویس ۱</ref> قطع نظر از مستند نبودن این داستان<ref>پورجوادی و لامبورن ویلسون، ۱۹۷۸م، ص۱۳۰-۱۳۱</ref> از ملاحظه آثار و اشعار آقامحمود این نکته روشن می‌گردد که وی نیز مانند پدرش از تصوف و درویشی رایج در عصر خود انتقاد کرده و بر آنان طعن زده است.<ref>دوانی، آقامحمد باقر، ۱۳۶۲ش، ص۳۵۰-۳۵۲؛ معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، ۱۳۳۹-۱۳۴۵ش، ج ۳، ص۴۷۰-۴۷۱</ref> وی در [[تنبیه الغافلین]] و [[ایقاظ الراقدین]]،<ref> بهبهانی، محمودبن محمدعلی، تنبیه الغافلین، ۱۳۴۲ش، ص۳۳-۴۳</ref> عقاید متصوّفه را برگرفته از عقاید کفّار [[هند]] و جوکیان ایشان دانسته و آنها را با یکدیگر مقایسه کرده و در فصول دیگر مانند پدرش آقامحمدعلی در [[خیراتیه]]، ردّی همه جانبه از افکار و آداب صوفیان به دست داده است. وی در [[دزاشیب]] [[تهران]] درگذشت و در [[کربلا]] دفن شد.<ref>اعتمادالسلطنه، المآثر و الاثار، ۱۳۶۳ش، ص۲۰۵؛ قمی، ص۵۷۵، پانویس ۱؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۹۸۳م، ج ۴، ص۴۴۷</ref> | |||
از آقامحمود کرمانشاهی به جزتنبیه الغافلین، سی اثر در فقه، اصول، کلام، رجال، اخلاق، عرفان و شعر به جای مانده است که برخی از آنها عبارت‌اند از: | |||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
# ارشادالسالک، در [[حج]]، در کتابخانه سپهسالار (سابق) | # ارشادالسالک، در [[حج]]، در کتابخانه سپهسالار (سابق) | ||
| خط ۳۹: | خط ۵۷: | ||
# تحفةالملوک، در تاریخ انبیاء، سپهسالار (سابق) | # تحفةالملوک، در تاریخ انبیاء، سپهسالار (سابق) | ||
# تحفة الناصریه، در اخلاق، سپهسالار (سابق) | # تحفة الناصریه، در اخلاق، سپهسالار (سابق) | ||
# الجئةالواقیه، در [[اصول فقه|اصول]]، عربی، آیت الله مرعشی و سپهسالار (سابق) | # الجئةالواقیه، در [[اصول فقه|اصول]]، عربی، آیت الله مرعشی و سپهسالار (سابق) | ||
# دیوان اشعار، سپهسالار (سابق) | # دیوان اشعار، سپهسالار (سابق) | ||
| خط ۴۹: | خط ۶۶: | ||
# مهیج الاشواق یا معجون الهی، عربی و فارسی در [[عرفان]]، آیت الله مرعشی، ملک، کتابخانة مرکزی، شورای ملی (سابق)، مدرسه آخوند همدان، ملی و سپهسالار (سابق) | # مهیج الاشواق یا معجون الهی، عربی و فارسی در [[عرفان]]، آیت الله مرعشی، ملک، کتابخانة مرکزی، شورای ملی (سابق)، مدرسه آخوند همدان، ملی و سپهسالار (سابق) | ||
# النخبةالوجیزة، در [[فقه]] به عربی منظوم، سپهسالار (سابق)، آیت الله مرعشی | # النخبةالوجیزة، در [[فقه]] به عربی منظوم، سپهسالار (سابق)، آیت الله مرعشی | ||
# هدایة الطالبین و ارشاد الراغبین، در [[کلام]]، فارسی، در کتابخانه مرکزی، مسجد اعظم (قم)، و آیت الله مرعشی. | # هدایة الطالبین و ارشاد الراغبین، در [[کلام]]، فارسی، در کتابخانه مرکزی، مسجد اعظم (قم)، و آیت الله مرعشی.<ref>رجوع کنید به: دوانی، آقامحمد باقر، ۱۳۶۲ش، ص۳۵۲؛ مدرسه عالی سپهسالار، فهرست کتابخانه، ۱۳۱۵ش، ج ۱، ص۵۴۴-۵۴۵</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
===آقاعبدالله بهبهانی=== | |||
{{اصلی|عبدالله بن محمدجعفر بهبهانی}} | |||
آقاعبدالله بهبهانی در کرمانشاه می‌زیسته و عهده‌دار امور دینی و اجتماعی مردم آن دیار بوده است. صاحب [[روضات الجنات]]<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰-۱۳۹۲ش، ج ۷، ص۱۵۲-۱۵۳</ref> از مقام علمی و عملی وی تجلیل بلیغی نموده است. او در [[کرمانشاه]] درگذشت و در آرامگاه خانوادگی در کنار جد خود به خاک سپرده شد. دوانی مدفن او را [[کربلا]] می‌داند.<ref>دوانی، آقامحمد باقر، ۱۳۶۲ش، ص۳۳۶</ref> آثاری در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی داشته است که تعدادی از آنها در آتش سوزی خانه امام جمعه کرمانشاه که در ۱۳۳۸ق/۱۹۲۰م اتفاق افتاد، طعمه حریق شد.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۹۸۳م، ج۸، ص۷۰؛ دوانی، آقامحمد باقر، ۱۳۶۲ش، ص۳۳۶، ۳۳۷</ref> | |||
'''آثار''' | '''آثار''' | ||
برخی از آثار به جای مانده او عبارتند از: | برخی از آثار به جای مانده او عبارتند از: | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۲}} | ||
# التحفة الجعفریة که در ده علم نگاشته و یکی از آثار باقیمانده از اوست که به نام پدرش تصنیف کرده.<ref>دوانی، آقامحمد باقر، ۱۳۶۲ش، ص۳۳۷</ref> | |||
# انوارالحکمه، فارسی، در کتابخانه آستان‌قدس | # انوارالحکمه، فارسی، در کتابخانه آستان‌قدس | ||
# تعارض‌الوکیل والموکل‌فی‌مسئله‌البیع، عربی | # تعارض‌الوکیل والموکل‌فی‌مسئله‌البیع، عربی | ||
| خط ۶۶: | خط ۸۵: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
این کتاب‌ها در فهرست نسخ خطی دانشکده الهیات دانشگاه تهران ثبت شده است. | این کتاب‌ها در فهرست نسخ خطی دانشکده الهیات دانشگاه تهران ثبت شده است. | ||
===آقامحمدتقی بهبهانی=== | |||
{{اصلی|محمدتقی بن محمدجعفربن محمدعلی بهبهانی}} | |||
آقا[[محمدتقی بن محمدجعفربن محمدعلی بهبهانی]] (متوفی ۱۲۹۹ق) دارای تألیفاتی است در [[فقه]] و [[اصول]]، از جمله شرح زبدة الاصول؛ تعلیقه بر مبادی الاصول؛ حاشیه بر حاشیه ملاّ عبدالله در منطق.<ref>دوانی، آقامحمد باقر، ۱۳۶۲ش، ص۳۳۷</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۷۱: | خط ۹۴: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
* اعتمادالسلطنه، محمدحسن بن علی، المآثر و الاثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج۱، تهران، ۱۳۶۳ش. | |||
* امین، محسن، اعیان‌الشیعه، به کوشش حسن‌الامین، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. | |||
* آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | |||
* آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام‌الشیعه، مشهد، دارالمرتضی، ۱۴۰۴ق. | * آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام‌الشیعه، مشهد، دارالمرتضی، ۱۴۰۴ق. | ||
* | * بهبهانی، احمدبن محمدعلی، مرآت الاحوال جهان نما: سفرنامه، قم ۱۳۷۳ش. | ||
* دوانی، علی، وحید بهبهانی، تهران، | * بهبهانی، محمدجعفربن محمدعلی، فضایح الصوفیة، قم، ۱۴۱۳ق. | ||
* بهبهانی، محمودبن محمدعلی، تنبیه الغافلین و ایقاظ الراقدین در رد صوفیه، در محمدجعفربن محمدعلی بهبهانی، فضایح الصوفیة، قم، ۱۴۱۳ق. | |||
* حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الاثار در احوال رجال دورة قاجار، ج۲، اصفهان ۱۳۴۲ش. | |||
* خوانساری، محمدباقربن زین العابدین، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، چاپ اسدالله اسماعیلیان، قم، ۱۳۹۰-۱۳۹۲ش. | |||
* دوانی، علی، آقامحمد باقربن محمد اکمل اصفهانی معروف به وحید بهبهانی، تهران، ۱۳۶۲ش. | |||
* سپهر، محمدتقی، ناسخ التواریخ: سلاطین قاجاریه، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران، ۱۳۴۴-۱۳۴۵ش. | |||
* قمی، عباس، فوائد الرضویه: زندگانی علمای مذهب شیعه، تهران، (تاریخ مقدمه ۱۳۲۷ش). | |||
* مدرسه عالی سپهسالار. کتابخانه، فهرست کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار، ج۱: کتب خطی فارسی و عربی، تألیف ابن یوسف شیرازی، تهران، ۱۳۱۵ش. | |||
* مرعشی، فهرست خطی | |||
* معصوم علیشاه، محمد معصوم بن زین العابدین، طرائق الحقائق، چاپ محمد جعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹-۱۳۴۵ش. | |||
* معصوم علیشاه، محمد معصوم، طرائق‌الحقایق، به کوشش محمدجعفر محجوب، تهران، سنایی، ۱۳۱۸ق. | * معصوم علیشاه، محمد معصوم، طرائق‌الحقایق، به کوشش محمدجعفر محجوب، تهران، سنایی، ۱۳۱۸ق. | ||
* هدایت، رضاقلی بن محمدهادی، مجمع الفصحا، چاپ مظاهر مصفّا، تهران، ۱۳۳۶-۱۳۴۰ش. | |||
* هدایت، رضاقلی بن محمدهادی، ملحقات تاریخ روضة الصفای ناصری، در میرخواند، تاریخ روضة الصفا، ج۸، ۱۰، تهران، ۱۳۳۹ش. | |||
{{چپ‌چین}} | |||
* Nasrollah Pourjavady and Peter Lamborn Wilson, Kings of love: the poetry and history of the Ni ـ matulla ¦h i ¦Sufi order , preface by Seyyed Hossein Nasr, Tehran 1978. | |||
{{پایان چپ‌چین}} | |||
{{پایان}} | |||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||