الامامة و السیاسة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
}} | }} | ||
'''الإمامَةُ و السّیاسَة''' کتابی تاریخی منسوب به [[ابنقتیبه دینوری|ابن‌قُتَیبه دینَوَری]] که حوادث [[قرن اول هجری قمری|سده اول]] تا سوم قمری را در برخی مواضع با رویکردی نزدیک به رویکرد [[شیعه]] روایت کرده است. | '''الإمامَةُ و السّیاسَة''' کتابی تاریخی منسوب به [[ابنقتیبه دینوری|ابن‌قُتَیبه دینَوَری]] که حوادث [[قرن اول هجری قمری|سده اول]] تا سوم قمری را در برخی مواضع با رویکردی نزدیک به رویکرد [[شیعه]] روایت کرده است. | ||
بعضی محققان، نقل‌های کتاب الامامة و السیاسة درباره مواضع تاریخی مورد اختلاف [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، مانند [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه]] و اختلافات پس از آن، را متمایل به رویکرد شیعه به‌شمار برده‌اند. برخی از نویسندگان اهل‌سنت به دلیل یادکرد نویسنده از [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)]] قائل به تشیع او شده‌اند؛ موضوعی که از سوی محققان رد شده است. | |||
درباره اعتبار کتاب الامامة و السیاسة نظرات متفاوتی ابراز شده است؛ برخی الامامة و السیاسة را از متون تاریخی با ارزش قرن سوم قمری قلمداد کرده‌اند که وجود شک در هویت مؤلفش از اعتبار آن نکاسته و بعضی آن را دارای مطالب نادرست و حاصل کار مؤلفی مجهول و ضعیف دانسته‌اند. | درباره اعتبار کتاب الامامة و السیاسة نظرات متفاوتی ابراز شده است؛ برخی الامامة و السیاسة را از متون تاریخی با ارزش قرن سوم قمری قلمداد کرده‌اند که وجود شک در هویت مؤلفش از اعتبار آن نکاسته و بعضی آن را دارای مطالب نادرست و حاصل کار مؤلفی مجهول و ضعیف دانسته‌اند. | ||
از کتاب الامامة و السیاسة با عنوان تاریخ خلفا نیز یاد شده است. مؤلف کتاب تاریخ خلفا را از زمان روی کار آمدن [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] تا درگیری‌های امین و [[مأمون عباسی]] بر سر خلافت پیگیری کرده است. | از کتاب الامامة و السیاسة با عنوان تاریخ خلفا نیز یاد شده است. مؤلف کتاب تاریخ خلفا را از زمان روی کار آمدن [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] تا درگیری‌های امین و [[مأمون عباسی]] بر سر خلافت پیگیری کرده است. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
نقل‌های الامامة و السیاسة درباره مواضع تاریخی مورد اختلاف [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، مانند [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه]] و اختلافات پس از آن، را نامتناسب با گرایش مذهبی ابنقتیبه نزدیک به رویکرد شیعه دانسته‌اند.<ref>جعفریان، منابع تاریخ اسلام، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۱؛ محمد نور، «ابنقتیبه و کتاب الامامة و السیاسة النظریات و الاشکالیات»، ص۲۴۶.</ref> | نقل‌های الامامة و السیاسة درباره مواضع تاریخی مورد اختلاف [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، مانند [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه]] و اختلافات پس از آن، را نامتناسب با گرایش مذهبی ابنقتیبه نزدیک به رویکرد شیعه دانسته‌اند.<ref>جعفریان، منابع تاریخ اسلام، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۱؛ محمد نور، «ابنقتیبه و کتاب الامامة و السیاسة النظریات و الاشکالیات»، ص۲۴۶.</ref> | ||
برخی نویسندگان اهل‌سنت<ref>ابن‌العربی، العواصم من القواصم، ۱۹۹۷م، ص۳۵۳.</ref> بر نویسنده کتاب به دلیل نقل اخباری که موجب طعن بر [[صحابه]] می‌شود، به‌خصوص در نقل رخدادهای مربوط به سقیفه و بیعت [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] با ابوبکر، خرده گرفته‌اند.<ref>بهرامیان، «الامامة و السیاسة»، ص۱۵۶.</ref> برخی نیز به دلیل یادکرد نویسنده از [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)]] قائل به [[شیعه|تشیع]] او شده‌اند؛<ref>مولایی‌نیا و اسدی، «بررسی ادعای تشیع ابنقتیبه دینوری»، ص۱۲۸.</ref> موضوعی که از سوی | برخی نویسندگان اهل‌سنت<ref>ابن‌العربی، العواصم من القواصم، ۱۹۹۷م، ص۳۵۳.</ref> بر نویسنده کتاب به دلیل نقل اخباری که موجب طعن بر [[صحابه]] می‌شود، به‌خصوص در نقل رخدادهای مربوط به سقیفه و بیعت [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] با ابوبکر، خرده گرفته‌اند.<ref>بهرامیان، «الامامة و السیاسة»، ص۱۵۶.</ref> برخی نیز به دلیل یادکرد نویسنده از [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)]] قائل به [[شیعه|تشیع]] او شده‌اند؛<ref>مولایی‌نیا و اسدی، «بررسی ادعای تشیع ابنقتیبه دینوری»، ص۱۲۸.</ref> موضوعی که از سوی محققان رد شده است.<ref>مولایی‌نیا و اسدی، «بررسی ادعای تشیع ابنقتیبه دینوری»، ص۱۲۸-۱۲۹.</ref> | ||
اشاره به درگیری لفظی میان امام علی(ع) و [[عمر بن خطاب]] در جریان اجبار امام علی(ع) به بیعت با خلیفه اول<ref>ابنقتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ص۲۹.</ref> و رفتن امام علی(ع) با [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] به در خانه [[انصار]] جهت طلب کمک برای باز پس گیری حق [[خلافت]]<ref>ابنقتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ص۲۹.</ref> را جزو نقل‌هایی برشمرده‌اند که در منابع معاصر این کتاب کمتر آمده است.<ref>علاماتی، «ابنقتیبه»، ص۱۱۱.</ref> | اشاره به درگیری لفظی میان امام علی(ع) و [[عمر بن خطاب]] در جریان اجبار امام علی(ع) به بیعت با خلیفه اول<ref>ابنقتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ص۲۹.</ref> و رفتن امام علی(ع) با [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] به در خانه [[انصار]] جهت طلب کمک برای باز پس گیری حق [[خلافت]]<ref>ابنقتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ص۲۹.</ref> را جزو نقل‌هایی برشمرده‌اند که در منابع معاصر این کتاب کمتر آمده است.<ref>علاماتی، «ابنقتیبه»، ص۱۱۱.</ref> | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
* شیوه تاریخ‌نگاری مؤلف این کتاب را با شیوه ابنقتیبه در آثار تاریخیش، از جمله المعارف، متفاوت است.<ref>قزوینی، یادداشت‌های قزوینی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص ۱۱۰؛ مصطفی، التاریخ العربی و المؤرخون، ۱۹۸۳م، ج۱، ص۲۴۲؛جعفریان، منابع تاریخ اسلام، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۰.</ref> | * شیوه تاریخ‌نگاری مؤلف این کتاب را با شیوه ابنقتیبه در آثار تاریخیش، از جمله المعارف، متفاوت است.<ref>قزوینی، یادداشت‌های قزوینی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص ۱۱۰؛ مصطفی، التاریخ العربی و المؤرخون، ۱۹۸۳م، ج۱، ص۲۴۲؛جعفریان، منابع تاریخ اسلام، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۰.</ref> | ||
* گرایش دینی مؤلف، که در برخی مواضع کتاب دیده می‌شود، با گرایش دینی ابنقتیبه متفاوت است.<ref>مصطفی، التاریخ العربی و المؤرخون، ۱۹۸۳م، ج۱، ص۲۴۱؛ جعفریان، منابع تاریخ اسلام، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۰.</ref> | * گرایش دینی مؤلف، که در برخی مواضع کتاب دیده می‌شود، با گرایش دینی ابنقتیبه متفاوت است.<ref>مصطفی، التاریخ العربی و المؤرخون، ۱۹۸۳م، ج۱، ص۲۴۱؛ جعفریان، منابع تاریخ اسلام، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۰.</ref> | ||
به بعضی از دلایل رد انتساب این کتاب به ابنقتیبه اشکال وارد شده است.<ref>سالاری شادی، «شخصیت و آثار ابنقتیبه دینوری»، ص۶۶.</ref> [[سید محمدمهدی خرسان|سید محمدمهدی خِرْسان]]، مصحح و تراجم‌نگار، ضمن مقاله‌ای تلاش کرده تمامی دلایل اقامه‌شده برای رد انتساب این کتاب به ابنقتیبه را نقض کند.<ref>خرسان، «حول النسبة کتاب الامامة و السیاسة الی ابنقتیبه»، ص۵۹-۷۰.</ref> خرسان در این مقاله از شش تن از نویسندگان متقدم و ده تن از محققان متأخر یاد کرده که الامامة و السیاسة را از مؤلفات ابنقتیبه دانسته‌اند.<ref>خرسان، «حول النسبة کتاب الامامة و السیاسة الی ابنقتیبه»، ص۵۹-۷۰.</ref> | به بعضی از دلایل رد انتساب این کتاب به ابنقتیبه اشکال وارد شده است.<ref>سالاری شادی، «شخصیت و آثار ابنقتیبه دینوری»، ص۶۶.</ref> [[سید محمدمهدی خرسان|سید محمدمهدی خِرْسان]]، مصحح و تراجم‌نگار، ضمن مقاله‌ای تلاش کرده تمامی دلایل اقامه‌شده برای رد انتساب این کتاب به ابنقتیبه را نقض کند.<ref>خرسان، «حول النسبة کتاب الامامة و السیاسة الی ابنقتیبه»، ص۵۹-۷۰.</ref> خرسان در این مقاله از شش تن از نویسندگان متقدم و ده تن از محققان متأخر یاد کرده که الامامة و السیاسة را از مؤلفات ابنقتیبه دانسته‌اند.<ref>خرسان، «حول النسبة کتاب الامامة و السیاسة الی ابنقتیبه»، ص۵۹-۷۰.</ref> او درباره تفاوت شیوه تاریخ‌نگاری ابنقتیبه در الامامة و السیاسة می‌گوید: کسانی که چنین ادعایی کرده‌اند با تطبیق میان این آثار شواهدی ارائه نکرده‌اند؛ پس ادعای آنان بی دلیل است.<ref>خرسان، «حول النسبة کتاب الامامة و السیاسة الی ابنقتیبه»، ص۶۷.</ref> | ||
== نسخه‌های خطی و چاپ و نشر == | == نسخه‌های خطی و چاپ و نشر == | ||