۱۲٬۸۷۹
ویرایش
سخنان امام علی(ع) در خاکسپاری حضرت فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها
سخنان امام علی(ع) در خاکسپاری حضرت فاطمه(س) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۹ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۵۷
، ۹ اکتبر ۲۰۲۳بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
== زمینه صدور == | == زمینه صدور == | ||
سخنان [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] خطاب به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] هنگام [[تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)|دفن حضرت زهرا(س)]] در [[نهج البلاغه|نهج‌البلاغه]]، | سخنان [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] خطاب به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] هنگام [[تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)|دفن حضرت زهرا(س)]] در [[نهج البلاغه|نهج‌البلاغه]]، بیان ناراحتی آن حضرت در مصیبت همسرش و شکایت از مسلمانان دانسته شده است.<ref>بحرانی، مصباح الصالحین، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۳.</ref> به‌گفته [[ناصر مکارم شیرازی]] از مراجع تقلید معاصر شیعه، این سخنان بخشی از حقايق مهم تاريخى صدر اسلام را به‌صورت غيرمستقيم اما گويا و پرمعنا منعكس مى‌كند.<ref>مکارم شیرازی، پيام امام امير المومنين، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۰.</ref> | ||
شارحان نهج‌البلاغه ذیل این خطبه ضمن شرح فراز‌های آن به مواردی چون [[فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه(س)|القاب و اسماء فاطمه]]،<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۴-۸.</ref> طول مدت زندگی وی،<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۱۰-۱۱.</ref> [[ماجرای فدک]]، [[غصب خلافت]]، علت مخفی بودن قبر فاطمه(س) و زمان شهادت او پرداخته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امير المومنين عليه السلام، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۱-۳۹.</ref> | شارحان نهج‌البلاغه ذیل این خطبه ضمن شرح فراز‌های آن به مواردی چون [[فهرست کنیه‌ها و لقب‌های حضرت فاطمه(س)|القاب و اسماء فاطمه]]،<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۴-۸.</ref> طول مدت زندگی وی،<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۱۰-۱۱.</ref> [[ماجرای فدک]]، [[غصب خلافت]]، علت مخفی بودن قبر فاطمه(س) و زمان شهادت او پرداخته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امير المومنين عليه السلام، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۱-۳۹.</ref> | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
* سلام و درود گفتن امام علی(ع) بر پیامبر(ص) و ارتباط قلبی و روحانی میان آن دو.<ref>بحرانی، شرح ابن‌میثم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۳.</ref> | * سلام و درود گفتن امام علی(ع) بر پیامبر(ص) و ارتباط قلبی و روحانی میان آن دو.<ref>بحرانی، شرح ابن‌میثم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۳.</ref> | ||
* انتخاب پیامبر(ص) به‌عنوان بهترین مخاطب برای گفتن درد دل در فراق فاطمه(س). | * انتخاب پیامبر(ص) به‌عنوان بهترین مخاطب برای گفتن درد دل در فراق فاطمه(س). | ||
* جمله | * جمله «النَّازِلَةِ فِي جِوَارِكَ» نشان‌دهنده نزدیکی [[محل دفن حضرت فاطمه(س)|قبر فاطمه(س)]] با قبر پيامبر(ص).<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۸-۹.</ref> | ||
* اشاره امام علی به فراز | * اشاره امام علی به فراز «السَّرِيعَةِ اللَّحَاقِ بِكَ» به نزدیک بودن شهادت فاطمه(س) با رحلت پیامبر(ص).<ref>خویی، منهاج البراعة، ۱۳۵۸ش، ج۱۳، ص۹-۱۰.</ref> | ||
* تحمل مصیبت [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت فاطمه(س)]] با یادآوری مصیبت رحلت پیامبر(ص). | * تحمل مصیبت [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت فاطمه(س)]] با یادآوری مصیبت رحلت پیامبر(ص). | ||
* سنگینی غم حادثه درگذشت حضرت زهرا(س) و دائمی بودن آن برای امام علی(ع). | * سنگینی غم حادثه درگذشت حضرت زهرا(س) و دائمی بودن آن برای امام علی(ع). | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
==نکات== | ==نکات== | ||
[[ناصر مکارم شیرازی]]، از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]]، بر آن است که با توجه به اينكه ضمير در فراز «عند قبره» در این سخنان به‌صورت مذكر آمده، مشخص می‌شود که این سخنان خطاب به پيامبر اسلام(ص) بوده و در عين حال مى‌گويد امام علی(ع) اين سخن را به هنگام دفن فاطمه زهرا(س) گفته و بر این اساس، به‌اعتقاد [[سید رضی]]، قبر حضرت | [[ناصر مکارم شیرازی]]، از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]]، بر آن است که با توجه به اينكه ضمير در فراز «عند قبره» در این سخنان به‌صورت مذكر آمده، مشخص می‌شود که این سخنان خطاب به پيامبر اسلام(ص) بوده و در عين حال مى‌گويد امام علی(ع) اين سخن را به هنگام دفن فاطمه زهرا(س) گفته و بر این اساس، به‌اعتقاد [[سید رضی]]، قبر حضرت فاطمه(س) در كنار قبر پيامبر(ص) است.<ref>مکارم شیرازی، پيام امام اميرالمومنين، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۲۹.</ref> | ||
سید رضی در ابتدای این خطبه از حضرت فاطمه(س) با لقب [[سیدة نساء العالمین|سیدة النساء]] نام برده است. به‌گفته [[ابن‌ابی‌الحدید]] در [[شرح نهج البلاغه (ابن‌ابی‌الحدید)|شرح نهج‌البلاغه]]، این تعبير برگرفته از [[حدیث متواتر|خبر متواترى]] از پيامبر(ص) است<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۲۶۵-۲۶۶.</ref> که کتاب‌های حدیثی شیعه و اهل‌سنت آن را نقل کرده‌اند.<ref>صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۵۹۵؛ | سید رضی در ابتدای این خطبه از حضرت فاطمه(س) با لقب [[سیدة نساء العالمین|سیدة النساء]] نام برده است. به‌گفته [[ابن‌ابی‌الحدید]] در [[شرح نهج البلاغه (ابن‌ابی‌الحدید)|شرح نهج‌البلاغه]]، این تعبير برگرفته از [[حدیث متواتر|خبر متواترى]] از پيامبر(ص) است<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۲۶۵-۲۶۶.</ref> که کتاب‌های حدیثی شیعه و اهل‌سنت آن را نقل کرده‌اند.<ref>صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۵۹۵؛ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۶۴.</ref> در این روایت، پیامبر(ص) برای تسکین قلب فاطمه(س) به‌خاطر نزدیک شدن مرگ خود، او را سیدة نساء اهل الجنة، سیدة نساء المؤمنین یا سیدة نساء هذة الامة می‌خواند.<ref>مسلم، صحیح المسلم، بیروت، ج۴، ص۱۹۰۵؛ حسینی خطیب، مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده، ۱۹۸۵م، ج۳، ص۸۲.</ref> | ||
{| class="wikitable" style="float:left" | {| class="wikitable" style="float:left" | ||
|شماره خطبه در نسخه‌های مختلف نهج‌البلاغه | |شماره خطبه در نسخه‌های مختلف نهج‌البلاغه | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
طبق بررسی [[کتاب مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده]]، سخنان امام علی(ع) خطاب به پیامبر(ص) در هنگام [[تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)|دفن حضرت فاطمه(س)]]، با مقداری تفاوت در کتاب‌هایی چون [[الکافی (کتاب)|الکافی]] نوشته [[محمد بن یعقوب کلینی]] از [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۸.</ref> [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل الامامة]] اثر [[محمد بن جریر طبری صغیر]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام جعفر صادق(ع)]]،<ref>طبری، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۷.</ref> [[الامالی (شیخ طوسی)|الامالی شیخ طوسی]] از امام حسین(ع)<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۱۰۹.</ref> و [[تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة (کتاب)|تذکرة الخواص]] نوشته سبط بن جوزی حنفی<ref>ابن‌جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۶۱.</ref> آمده است.<ref>حسینی خطیب، مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده، ۱۹۸۵م، ج۳، ص۸۵-۸۷.</ref> | طبق بررسی [[کتاب مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده]]، سخنان امام علی(ع) خطاب به پیامبر(ص) در هنگام [[تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س)|دفن حضرت فاطمه(س)]]، با مقداری تفاوت در کتاب‌هایی چون [[الکافی (کتاب)|الکافی]] نوشته [[محمد بن یعقوب کلینی]] از [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۸.</ref> [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل الامامة]] اثر [[محمد بن جریر طبری صغیر]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام جعفر صادق(ع)]]،<ref>طبری، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۷.</ref> [[الامالی (شیخ طوسی)|الامالی شیخ طوسی]] از امام حسین(ع)<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۱۰۹.</ref> و [[تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة (کتاب)|تذکرة الخواص]] نوشته سبط بن جوزی حنفی<ref>ابن‌جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۶۱.</ref> آمده است.<ref>حسینی خطیب، مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده، ۱۹۸۵م، ج۳، ص۸۵-۸۷.</ref> | ||
همچنین این سخنان، در [[نهج البلاغه|نهج‌البلاغه]] آمده است. شماره خطبه در نسخه‌های نهج‌البلاغه متفاوت است. در تصحیح صبحی صالح شماره خطبه، ۲۰۲ است.<ref>دشتی و محمدی، المعجم المفهرس لألفاظ نهج البلاغه، ۱۳۵۷ش، ص۵۱۳.</ref> | همچنین این سخنان، در [[نهج البلاغه|نهج‌البلاغه]] آمده است.<ref>صبحی صالح، نهج‌البلاغه، ۱۴۱۴ق، ص۳۱۹؛ فیض‌الاسلام، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، ۱۳۷۱ش، ص۶۵۱؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۲۶۵؛ عبده، شرح نهج‌البلاغه، مطبعة الاستقامة، ص۱۸۲.</ref> شماره خطبه در نسخه‌های نهج‌البلاغه متفاوت است. در تصحیح صبحی صالح شماره خطبه، ۲۰۲ است.<ref>دشتی و محمدی، المعجم المفهرس لألفاظ نهج البلاغه، ۱۳۵۷ش، ص۵۱۳.</ref> | ||
==تک‌نگاری== | ==تک‌نگاری== | ||
حزن سرمد، عنوان کتابی است که كمال‌الدین عمادی ساروی در شرح خطبه ۲۰۲ نهج‌البلاغه نوشته است. این کتاب با عنوان فرعی سوگ‌نامه امیرمؤمنان علی(ع) بر مزار حضرت فاطمه زهرا(س) توسط نشر فکرت در سال ۱۳۸۳ش منتشر شد. | حزن سرمد، عنوان کتابی است که كمال‌الدین عمادی ساروی در شرح خطبه ۲۰۲ نهج‌البلاغه نوشته است. این کتاب با عنوان فرعی سوگ‌نامه امیرمؤمنان علی(ع) بر مزار حضرت فاطمه زهرا(س) توسط نشر فکرت در سال ۱۳۸۳ش منتشر شد. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۵: | ||
* طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامة، قم، بعثت، ۱۴۱۳ق. | * طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامة، قم، بعثت، ۱۴۱۳ق. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافت، ۱۴۱۴ق. | * طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافت، ۱۴۱۴ق. | ||
* عبده، محمد، شرح نهج‌البلاغه، قاهره، مطبعة الاستقامه، بی‌تا. | |||
* فیض‌الاسلام، علی‌نقی، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، تهران، انتشارات فیض‌الاسلام، ۱۳۷۱ش. | * فیض‌الاسلام، علی‌نقی، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، تهران، انتشارات فیض‌الاسلام، ۱۳۷۱ش. | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | ||
* مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دار احیاء التراث، بی‌تا. | * مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دار احیاء التراث، بی‌تا. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش. | * مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش. | ||