Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۲٬۵۷۹
ویرایش
سوره‌های مکی و مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
←راه‌های شناسایی
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
== راه‌های شناسایی == | == راه‌های شناسایی == | ||
برای شناخت سوره‌های مکی و مدنی سه راه ذکر شده است: ۱. روایات، ۲. شواهد ظاهری، ۳. علایم محتوایی و معنوی.<ref>معرفت، تاریخ قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.</ref> | برای شناخت سوره‌های مکی و مدنی سه راه ذکر شده است: ۱. روایات، ۲. شواهد ظاهری، ۳. علایم محتوایی و معنوی.<ref>معرفت، تاریخ قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.</ref> در خصوص روایات می‌گویند غالباً با مشکلاتی روبه‌رو است، مانند ضعف سند، نقل نشدن از [[چهارده معصوم|معصوم]] و وجود روایات معارض. برای همین در صورت استناد به روایات، تنها به روایاتی استناد می‌شود که شاهدی بر صحت آنها وجود داشته باشد.<ref>دولتی، تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی، ۱۳۸۴ش، ص۷۳.</ref> به نظر برخی قرآن‌پژوهان، سیاق آیات، مطالب موجود در سوره‌ها و قرینه‌های خارجی تنها راه<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۲۳۵.</ref> و به عقیده برخی دیگر، بهترین راه<ref>دولتی، تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی، ۱۳۸۴ش، ص۷۴.</ref> برای شناسایی مکی یا مدنی بودن سوره‌ها است. | ||
از آنجا که مکه و مدینه دو فضای | از آنجا که مکه و مدینه دو فضای کاملاً متفاوت داشتند، مانند بیشتر بودن کفار در مکه و برپایی حکومت دینی در مدینه،<ref>احمدی، پژوهشی در علوم قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۵۲-۵۵.</ref> سوره‌های مکی و مدنی ویژگی‌های متفاوتی در خطاب و محتوا دارند.<ref>احمدی، پژوهشی در علوم قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۶۲.</ref> با این حال می‌گویند این ویژگی‌ها دقیق نیست و همه آیات و سوره‌ها را به صورت کامل شامل نمی‌شود و تنها احتمال مکی یا مدنی بودن سوره را تقویت می‌کند.<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۰.</ref> همچنین ممکن است سوره‌ای مکی یا مدنی باشد، اما برخی آیات آن از آیات استثنایی باشد و این ویژگی‌ها تنها در آن آیه استثنایی وجود داشته باشد.<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۲.</ref> | ||
=== | === ویژگی‌های سوره‌ها و آیات مکی === | ||
* دعوت به اصول عقاید، مانند ایمان به [[خدا]] و ایمان به [[قیامت|روز قیامت]]؛ | * دعوت به اصول عقاید، مانند ایمان به [[خدا]] و ایمان به [[قیامت|روز قیامت]]؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۱.</ref> | ||
* کوتاه بودن آیات و سوره‌ها؛ | * کوتاه بودن آیات و سوره‌ها؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۱.</ref> | ||
* بیان شدن [[قصص القرآن|قصص انبیا و امت‌های پیشین]]؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۱.</ref> | * بیان شدن [[قصص القرآن|قصص انبیا و امت‌های پیشین]]؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۱.</ref> | ||
* داشتن لحن تند؛<ref>رکنی، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۱.</ref> | * داشتن لحن تند؛<ref>رکنی، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۱.</ref> | ||
* به کار رفتن کلمه | * به کار رفتن کلمه «کَلّٰا» در سوره؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> | ||
* داشتن آیات سجده‌دار؛ | * داشتن آیات سجده‌دار؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> | ||
* آغاز شدن با [[حروف مقطعه]] مانند الم، الر، طسم، و حم (به غیر از سوره‌های بقره و آل‌عمران)؛ | * آغاز شدن با [[حروف مقطعه|حروف مُقَطَّعه]] مانند الم، الر، طسم، و حم (به غیر از سوره‌های بقره و آل‌عمران)؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> | ||
* حمله شدید به بت‌پرستی؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> | * حمله شدید به بت‌پرستی؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> | ||
=== ویژگی سوره‌های مدنی === | === ویژگی سوره‌های مدنی === | ||
* بیان | * بیان [[فریضه|فرایض]] و [[حد شرعی|حدود دینی]]؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۲.</ref> | ||
* طولانی بودن آیه‌ها و سوره‌ها؛ | * طولانی بودن آیه‌ها و سوره‌ها؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۲.</ref> | ||
* بیان قوانین اقتصادی و سیاسی؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۲.</ref> | * بیان قوانین اقتصادی و سیاسی؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۲.</ref> | ||
* داشتن زبان نرم و ملایم با مؤمنان؛<ref>رکنی، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۱.</ref> | * داشتن زبان نرم و ملایم با مؤمنان؛<ref>رکنی، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۱.</ref> | ||
* پرداختن به مسائل [[منافق|منافقان]]؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۹.</ref> | * پرداختن به مسائل مربوط به [[منافق|منافقان]]؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۹.</ref> | ||
* بیان احوال و اقدامات منافقان و موضع مسلمانان و پیامبر(ص) در برابر آنها؛<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۶۰۷.</ref> | * بیان احوال و اقدامات منافقان و موضع مسلمانان و پیامبر(ص) در برابر آنها؛<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۶۰۷.</ref> | ||
* مجادله با [[اهل کتاب]]؛ | * مجادله با [[اهل کتاب]]؛<ref>جوان آراسته، درسنامه علوم قرآنی، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۲.</ref> | ||
* بیان | * بیان مسئله [[جهاد]] و احکام آن.<ref>جوان آراسته، درسنامه علوم قرآنی، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۲.</ref> | ||
== دیدگاه خاورشناسان == | == دیدگاه خاورشناسان == | ||
از میانه قرن | از میانه قرن سیزدهم قمری، خاورشناسانی چون [[تئودور نلدکه|تِئودور نُلدکه]] و [[رژی بلاشر|رژی بلاشِر]] به تاریخ‌گذاری قرآن پرداختند.<ref>نکونام، درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۱۱.</ref> برخی از آنان سوره‌های قرآن را به لحاظ زمان نزول، نه به دو قسم مکی و مدنی، بلکه به سه، چهار یا پنج قسم تقسیم کردند؛<ref>نکونام، درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۱۲-۲۱.</ref> ولی همه آنها سوره‌های مدنی را در یک گروه قرار دادند.<ref>دهقانی، و مهدوی‌راد، «سیر تاریخی شناخت سور و آیات مکی و مدنی»، ص۶۹.</ref> | ||
برخی خاورشناسان<ref>معرفت، تاریخ قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۵۲.</ref> و روشنفکرانی چون [[طه حسین]]، با توجه به اختلاف ظاهری و محتوایی سوره‌های مکی و مدنی، چنین برداشت کرده‌اند که قرآن کار بشر است و از طرف خدا نیست؛ چراکه قرآن (سوره‌های مکی و مدنی) متأثر از جوّ حاکم بوده است، در حالی که اگر از طرف خدا بود، تابع محیط خود نمی‌شد.<ref>ابوالشبهه، المدخل لدراسة القرآن الکریم، ۱۴۰۷ق، ص۲۳۳-۲۳۴.</ref> | |||
[[محمدهادی معرفت]] مؤلف [[التمهید فی علوم القرآن (کتاب)|کتاب التمهید]] در پاسخ به این اشکال می‌گوید باید بین تابع بودن از محیط و هماهنگ بودن با آن برای تأثیرگذاری بیشتر فرق گذاشت. اشکال یادشده تنها در صورتی مطرح می‌شود که اختلاف ویژگی‌های سوره‌های مکی و مدنی ناشی از تابع بودن آن از محیط خود باشد؛ اما قرآن همگام با واقیت‌های موجود در مکه و مدینه نازل شده تا بهتر بتواند بر مردم آنجا تأثیر بگذارد.<ref>معرفت، تاریخ قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۵۲.</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||