۱۷٬۸۳۰
ویرایش
تسنن دوازده‌امامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تسنن دوازده‌امامی''' گرایشی مذهبی در [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] که اعتقاد به [[خلفای راشدین]] را با ارادت و اعتقاد به مقام [[ولایت|ولایت ائمه شیعه(ع)]] درهم آمیخته‌اند. دوره رواج این گرایش را از قرن ششم | '''تسنن دوازده‌امامی''' گرایشی مذهبی در [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] که اعتقاد به [[خلفای راشدین|خلفای نخستین]] را با ارادت و اعتقاد به مقام [[ولایت|ولایت ائمه شیعه(ع)]] درهم آمیخته‌اند. دوره رواج این گرایش را از قرن ششم تا تأسیس [[صفویان|صفویه]] در قرن دهم قمری دانسته‌اند. محل رواج این گرایش را ابتدا در [[ایران]] و [[هند]] و پس از آن در قسمت شرقی [[خراسان بزرگ]] و سرزمین‌های [[خلافت عثمانی]] برشمرده‌اند. اصطلاح تسنن دوازده‌امامی عنوانی جدید در تاریخ‌پژوهی ایران قلمداد شده، اما برخی محققان نشانی از وجود و رواج این اصطلاح در اواخر دوره صفویه در یک نسخه خطی به‌دست داده‌اند. | ||
تسنن دوازده‌امامی را یکی از دلایل اصلی رواج [[شیعه|تشیع]] در شرق اسلامی، به‌خصوص در ایران، از قرن ششم قمری به بعد دانسته‌اند. نیز رشد و گسترش تسنن دوازده‌امامی در ایرانِ قرن هفتم و هشتم را زمینه اصلی پیدایش دولت شیعی صفویه قلمداد کرده‌اند. | تسنن دوازده‌امامی را یکی از دلایل اصلی رواج [[شیعه|تشیع]] در شرق اسلامی، به‌خصوص در ایران، از قرن ششم قمری به بعد دانسته‌اند. نیز رشد و گسترش تسنن دوازده‌امامی در ایرانِ قرن هفتم و هشتم را زمینه اصلی پیدایش دولت شیعی صفویه قلمداد کرده‌اند. | ||
سقوط [[بنی‌عباس|خلافت عباسی]] توسط مغولان، تسامح مذهبی [[ایلخانان مغول]] و امیران تیموری، رشد [[تصوف]] و مرجعیت‌یافتن صوفیان و نزدیک‌شدن تصوف و تشیع به یکدیگر را از جمله عوامل پیدایش تسنن دوازده‌امامی | سقوط [[بنی‌عباس|خلافت عباسی]] توسط مغولان، تسامح مذهبی [[ایلخانان مغول]] و امیران تیموری، رشد [[تصوف]] و مرجعیت‌یافتن صوفیان و نزدیک‌شدن تصوف و تشیع به یکدیگر را از جمله عوامل پیدایش تسنن دوازده‌امامی می‌دانند. این عوامل موجب تعدیل در مذهب تسنن با محوریت [[مودت اهل‌بیت(ع)|محبت اهل‌بیت(ع)]] شد که حاصل آن رواج نگارش کتاب‌هایی درباره [[فضائل اهل‌بیت(ع)]] در میان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] بود. | ||
گفته شده که تحول مذهبی [[ایران|ایرانیان]] از تسنن به تشیع، با واسطه قرارگرفتن تسنن دوازده‌امامی، در قلمرو سیاست و قدرت نیز اتفاق افتاده است. در این ساحت، حکومت‌هایی با رویکرد تسنن دوازده‌امامی در سرتاسر قرون نهم و دهم قمری به وجود آمدند. همچنین، چهره‌های مختلف فرهنگی و سیاسی از قرن ششم تا زوال صفویان دارای گرایش تسنن دوازده‌امامی قلمداد شده‌اند که در آثارشان، در کنار یادکرد از [[خلفای راشدین]]، از [[امامان شیعه|ائمه شیعه]] با عنوان حجت‌های معصوم الهی یاد کرده‌اند. | گفته شده که تحول مذهبی [[ایران|ایرانیان]] از تسنن به تشیع، با واسطه قرارگرفتن تسنن دوازده‌امامی، در قلمرو سیاست و قدرت نیز اتفاق افتاده است. در این ساحت، حکومت‌هایی با رویکرد تسنن دوازده‌امامی در سرتاسر قرون نهم و دهم قمری به وجود آمدند. همچنین، چهره‌های مختلف فرهنگی و سیاسی از قرن ششم تا زوال صفویان دارای گرایش تسنن دوازده‌امامی قلمداد شده‌اند که در آثارشان، در کنار یادکرد از [[خلفای راشدین|خلفای نخستین]]، از [[امامان شیعه|ائمه شیعه]] با عنوان حجت‌های معصوم الهی یاد کرده‌اند. | ||
== تعریف و جایگاه == | == تعریف و جایگاه == | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
بستر پیدایش تسنن دوازده‌امامی را در قرون نخستین اسلامی و در تقابل میان اهل‌سنت عثمانی‌مذهب، که قائل به عدم مشروعیت [[خلافت امام علی(ع)]] بودند، با سایر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] دانسته‌اند؛<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶.</ref> اهل‌سنتی که در مقابل عثمانیه تلاش می‌کردند تا [[فضایل امام علی(ع)|فضائل امام علی(ع)]] و سایر [[اهل‌بیت(ع)]] را منتشر کنند.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶.</ref> این افراد کسانی قلمداد شده‌اند که در کتاب‌های رجالی متقدم اهل‌سنت از آنان با عنوان سنیان متشیع یا سنیان متهم به تشیع یاد شده است.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶.</ref> | بستر پیدایش تسنن دوازده‌امامی را در قرون نخستین اسلامی و در تقابل میان اهل‌سنت عثمانی‌مذهب، که قائل به عدم مشروعیت [[خلافت امام علی(ع)]] بودند، با سایر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] دانسته‌اند؛<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶.</ref> اهل‌سنتی که در مقابل عثمانیه تلاش می‌کردند تا [[فضایل امام علی(ع)|فضائل امام علی(ع)]] و سایر [[اهل‌بیت(ع)]] را منتشر کنند.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶.</ref> این افراد کسانی قلمداد شده‌اند که در کتاب‌های رجالی متقدم اهل‌سنت از آنان با عنوان سنیان متشیع یا سنیان متهم به تشیع یاد شده است.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶.</ref> | ||
به عقیده [[رسول جعفریان|جعفریان]]، تلاش عقیدتی این گروه از اهل‌سنت موجب شد تا با زوال قدرت [[اصحاب حدیث|اهل حدیث]] حنبلی‌مذهب در [[جهان اسلام]]، مقارن با قرن ششم هجری، تعدیلی در مذهب تسنن ایجاد شود.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶-۲۷.</ref> این تعدیل با محوریت [[مودت اهل‌بیت(ع)|محبت اهل‌بیت(ع)]] موجب نگارش کتاب‌هایی درباره فضائل اهل‌بیت(ع) در میان | به عقیده [[رسول جعفریان|جعفریان]]، تلاش عقیدتی این گروه از اهل‌سنت موجب شد تا با زوال قدرت [[اصحاب حدیث|اهل حدیث]] حنبلی‌مذهب در [[جهان اسلام]]، مقارن با قرن ششم هجری، تعدیلی در مذهب تسنن ایجاد شود.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶-۲۷.</ref> این تعدیل با محوریت [[مودت اهل‌بیت(ع)|محبت اهل‌بیت(ع)]] موجب نگارش کتاب‌هایی درباره فضائل اهل‌بیت(ع) در میان اهل‌سنت می‌شود.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶-۲۷؛ جعفریان، تاریخ ایران اسلامی از یورش مغولان تا زوال ترکمانان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۵.</ref> از جمله این افراد، به چهره‌های مذهبی و علمی مؤثری چون [[احمد بن حنبل]] و محمد بن جریر طبری (درگذشت ۳۱۰ق) اشاره شده است.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۶-۲۷.</ref> | ||
سقوط [[بنی‌عباس|خلافت عباسی]] توسط مغولان،<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی از یورش مغولان تا زوال ترکمانان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۵؛ رمضان‌جماعت و جدیدی، «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و گسترش تسنن دوازده‌امامی و تأثیر متقابل آن با تشیع در قرن نهم هجری»، ص۱۵۵-۱۵۶.</ref> تسامح مذهبی [[ایلخانان مغول]]<ref>اشپولر، تاریخ مغول در ایران، ۱۳۵۱ش، ۲۰۳-۲۰۴؛ باسانی، «دین در عهد مغول»، ص۵۱۶.</ref> و امیران تیموری،<ref>رمضان‌جماعت و جدیدی، «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و گسترش تسنن دوازده‌امامی و تأثیر متقابل آن با تشیع در قرن نهم هجری»، ص۱۵۹-۱۶۱.</ref> رشد [[تصوف]] و مرجعیت‌یافتن صوفیان<ref>امینی‌زاده و رنجبر، «تسنن دوازده‌امامی خراسان در سده‌های هشتم و نهم هجری زمینه‌ها و علل»، ص۶۶.</ref> و نزدیک‌شدن تصوف و تشیع به یکدیگر<ref>الشیبی، تشیع و تصوف، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۳-۱۴۶؛ جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۷۶۰-۷۶۷؛ باسانی، «دین در عهد مغول»، ص۵۱۷.</ref> نیز جزء زمینه‌های پیدایش تسنن دوازده‌امامی قلمداد شده است. | سقوط [[بنی‌عباس|خلافت عباسی]] توسط مغولان،<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی از یورش مغولان تا زوال ترکمانان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۵؛ رمضان‌جماعت و جدیدی، «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و گسترش تسنن دوازده‌امامی و تأثیر متقابل آن با تشیع در قرن نهم هجری»، ص۱۵۵-۱۵۶.</ref> تسامح مذهبی [[ایلخانان مغول]]<ref>اشپولر، تاریخ مغول در ایران، ۱۳۵۱ش، ۲۰۳-۲۰۴؛ باسانی، «دین در عهد مغول»، ص۵۱۶.</ref> و امیران تیموری،<ref>رمضان‌جماعت و جدیدی، «عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و گسترش تسنن دوازده‌امامی و تأثیر متقابل آن با تشیع در قرن نهم هجری»، ص۱۵۹-۱۶۱.</ref> رشد [[تصوف]] و مرجعیت‌یافتن صوفیان<ref>امینی‌زاده و رنجبر، «تسنن دوازده‌امامی خراسان در سده‌های هشتم و نهم هجری زمینه‌ها و علل»، ص۶۶.</ref> و نزدیک‌شدن تصوف و تشیع به یکدیگر<ref>الشیبی، تشیع و تصوف، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۳-۱۴۶؛ جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۷۶۰-۷۶۷؛ باسانی، «دین در عهد مغول»، ص۵۱۷.</ref> نیز جزء زمینه‌های پیدایش تسنن دوازده‌امامی قلمداد شده است. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
=== قرن هشتم=== | === قرن هشتم=== | ||
[[پرونده:تاریخ فخر بناکتی.jpg|بندانگشتی|فهرست یک دستنویس از کتاب تاریخ بناکتی که در آن شرح زندگی [[امامان شیعه|دوازده امام(ع)]] پس از ذکر تاریخ [[خلفای راشدین]] آمده است.|246x246px]] | [[پرونده:تاریخ فخر بناکتی.jpg|بندانگشتی|فهرست یک دستنویس از کتاب تاریخ بناکتی که در آن شرح زندگی [[امامان شیعه|دوازده امام(ع)]] پس از ذکر تاریخ [[خلفای راشدین]] آمده است.|246x246px]] | ||
*صدرالدین ابراهیم بن محمد جُوینی شافعی (۶۴۴-۷۲۲ق) در [[ | *صدرالدین ابراهیم بن محمد جُوینی شافعی (۶۴۴-۷۲۲ق) در [[فرائد السمطین (کتاب)|فرائد السمطین]].<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷.</ref> | ||
*فخرالدین دواود بن محمد بَناکِتی (درگذشت ۷۳۰ق) در کتاب تاریخ خود، روضة اولى الالباب فی معرفة التواريخ و الانساب،<ref>بناکتی، تاریخ بناکتی، ۱۳۴۸ش، ص۹۸-۱۱۶.</ref> به‌دلیل پرداختن توأمان به تاریخ خلفا چهارگانه و ائمه(ع) دارای گرایش تسنن دوازده‌امامی دانسته شده است.<ref>شادان، «تاریخنامه بناکتی، حلقه‌ای از نگارش‌های تسنن دوازده‌امامی»، ص۱۵۲.</ref> | *فخرالدین دواود بن محمد بَناکِتی (درگذشت ۷۳۰ق) در کتاب تاریخ خود، روضة اولى الالباب فی معرفة التواريخ و الانساب،<ref>بناکتی، تاریخ بناکتی، ۱۳۴۸ش، ص۹۸-۱۱۶.</ref> به‌دلیل پرداختن توأمان به تاریخ خلفا چهارگانه و ائمه(ع) دارای گرایش تسنن دوازده‌امامی دانسته شده است.<ref>شادان، «تاریخنامه بناکتی، حلقه‌ای از نگارش‌های تسنن دوازده‌امامی»، ص۱۵۲.</ref> | ||
*[[حمدالله مستوفی]] (درگذشت بعد از ۷۵۰ق) در [[تاریخ گزیده]] شرح حال خلفا را با ائمه(ع) در پی هم آورده و از امامان شیعه با عنوان «ائمه معصومین»<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۱.</ref> و «حجة الحق علی الخلق»<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۱.</ref> یاد کرده است.<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷؛ جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۲-۸۴۳.</ref> او در ظفرنامه خود تاریخ اسلام را به شعر درآورده و در ضمن آن تاریخ حیات [[امامان شیعه|دوازده امام(ع)]] را نیز نقل کرده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۹-۸۵۰.</ref> | *[[حمدالله مستوفی]] (درگذشت بعد از ۷۵۰ق) در [[تاریخ گزیده]] شرح حال خلفا را با ائمه(ع) در پی هم آورده و از امامان شیعه با عنوان «ائمه معصومین»<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۱.</ref> و «حجة الحق علی الخلق»<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۱.</ref> یاد کرده است.<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷؛ جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۲-۸۴۳.</ref> او در ظفرنامه خود تاریخ اسلام را به شعر درآورده و در ضمن آن تاریخ حیات [[امامان شیعه|دوازده امام(ع)]] را نیز نقل کرده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۹-۸۵۰.</ref> | ||
*شمس‌الدین محمد زَرَندی حنفی (درگذشت حدود ۷۵۰ق) در نظم الدرر السَّمْطَین و معارج الوصول الی معرفة آل الرسول.<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷.</ref> | *شمس‌الدین محمد زَرَندی حنفی (درگذشت حدود ۷۵۰ق) در [[نظم درر السمطین (کتاب)|نظم الدرر السَّمْطَین و معارج الوصول الی معرفة آل الرسول]].<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷.</ref> | ||
*سلمان ساوجی (۷۰۹-۷۷۸ق) که در اشعارش هم گرایش به [[خلفای سه‌گانه|خلفا]] دیده می‌شود و هم نشانه‌های ارادت به [[اهل‌بیت(ع)]] وجود دارد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۷-۸۴۸.</ref> | *[[سلمان ساوجی]] (۷۰۹-۷۷۸ق) که در اشعارش هم گرایش به [[خلفای سه‌گانه|خلفا]] دیده می‌شود و هم نشانه‌های ارادت به [[اهل‌بیت(ع)]] وجود دارد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۷-۸۴۸.</ref> | ||
=== قرن نهم === | === قرن نهم === | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
* عصمت بخارایی (درگذشت ۸۴۰ق) که در اشعارش مدح [[خلفای راشدین]] و ائمه(ع) با هم آمده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۸-۸۴۹.</ref> | * عصمت بخارایی (درگذشت ۸۴۰ق) که در اشعارش مدح [[خلفای راشدین]] و ائمه(ع) با هم آمده است.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۸-۸۴۹.</ref> | ||
* [[خواجوی کرمانی]] (درگذشت ۷۵۳ق) که در اشعار خود، در عین اظهار برائت از [[شیعه|تشیع]]، اشعاری در مدح دوازده امام(ع) دارد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۷.</ref> | * [[خواجوی کرمانی]] (درگذشت ۷۵۳ق) که در اشعار خود، در عین اظهار برائت از [[شیعه|تشیع]]، اشعاری در مدح دوازده امام(ع) دارد.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۴۷.</ref> | ||
* ابن‌صباغ مالکی (۷۸۴-۸۵۵ق) در [[الفصول المهمة فی معرفة احوال الائمة]].<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷؛ خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۹.</ref> | * ابن‌صباغ مالکی (۷۸۴-۸۵۵ق) در [[الفصول المهمة فی معرفة الائمة (کتاب)|الفصول المهمة فی معرفة احوال الائمة]].<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷؛ خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۹.</ref> | ||
* شاه داعی نظام‌الدین محمود حسینی آملی شیرازی (۸۱۰-۸۷۰ق) در دیوان اشعارش.<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷؛ جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۵۰.</ref> | * شاه داعی نظام‌الدین محمود حسینی آملی شیرازی (۸۱۰-۸۷۰ق) در دیوان اشعارش.<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷؛ جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۸۵۰.</ref> | ||
*[[عبدالرحمن جامی]] (۸۱۷-۸۹۸ق)، شاعر حنفی و صوفی نقشبندی، که در آثارش به شیعیان خوشبین نیست، ولی به [[امامان شیعه|ائمه شیعه(ع)]] اظهار علاقه می‌کند.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۹؛ مایل هروی، شیخ عبدالرحمن جامی، ۱۳۷۷ش، ص۱۱۴-۱۲۲.</ref> | *[[عبدالرحمن جامی]] (۸۱۷-۸۹۸ق)، شاعر حنفی و صوفی نقشبندی، که در آثارش به شیعیان خوشبین نیست، ولی به [[امامان شیعه|ائمه شیعه(ع)]] اظهار علاقه می‌کند.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۹؛ مایل هروی، شیخ عبدالرحمن جامی، ۱۳۷۷ش، ص۱۱۴-۱۲۲.</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
[[پرونده:مرآت الادوار و مرقات الاخبار مصلح الدین محمد لاری.jpg|بندانگشتی|مرآت الادوار و مرقات الاخبار مصلح الدین محمد لاری از کتاب‌های نگاشته شده با رویکرد تسنن دوازده‌امامی|210x210px]] | [[پرونده:مرآت الادوار و مرقات الاخبار مصلح الدین محمد لاری.jpg|بندانگشتی|مرآت الادوار و مرقات الاخبار مصلح الدین محمد لاری از کتاب‌های نگاشته شده با رویکرد تسنن دوازده‌امامی|210x210px]] | ||
*فضل‌الله بن روزبهان خُنْجی شافعی (درگذشت ۹۳۰ق) در [[وسیلة الخادم الی المخدوم (کتاب)|وسیلة الخادم الی المخدوم]] که در شرح صلوات چهارده معصوم(ع) نگاشته است.<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی از یورش مغولان تا زوال ترکمانان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۵-۲۵۶؛ خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۳۳-۴۰.</ref> | *فضل‌الله بن روزبهان خُنْجی شافعی (درگذشت ۹۳۰ق) در [[وسیلة الخادم الی المخدوم (کتاب)|وسیلة الخادم الی المخدوم]] که در شرح صلوات چهارده معصوم(ع) نگاشته است.<ref>جعفریان، تاریخ ایران اسلامی از یورش مغولان تا زوال ترکمانان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۵-۲۵۶؛ خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۳۳-۴۰.</ref> | ||
* | *محی‌الدین لاری (درگذشت ۹۳۳ق) در فتوح الحرمین شرح حال [[خلفای راشدین]] را در کنار شرح زندگانی [[امامان شیعه|ائمه شیعه(ع)]] آورده است.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۳۱-۳۲؛ جعفریان، تاریخ ایران اسلامی از یورش مغولان تا زوال ترکمانان، ۱۳۷۸ش، ص۲۵۵.</ref> | ||
*شمس‌الدین محمد بن طولون (درگذشت ۹۵۳ق)، در الشذرات الذهبة فی تراجم الائمة الاثنی عشریة عند الامامیة.<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۹.</ref> | *شمس‌الدین محمد بن طولون (درگذشت ۹۵۳ق)، در [[الائمة الاثنا عشر (کتاب)|الشذرات الذهبة فی تراجم الائمة الاثنی عشریة عند الامامیة]].<ref>خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۲۹.</ref> | ||
*شهاب‌الدین احمد بن حَجَر هَیتَمی شافعی (۹۰۹-۹۷۴ق) در [[الصواعق المحرقة (کتاب)|الصواعق المحرقة]]، که در رد شیعه نگاشته شده، به فضائل اهل‌بیت(ع) پرداخته است.<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷؛ خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۳۱.</ref> | *شهاب‌الدین احمد بن حَجَر هَیتَمی شافعی (۹۰۹-۹۷۴ق) در [[الصواعق المحرقة (کتاب)|الصواعق المحرقة]]، که در رد شیعه نگاشته شده، به فضائل اهل‌بیت(ع) پرداخته است.<ref>دانش‌پژوه، «انتقاد کتاب: کشف الحقائق»، ص۳۰۷؛ خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۳۱.</ref> | ||
*مصلح‌الدین محمد لاری (درگذشت ۹۹۷ق) در مرآت الأدوار و مرقات الأخبار.<ref>ابوئی مهریزی، «کچکول میر جمال‌الدین حسینی جامی و بازتاب اندیشه تسنن دوازده‌امامی در آن»، ص۲-۳.</ref> | *مصلح‌الدین محمد لاری (درگذشت ۹۹۷ق) در مرآت الأدوار و مرقات الأخبار.<ref>ابوئی مهریزی، «کچکول میر جمال‌الدین حسینی جامی و بازتاب اندیشه تسنن دوازده‌امامی در آن»، ص۲-۳.</ref> | ||