confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۱۰۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
== معیارها و ملاکهای تشخیص == | == معیارها و ملاکهای تشخیص == | ||
درباره معیارها و ملاکهای تشخیص مکی یا مدنی بودن آیات قرآن کریم، سه نظر وجود دارد: | درباره معیارها و ملاکهای تشخیص مکی یا مدنی بودن آیات قرآن کریم، سه نظر وجود دارد: | ||
# '''معیار زمانی''': هر آنچه پیش از [[هجرت]] و قبل از رسیدن پیامبر به مدینه نازل شده مکی و هر آنچه پس از رسیدن پیامبر به مدینه نازل گردیده، مدنی به شمار میآید؛ ازاینرو اگر سوره یا آیهای بعد از هجرت نازل شده باشد، مدنی خواهد بود حتی اگر در شهر مکه یا در سفری از سفرهای پیامبر(ص) نازل شده باشد، مانند آیاتی که در [[فتح مکه]] یا در [[حجة الوداع]] نازل شد.<ref>معرفت، التمهید، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۳۰.</ref> | # '''معیار زمانی''': هر آنچه پیش از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] و قبل از رسیدن پیامبر به [[مدینه]] نازل شده مکی و هر آنچه پس از رسیدن پیامبر به مدینه نازل گردیده، مدنی به شمار میآید؛ ازاینرو اگر سوره یا آیهای بعد از هجرت نازل شده باشد، مدنی خواهد بود حتی اگر در [[مکه|شهر مکه]] یا در سفری از سفرهای پیامبر(ص) نازل شده باشد، مانند آیاتی که در [[فتح مکه]] یا در [[حجة الوداع]] نازل شد.<ref>معرفت، التمهید، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۳۰.</ref> | ||
# '''معیار مکانی''': هر آنچه در | # '''معیار مکانی''': هر آنچه در مکه (و لو بعد از هجرت) و اطراف آن (مانند [[سرزمین منا|منا]]، [[عرفات]] و [[حدیبیه|حُدَیبیّه]]) نازل شده، مکی و هر آنچه در مدینه و اطراف آن (مانند [[منطقه بدر|بدر]] و [[کوه احد|اُحُد]]) نازل شده مدنی است.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref> | ||
# '''معیار مخاطب''': برخی به «مخاطب وحی» توجه کرده، گفتهاند هر آنچه که خطاب به اهل مکه نازل شده مکی و هر آنچه که خطاب به اهل مدینه نازل شده مدنی است.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۵.</ref> ملاک تشخیص این خطاب این است که هر آنچه با | # '''معیار مخاطب''': برخی به «مخاطب وحی» توجه کرده، گفتهاند هر آنچه که خطاب به اهل مکه نازل شده مکی و هر آنچه که خطاب به اهل مدینه نازل شده مدنی است.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۵.</ref> ملاک تشخیص این خطاب این است که هر آنچه با تعبیر «یا ایها الناس» نازل شده، مکی و هر آنچه با تعبیر «یا ایها الذین آمنوا» نازل شده، مدنی است.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵۵.</ref> این قول به [[عبدالله بن مسعود|ابن مسعود]] نسبت داده شده است.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۵.</ref> | ||
معیار زمانی، از دو معیار دیگر مشهورتر است و اکثر پژوهشگران علوم قرآنی این معیار را برای تعیین سورههای مکی و مدنی انتخاب کردهاند؛<ref>معرفت، التمهید، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> چرا که این معیار بر خلاف دو معیار دیگر، همه آیات قرآن را در بر میگیرد.<ref>دولتی، تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی، ۱۳۸۴ش، ص۷۱.</ref> ولی معیار مکانی جامع نیست و درباره همه آیات جریان ندارد؛ زیرا برخی از آیات نه در مکه و نه در مدینه نازل نشد، بلکه در مکانهای دورتری مانند تبوک و بیتالمقدس نازل گردید؛<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۶۰۲.</ref> چنانکه معیار مخاطب علاوه بر جامع نبودن با اشکال دیگری مواجه دانسته شده است؛ زیرا برخی از آیاتی که قطعا مدنی هستند، با تعبیر «یا ایها الناس» و برخی از آیاتی که قطعا مکی هستند با تعبیر «یا ایها الذین آمنوا» آغاز شدهاند.<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۶۰۲.</ref> | معیار زمانی، از دو معیار دیگر مشهورتر است و اکثر پژوهشگران علوم قرآنی این معیار را برای تعیین سورههای مکی و مدنی انتخاب کردهاند؛<ref>معرفت، التمهید، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> چرا که این معیار بر خلاف دو معیار دیگر، همه آیات قرآن را در بر میگیرد.<ref>دولتی، تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی، ۱۳۸۴ش، ص۷۱.</ref> ولی معیار مکانی جامع نیست و درباره همه آیات جریان ندارد؛ زیرا برخی از آیات نه در مکه و نه در مدینه نازل نشد، بلکه در مکانهای دورتری مانند [[منطقه تبوک|تبوک]] و [[بیتالمقدس]] نازل گردید؛<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۶۰۲.</ref> چنانکه معیار مخاطب علاوه بر جامع نبودن با اشکال دیگری مواجه دانسته شده است؛ زیرا برخی از آیاتی که قطعا مدنی هستند، با تعبیر «یا ایها الناس» و برخی از آیاتی که قطعا مکی هستند با تعبیر «یا ایها الذین آمنوا» آغاز شدهاند.<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۶۰۲.</ref> | ||
== آیات استثنائی و ضابطه نامگذاری == | == آیات استثنائی و ضابطه نامگذاری == |