۱۴٬۸۹۸
ویرایش
حجاب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
'''حِجاب''' به پوشش زن در برابر [[نامحرم|مرد نامحرم]] گفته می‌شود. به گفته [[مجتهد|فقیهان]] و دیگر عالمان مسلمان، حجاب از [[واجب|واجبات]] مسلّم و [[ | '''حِجاب''' به پوشش زن در برابر [[نامحرم|مرد نامحرم]] گفته می‌شود. به گفته [[مجتهد|فقیهان]] و دیگر عالمان مسلمان، حجاب از [[واجب|واجبات]] مسلّم و [[ضروری دین|ضروریات دین اسلام]] و [[ضروری مذهب|ضروریات مذهب]] است و در آیاتی از [[قرآن]] و [[حدیث|احادیثی]] از [[امامان شیعه|ائمه(ع)]]، بر وجوب و اهمیت آن تأکید شده است. | ||
فقیهان بر واجب بودن رعایت حجاب برای زنان در برابر نامحرم [[اجماع]] دارند. برخی پژوهشگران فوایدی را برای این حکم بیان کرده‌اند که از آن جمله است: آرامش روانی، استحکام پیوند خانوادگی، استواری اجتماع و ارزش و احترام به زن. | فقیهان بر واجب بودن رعایت حجاب برای زنان در برابر نامحرم [[اجماع]] دارند. برخی پژوهشگران فوایدی را برای این حکم بیان کرده‌اند که از آن جمله است: آرامش روانی، استحکام پیوند خانوادگی، استواری اجتماع و ارزش و احترام به زن. | ||
گفته می‌شود بحث علمی از مسئله حجاب در کشور ایران، هم‌زمان با آشنایی با جهان تجدد و نهضت مشروطه مطرح شده است. با [[واقعه کشف حجاب]]، مسئله حجاب از یک مسئلهٔ مذهبیِ صِرف، به پدیده‌ای سیاسی و فرهنگی تبدیل شد و بیشترین آثار علمی درباره حجاب، در این دوران و دوره‌های پس از آن نگاشته شد. | گفته می‌شود بحث علمی از مسئله حجاب در کشور ایران، هم‌زمان با آشنایی با جهان تجدد و [[نهضت مشروطه]] مطرح شده است. با [[واقعه کشف حجاب]]، مسئله حجاب از یک مسئلهٔ مذهبیِ صِرف، به پدیده‌ای سیاسی و فرهنگی تبدیل شد و بیشترین آثار علمی درباره حجاب، در این دوران و دوره‌های پس از آن نگاشته شد. | ||
پس از | پس از [[انقلاب اسلامی ایران]]، مسئله [[حجاب اجباری]] مطرح شد و در سال [[سال ۱۳۶۰ هجری شمسی|۱۳۶۰ش]] قانونی به تصویب رسید که طبق آن، بی‌حجابی تخلف محسوب می‌شود. در تقویم ایران، بیست و یکم تیرماه، سالروز [[واقعه مسجد گوهرشاد|قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب]]، روز عفاف و حجاب نام‌گذاری شده است. | ||
==اهمیت حجاب در فرهنگ اسلامی== | ==اهمیت حجاب در فرهنگ اسلامی== | ||
حجاب و لزوم پوشیدگی زن در برابر | حجاب و لزوم پوشیدگی زن در برابر مرد نامحرم از مسائل مهم اسلامی است و گفته می‌شود در قرآن به این مسئله تصریح شده است.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۱۵.</ref> فقیهان شیعه می‌گویند مسئله حجاب از مسلّمات و [[واجب|واجبات]] و بلکه از [[ضروری دین|ضروریات دین اسلام]] است.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳؛ [https://www.sistani.org/persian/book/26578/5553/ «توضیح المسائل جامع: نگاه به عکس یا فیلم»،] سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیدعلی سیستانی.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]] می‌گوید به‌ویژه در زمان حاضر، همه کسانی که با مسلمانان معاشرت دارند فهمیده‌اند که یکی از برنامه‌های تمام فِرَق مسلمین، حجاب است که رفته‌رفته به شعار تبدیل شده و به آن پایبند هستند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> | ||
در [[فقه]]، در باب‌هایی چون [[طلاق]]<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۲.</ref> و [[ | در [[فقه]]، در باب‌هایی چون [[طلاق]]<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۲.</ref> و [[ازدواج|نِکاح]] ضمن مسئله نگاه به [[نامحرم]]، از حجاب سخن گفته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۶؛ سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۲۸.</ref> در متون فقهی و حدیثی، برای اشاره به معنای پوشش، به جای واژه حجاب، از واژه «سِتر» استفاده می‌شده است<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۰۲.</ref> و به کار رفتن کلمه حجاب برای پوشش زنان، اصطلاحی است که بیشتر در عصر حاضر پیدا شده است.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۰۲.</ref> | ||
حجاب در لغت به معنای حائل، چیزی که بین دو چیز جدایی افکنَد و پوشش است.<ref>جوهری، الصحاح، ۱۳۷۶ق، ذیل واژه «حجب»؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه «حجب»</ref> | حجاب در لغت به معنای حائل، چیزی که بین دو چیز جدایی افکنَد و پوشش است.<ref>جوهری، الصحاح، ۱۳۷۶ق، ذیل واژه «حجب»؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه «حجب»</ref> | ||
==احکام== | ==احکام== | ||
بنا به [[اجماع]] فقیهان مسلمان،<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> بر زنان [[واجب]] است که بدن و موی سر خود را از [[نامحرم]] بپوشانند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> برخی فقیهان این حکم را از [[ضروریات دین]] و [[ضروریات مذهب]] برشمرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۲۹؛ حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> درباره محدوده پوشش واجب برای زنان دو نظر کلی هست:<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | بنا به [[اجماع]] فقیهان مسلمان،<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> بر زنان [[واجب]] است که بدن و موی سر خود را از [[نامحرم]] بپوشانند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> برخی فقیهان این حکم را از [[ضروری دین|ضروریات دین]] و [[ضروری مذهب|ضروریات مذهب]] برشمرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۲۹؛ حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> درباره محدوده پوشش واجب برای زنان دو نظر کلی هست:<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
#وجوب پوشاندن بدن به‌جز گِردی صورت، و دست‌ها از مچ تا سر انگشتان: بیشتر فقیهان بر این نظرند و این دو موضع از بدن را، به شرط آن‌که احتمال گناه نباشد، از محدوده پوششِ واجب استثنا کرده‌اند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۷۵؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷؛ خویی، موسوعة الامام الخوئی، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۳۲، ص۴۲.</ref> | #وجوب پوشاندن بدن به‌جز گِردی صورت، و دست‌ها از مچ تا سر انگشتان: بیشتر فقیهان بر این نظرند و این دو موضع از بدن را، به شرط آن‌که احتمال گناه نباشد، از محدوده پوششِ واجب استثنا کرده‌اند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۷۵؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷؛ خویی، موسوعة الامام الخوئی، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۳۲، ص۴۲.</ref> | ||
#وجوب پوشاندن تمام بدن: فقیهانی همچون [[فاضل مقداد]] | #وجوب پوشاندن تمام بدن: فقیهانی همچون [[مقداد بن عبدالله حلی|فاضل مقداد]]<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۲۲۲.</ref> و [[سید عبدالاعلی سبزواری]]<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۳۰-۲۳۸.</ref> پوشاندن همه بدن، حتی صورت و دست را برای زنان واجب دانسته‌اند.<ref>وشنوی قمی، الحجاب فی الاسلام، ۱۳۷۹ق، ص۱-۲؛ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۳.</ref> [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]] پوشاندن صورت و دست را برای زنان، [[احتیاط واجب]] دانسته است.<ref>مرعشی نجفی، منهاج المؤمنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۴۳.</ref> [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] (صاحبْ‌عُروه)، در این خصوص، به [[احتیاط مستحب]] قائل شده است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> | ||
== ادله شرعی وجوب حجاب == | == ادله شرعی وجوب حجاب == | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''روایات''' | '''روایات''' | ||
گفته می‌شود روایاتی که بر لزوم حجاب برای زنان در مقابل نامحرم دلالت می‌کند، [[ | گفته می‌شود روایاتی که بر لزوم حجاب برای زنان در مقابل نامحرم دلالت می‌کند، [[تواتر|تَواتُر]] دارند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> مکارم شیرازی همه این روایات را در هفت گروه دسته‌بندی کرده که برخی از آن‌ها به شرح زیر است:<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> | ||
#روایاتی که برای تبیین بخشی از آیه ۳۱ سوره نور «وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا؛ (به زنان باایمان بگو) زینت‌های خودشان را به نمایش نگذارند؛ مگر زینت‌هایی که آشکار هستند»، وارد شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۰، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref> با توجه به این روایات، منظور از زینت آشکار در آیه، گردی صورت و دست‌ها (از نوک انگشتان تا مچ دست) است و برای غیر این دو مورد، رعایت حجاب لازم دانسته شده است.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۵.</ref> | #روایاتی که برای تبیین بخشی از آیه ۳۱ سوره نور «وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا؛ (به زنان باایمان بگو) زینت‌های خودشان را به نمایش نگذارند؛ مگر زینت‌هایی که آشکار هستند»، وارد شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۰، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref> با توجه به این روایات، منظور از زینت آشکار در آیه، گردی صورت و دست‌ها (از نوک انگشتان تا مچ دست) است و برای غیر این دو مورد، رعایت حجاب لازم دانسته شده است.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۵.</ref> | ||
#روایاتی که برای تبیین [[آیه ۶۰ سوره نور]] آمده و در آن‌ها برداشتن جلباب (روسری) برای زنان سالخورده (القواعد من النساء) که رغبتی به ازدواج با آنان نیست، جایز دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۰، ص۲۰۲-۲۰۴؛ سبحانی، نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۶۷-۶۸.</ref> پس در غیر از این زنان، بر زنان دیگر واجب است که بدن و موی سر خود را بپوشانند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۵.</ref> | #روایاتی که برای تبیین [[آیه ۶۰ سوره نور]] آمده و در آن‌ها برداشتن جلباب (روسری) برای زنان سالخورده (القواعد من النساء) که رغبتی به ازدواج با آنان نیست، جایز دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۰، ص۲۰۲-۲۰۴؛ سبحانی، نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۶۷-۶۸.</ref> پس در غیر از این زنان، بر زنان دیگر واجب است که بدن و موی سر خود را بپوشانند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۵.</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
رضاشاه با تأثیرپذیری از غرب و تحولات و رخدادهایی که در ترکیه اتفاق افتاده بود، فرمان [[واقعه کشف حجاب|کشف حجاب]] را در [[۱۷ دی|۱۷ دی‌ماه]] سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] به عنوان یک قانون، به‌طور رسمی صادر کرد؛<ref>حکمت، سی‌خاطره از عصر فرخنده پهلوی، ۱۳۵۵ش، ص۹۰؛ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۱۳.</ref> اما رفتن او و پس از تلاش جدی مراجع و عالمان در ایران و عراق، قانون کشف حجاب در سال [[سال ۱۳۲۲ هجری شمسی|۱۳۲۲ش]] از حالت اجباری خارج شد.<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۶.</ref> | رضاشاه با تأثیرپذیری از غرب و تحولات و رخدادهایی که در ترکیه اتفاق افتاده بود، فرمان [[واقعه کشف حجاب|کشف حجاب]] را در [[۱۷ دی|۱۷ دی‌ماه]] سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] به عنوان یک قانون، به‌طور رسمی صادر کرد؛<ref>حکمت، سی‌خاطره از عصر فرخنده پهلوی، ۱۳۵۵ش، ص۹۰؛ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۱۳.</ref> اما رفتن او و پس از تلاش جدی مراجع و عالمان در ایران و عراق، قانون کشف حجاب در سال [[سال ۱۳۲۲ هجری شمسی|۱۳۲۲ش]] از حالت اجباری خارج شد.<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۶.</ref> | ||
پس از | پس از [[انقلاب اسلامی ایران]]، مسئله [[حجاب اجباری]]، با بحث درباره پوشش زنان شاغل در ادارات مطرح شد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/8902221185%20%20%20%20/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A «تاریخچه حجاب در ایران؛ ازپیروزی انقلاب اسلامی تا پایان جنگ تحمیلی»]، سایت خبرگزاری فارس.</ref> در سال [[سال ۱۳۶۰ هجری شمسی|۱۳۶۰ش]] در بند پنج ماده ۱۸۰ قانون بازداری نیروی انسانیِ مؤسسات دولتی و وزارتخانه‌های وابسته به دولت، بی‌حجابی تخلف شناخته شد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/03/1445280/سیر-تصویب-قانون-حجاب-و-عفاف-در-ایران «سیر تصویب قانون حجاب و عفاف در ایران»، سایت خبرگزاری تسنیم.]</ref> در تقویم ایران، بیست و یکم تیر ماه، سالروز [[واقعه مسجد گوهرشاد|قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب]]، روز عفاف و حجاب نام‌گذاری شده است.<ref>[https://tohfeh.farhang.gov.ir/fa/news/531367 «به مناسبت بیست و یکم تیرماه سالروز قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب»]، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.</ref> | ||
==حجاب در کشورهای مختلف اسلامی== | ==حجاب در کشورهای مختلف اسلامی== | ||
حجاب در کشورهای مختلف اسلامی، اَشکال متنوعی دارد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/601851/انواع-حجاب-در-کشورهای-مسلمان «انواع حجاب در کشورهای مسلمان»]، سایت مشرق نیوز.</ref> برای نمونه، چادر مشکی ساده در کشور [[ایران]] حجاب رسمی شناخته شده است.<ref>[https://mashar.hajj.ir/fa/102810 «چادر در فرهنگ اسلامی»]، سایت مؤسسه فرهنگی و هنری مشعر.</ref> برخی زنان در ایران، چادر عربی یا عبا نیز می‌پوشند. این نوع پوشش البته بیشتر در میان زنان مسلمان مناطق عرب‌نشین متعارف است.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/601851/انواع-حجاب-در-کشورهای-مسلمان «انواع حجاب در کشورهای مسلمان»]، سایت مشرق نیوز.</ref> در کشورهای [[هند]] و [[پاکستان]]، برخی زنانِ مسلمان، برای پوشش و رعایت حجاب، نوعی لباس سنتی به‌نام «داپوتا» می‌پوشند.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/601851/انواع-حجاب-در-کشورهای-مسلمان «انواع حجاب در کشورهای مسلمان»]، سایت مشرق نیوز.</ref> داپوتا بلند است و تا قوزک پا می‌رسد و روسری بزرگ و بلند چندمنظوره دارد. این لباس بیشترِ مواقع، همراه شلوار پوشیده می‌شود.<ref>[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-feb-23-la-fg-pakistan-scarf24-2010feb24-story.html For Pakistani women, dupattas are more than a fashion statement"], Los Angeles Times | حجاب در کشورهای مختلف اسلامی، اَشکال متنوعی دارد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/601851/انواع-حجاب-در-کشورهای-مسلمان «انواع حجاب در کشورهای مسلمان»]، سایت مشرق نیوز.</ref> برای نمونه، چادر مشکی ساده در کشور [[ایران]] حجاب رسمی شناخته شده است.<ref>[https://mashar.hajj.ir/fa/102810 «چادر در فرهنگ اسلامی»]، سایت مؤسسه فرهنگی و هنری مشعر.</ref> برخی زنان در ایران، چادر عربی یا عبا نیز می‌پوشند. این نوع پوشش البته بیشتر در میان زنان مسلمان مناطق عرب‌نشین متعارف است.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/601851/انواع-حجاب-در-کشورهای-مسلمان «انواع حجاب در کشورهای مسلمان»]، سایت مشرق نیوز.</ref> در کشورهای [[هند]] و [[پاکستان]]، برخی زنانِ مسلمان، برای پوشش و رعایت حجاب، نوعی لباس سنتی به‌نام «داپوتا» می‌پوشند.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/601851/انواع-حجاب-در-کشورهای-مسلمان «انواع حجاب در کشورهای مسلمان»]، سایت مشرق نیوز.</ref> داپوتا بلند است و تا قوزک پا می‌رسد و روسری بزرگ و بلند چندمنظوره دارد. این لباس بیشترِ مواقع، همراه شلوار پوشیده می‌شود.<ref>[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-feb-23-la-fg-pakistan-scarf24-2010feb24-story.html For Pakistani women, dupattas are more than a fashion statement"], Los Angeles Times | ||