آقا نجفی قوچانی: تفاوت میان نسخه‌ها

آقا نجفی در کودکی مریض و رنجور بوده، ولی از همان کودکی علاوه بر دانش‌اندوزی، کارهایی مثل نهالکاری، درودگری و پشته‌کشی و آبیاری می‌کرده است. او در مدتی کوتاه دروس فارسی و عربی مرسوم آن زمان را در مکتب‌خانه روستا به اتمام رساند.

آقا نجفی پس از سه سال تحصیل در قوچان، پیاده از راه [[سبزوار]] و [[نیشابور]] به [[مشهد]] رفت.<ref>قوچانی، سیاحت شرق، به تصحیح رمضانعلی شاکری، ص۶۰.</ref> و در [[مدرسه دو درب]] و [[مدرسه پریزاد|پریزاد]]<ref>قوچانی، سیاحت شرق، ص۵۷۹، زیرنویس.</ref> ادبیات و سطح را تا قوانین فرا گرفت.

تحصیلات آقا نجفی قوچانی در [[مشهد]] و [[اصفهان]] با دشواری بسیار همراه بود، چنان که گاه ناچار می‌شد برای گذران زندگی کار کند و یا برخی از کتابهای خود را به بهای اندک بفروشد، وی در سال ۱۳۱۸ و در سن بیست و سه سالگی پس از چهار سال توقف در اصفهان یا یکی از دوستانش که شاگردش نیز بود پیاده عازم [[عتبات عالیات]] گردید.<ref>سیاحت شرق، آقا نجفی قوچانی، ص۲۱۴؛ همراه آقا نجفی میرزا حسن و اهل اصفهان بوده است.</ref> چون به [[نجف]] رسید در [[حجره]]‌ای واقع در یکی از مدارس شهر ساکن شد.<ref>سیاحت شرق، آقا نجفی قوچانی، ص۲۸۹.</ref> و به حوزه درس آخوند ملا [[محمدکاظم خراسانی]] راه یافت.<ref>سیاحت شرق، آقا نجفی قوچانی،ص ۳۲۴.</ref> همین امر موجب شد تصمیم بگیرد برای ادامه تحصیل در [[نجف]] بماند. او به آخوند ارادت می‌ورزید، به گونه‌ای که در قیام آخوند و سایر علمای نجف به هواخواهی از [[مشروطیت]]، وی نیز از طرفداران مشروطیت گردید. ایشان حقایقی از نقش روحانیت در [[جنبش مشروطه]] را در [[سیاحت شرق]] یاد کرده است.

آقا نجفی که در ابتدا به تحصیل بی‌علاقه بود، چنان اشتیاق به آن پیدا می‌کند که به فکر [[ریاضت]] می‌افتد، البته به خاطر منع مذهبی، از ریاضت منصرف می‌شود ولی در عین حال به مراقبت و تزکیه نفس سخت مقید می‌شود.

آقا نجفی در کتاب [[سیاحت شرق]] خاطرات زیادی از ناملایمات و خوشی‌های زندگی بیست ساله خود در [[نجف]] آورده که شیرین‌ترین خاطره مربوط به مرگ مرده شور نجف است: در جریان شیوع مرض وبای سال ۱۳۲۲ق که بر اثر آن روزانه حدود چهار صد تن از مردم نجف می‌مردند، مرده شور نجف از مردن اشخاص خوشحال بود، زیرا از شستن هر نفر یک تومان می‌گرفت و از این راه حدود هشت، نه هزار تومان در آن زمان جمع کرده بود و به این خاطر دعا می‌کرد مرض وبا ادامه یابد ولی عاقبت خودش به وبا مبتلا شد و درگذشت.<ref> سیاحت شرق، ص۳۵۴،چهارمین سال اقامت آقا نجفی در نجف. </ref> می‌پردازد.<ref>سیاحت شرق، آقا نجفی قوچانی، ص۲۹۶.</ref>

او در یکی از گروه‌های کشیکی که در سال ۱۳۴۵ق برای حرم [[سلطان ابراهیم (قوچان)|سلطان ابراهیم]] در شهر کهنه قوچان تشکیل داده بود خود نیز شرکت داشت و نوبتی کشیک افتخاری می‌داد.<ref>سرزمین و مردم قوچان، محمد جابانی، ج ۲، ص۸۲.</ref> قوچانی در دو نوبت که شهر قوچان در ناامنی بود و مورد حمله یاغیان قرار گرفت،<ref>سال ۱۳۰۴ شمسی شهر مورد حمله لهاک خان سالار قرار گرفت و سال ۱۳۲۱ شمسی موقع غائله فرج بیک شهر نزدیک بود به ناامنی و جنگ داخلی کشیده شود که در هر دو مورد مرحوم [[آقا نجفی قوچانی]] با دخالت بموقع مانع شدند. اترک نامه، ص۱۲۹ و۱۳۶.</ref> دخالت کرد و با نفوذ خود مانع حمله آنان به شهر گردید. در سال ۱۳۰۷ش به اتفاق همسر خود به زیارت [[مکه]] مشرف شد.

== تحصیلات و اساتید ==

در [[مکتب]]، کتاب‌های فارسی مرسوم و جزواتی از [[قرآن مجید]] و مقداری ترسّل و نصاب و حساب جُمَل و اعداد هندسی را خواند، ولی تمایلی به ادامه تحصیل نشان نداد. گرچه پدرش اهل علم نبود، اصرار داشت فرزندش برای ادامه تحصیل به [[مکتب]] برود.

در ۱۳ سالگی از خسرویه به قوچان رفت و پس از ۳ سال تحصیل، پیاده از راه [[سبزوار]] و [[نیشابور]]، به [[مشهد]] رفت و در [[مدرسه دو درب]] ادبیات و سطح را تا قوانین فراگرفت.

در ۱۳۱۳ق/۱۸۹۵م در سن ۲۰ سالگی همراه یکی از همدرسانش پیاده از راه کویر طبس وارد یزد شد و از آن‌جا به [[اصفهان]] رفت و در مسجد عربون ساکن گردید. در اصفهان [[منظومه حاج‌ ملاهادی سبزواری]] را نزد [[آخوند کاشی]]، [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]] را از [[شیخ عبدالکریم گزی]] و حکمت را نزد میرزا[[جهانگیرخان قشقایی]] فرا گرفت. گاهی نیز در درس [[فقه]] و خارج [[محمد تقی آقا نجفی اصفهانی]] حاضر می‌شد. تحصیلات آقانجفی قوچانی در اصفهان با دشواری بسیار همراه بود چنان‌که گاه ناچار می‌شد برای گذران زندگی، برخی از کتاب‌های خود را به بهای اندک بفروشد.

وی پس از ۴ سال توقف در اصفهان، روانه [[عراق]] شد و پیاده آهنگ [[نجف]] کرد. و چون بدان‌جا رسید، در حجره‌ای متروک واقع در یکی از مدارس شهر ساکن شد. در نجف به حوزه درس [[محمد کاظم خراسانی]] راه یافت و تصمیم گرفت برای ادامه تحصیل در آن‌جا بماند. وی سخت به آخوند ملامحمد کاظم خراسانی ارادت می‌ورزید به گونه‌ای که در [[جنبش مشروطیت]] و قیام آخوند و علمای نجف از طرفداران مشروطیت گشت و حقایقی از جنبش روحانیت را در کتاب [[سیاحت شرق]] یاد کرد. وی در ۳۰ سالگی به درجه [[اجتهاد]] رسید.

[[پرونده:مقبره آقانجفی قوچانی.jpg|بندانگشتی|250px|مقبره آقانجفی قوچانی در قوچان]]

[[شریعت اصفهانی]] و [[محمدباقر اصطهباناتی]] نیز از استادان او بودند.

از شاگردان وی می‌توان به نامهای ذیل اشاره کرد:

*شیخ آقا فاضل.

آقا نجفی در سال ۱۳۳۸ق  پس از آگاه شدن از فوت پدرش، پس از ۲۰ سال  از [[نجف]] به ایران  بازگشت. وی ابتدا  برای زیارت به [[مشهد]] رفت. پس از توقفی کوتاه در مشهد، به درخواست مردم قوچان وارد این شهر شد و تا آخر عمر در آنجا ماندگار گشت. وی متجاوز از ۲۵ سال از عمر خود را در مقام فقاهت و حاکمیت شرع در قوچان گذراند و  به اداره حوزه علوم دینی پرداخت. آقانجفی در ماه‌های [[رمضان]] به [[قم]] می‌رفت و گاه در حجره [[استاد مطهری]] می‌ماند. <ref>سیاحت شرق، آقا نجفی قوچانی، ص۶۷۵.</ref> وی در مدت سکونتش در قوچان با همه طبقات حشر و نشر داشت، در صدور احکام مردی قاطع، در محضر درس، استادی بزرگ و در برخورد با مردم انسانی ساده و متواضع و در عین حال بسیار شجاع و صریح و با هیبت بود. در گرفتاریها حامی حقیقی مردم بود.

مشهورترین اثر آقانجفی سیاحت شرق و غرب است.<ref>شاکری، مزاری در آغوش تاریخ، مقدمه.</ref> وی دارای تألیفاتی دیگری در زمینه [[فقه]] و [[اصول]] و [[عرفان]] و [[اخلاق]] و سفرنامه نویسی است.از جمله آثار وی می‌توان به تألیفات ذیل اشاره کرد:

*[[سیاحت شرق]]، این اثر از تألیفات مهم آقانجفی است و درباره سوانح عمر از ابتدای زندگی، گزارش تحصیلات او در شهرهای قوچان، مشهد و اصفهان و چگونگی ورودش به [[نجف اشرف]] و تحصیلات نهایی تا رسیدن به درجه [[اجتهاد]] است. وی در این کتاب ضمنِ شرح ماجرای زندگی و مشقّات دوران تحصیل که به مناسبت رویدادهای زندگیش پیش آمده، مباحث و معارف اسلامی را به استناد آیات و روایات با قلمی ساده شرح داده است. در این کتاب خواننده با نکات علمی و رویدادهای آن زمان آشنا می‌شود. چون آقانجفی خود در اوایل [[مشروطیت]] در [[نجف]] بوده، رویدادهای تاریخی و واکنش [[نهضت مشروطیت]] را در عراق بویژه در نجف، به تفصیل شرح داده است. مسائل تعلیم و تربیت و تزکیه نفس نیز در این کتاب به چشم می‌خورد. این کتاب در ۱۳۴۷ق/۱۹۲۸م نگارش یافته و در ۱۳۶۲ش در تهران چاپ شده است.

*حاشیه بر [[کفایه الاصول]].