لبابه دختر حارث بن حزن: تفاوت میان نسخه‌ها

'''لُبابه دختر حارِث بن حزن''' همسر [[عباس بن عبدالمطلب]] و از [[صحابه|صحابه پیامبر اسلام(ص)]] و از زنان سرشناس عرب بود. وی مورد احترام پیامبر(ص) بود و منابع به روایاتی در مورد فضیلت او اشاره کرده‌اند. وی از [[محدث|محدثان]] و راویان [[حدیث]] پیامبر(ص) نیز دانسته شده است.

لبابه هفت فرزند به دنیا آورد که مهمترین آنها [[فضل بن عباس|فضل]]، [[عبدالله بن عباس|عبدالله]] و [[عبیدالله بن عباس بن عبدالمطلب|عبیدالله]] بودند. وی خواهر [[میمونه دختر حارث بن حزن|میمونه همسر پیامبر(ص)]]، و خواهر مادری [[اسماء دختر عمیس|اسماء بنت عمیس]] همسر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و سلمی بنت عمیس همسر [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه بن عبدالمطلب]] بود. گفته شده است که او خبر شورش [[عایشه]]، [[طلحة بن عبیدالله|طلحه]] و [[زبیر بن عوام|زبیر]] را به اطلاع امام علی(ع) رساند.  

لبابه دختر حارث بن حزن بن بجیر هلالیه<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۰۷؛ حسینی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۲۳۵۴؛ مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۳، ص۷۳.</ref> که به او لبابه کبری<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۶؛ ابن‌حجر العسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۲۹۹، ۴۴۹؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۳۷، ص۴۷۳؛ اعلمی حائری، تراجم أعلام النساء، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۶.</ref> نیز گفته شده است، {{یاد|برخی معتقدند که برای تفکیک از خواهر دیگرش که به همین نام بود به لبابه کبری نامیده شد.(زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج۵، ص۲۳۹.) چنانکه گفته شده در برابر لبابه بنت عبیدالله بن عباس بود.(نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۵۵۷.)}} همسر [[عباس بن عبدالمطلب]]<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۷؛ ابن‌حجر العسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۲۹۹، ۴۴۹؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۰۸؛ ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۵۳؛ حسینی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۲۳۵۴؛ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۸۳.</ref> و از [[صحابه|اصحاب]]<ref>نووی، تهذیب الأسماء و اللغات، ۱۴۳۰ق، ص۴۹۵.</ref> و [[راوی|راویان حدیث]] پیامبر(ص)<ref>شیخ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۵۲؛ الرجال ؛ تقی الدین حلی، الرجال، ۱۳۴۲ش، ق۱، ص۴۱۰؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۷۷؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ۱۹۵۰ و ۱۹۰۷؛ حسینی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۲۳۵۴.</ref> بود. کنیه او ام الفضل بود<ref>ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۱۳۷؛ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۴۷؛ مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۳، ص۷۳.</ref> و به همین نام شهرت داشت.<ref>ابن‌حجر العسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۲۹۹؛ زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج۵، ص۲۳۹؛ غروی نایینی، محدثات شیعه، ۱۳۷۵ش، ص۹۰.</ref> نام مادرش هند یا خوله دختر عوف بن زهیر<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۷؛ غروی نایینی، محدثات شیعه، ۱۳۷۵ش، ص۹۰.</ref> و یا هند دختر عمرو<ref>ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۱۳۷.</ref> دانسته‌اند.

وی از طایفه بنی‌زهره<ref>ابن‌حبیب، المحبر، بیروت، ص۴۰۹.</ref> و از زنان نجیب<ref>ابن‌حجر العسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۴۵۰.</ref> و بزرگوار<ref>زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج۵، ص۲۳۹، من نبیلات النساء و منجباتهن.</ref> و برترین زنان زمان خویش<ref>کحاله، اعلام النساء، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۲۷۲.</ref> دانسته شده و در کنار زنانی چون [[فاطمه بنت عمرو]] مادر [[عبدالله بن عبدالمطلب]]، پدر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، عاتکه بنت مره مادر هاشم، عبدالشمس و المطلب از زنان نجیب و سرشناس عرب قلمداد شده است.<ref>ابن‌حبیب، المحبر، بیروت، ص۴۵۵.</ref> در برخی از گزارش‌ها او را فردی دانسته‌اند که دو روز در هفته را مرتب [[روزه]] می‌گرفت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۷.</ref> تعدادی منابع به شعری اشاره کرده‌اند که در آن به ستایش ام فضل پرداخته است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۷؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۰۸؛ ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۵۳؛ زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج۵، ص۲۳۹؛ علیاری تبریزی، بهجة الآمال، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۵۶۹.</ref>

منابع تاریخی از احترام [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] به لبابه سخن به میان آورده‌اند؛ به‌گونه‌ای که پیوسته به دیدار او می‌رفت و در منزلش استراحت می‌نمود<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۷؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۰۸؛ ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۵۳.</ref> و حتی طبق گزارشی که ابن سعد در کتاب [[الطبقات الکبری (کتاب)|الطبقات الکبری]] به نقل از [[زید بن علی|زید بن علی بن حسین]] آورده است، موهای پیامبر را شانه کرده و به چشمان آن حضرت [[سرمه کشیدن|سرمه]] می‌کشید.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۷-۲۱۸.</ref>

لبابه مادر [[رضاع|رضاعی]] و فرزندش قثم برادر رضاعی [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] دانسته شده است.<ref>عزیزی، الرواة المشترکون بین الشیعة و السنة، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۲۵۶.</ref> طبق روایتی پیامبر(ص) تولد امام حسین(ع) و پذیرفتن کفالت و شیر دادن به امام توسط لبابه را پیش‌بینی کرد.

در این روایت که به‌صورت گسترده در منابع [[شیعه]]<ref> برای نمونه نگاه کنید به: طبری آملی، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۷۹؛ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۹؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۷؛ ابن نما حلی، مثیر الأحزان، ۱۴۰۶ق، ص۱۶؛ عزیزی، الرواة المشترکون بین الشیعة و السنة، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۲۵۶.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۸؛ مصعب بن عبد الله، کتاب نسب قریش، ۱۹۹۹م، ص۲۴؛ ابونعیم، معرفة الصحابة، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۵۸؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۱۱۴؛ ابن‌حجر العسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۴۵۰.</ref> نیز بازتاب داشته است، لبابه خواب خود را مبنی بر اینکه تکه‌ای از بدن [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در خانه اوست، برای پیامبر(ص) تعریف کرد و از این خواب اظهار نگرانی کرد. پیامبر خواب را خیر و درست دانست و او را از تولد فرزندی برای فاطمه که در خانه او بزرگ خواهد شد، خبر داد و فرمود که نامش حسین(ع) خواهد بود.

رجالیان شیعه به تبعیت از [[شیخ طوسی]] تنها به نام او به‌عنوان [[صحابه|اصحاب پیامبر]] اشاره کرده و در مورد [[ثقه|وثاقت]] او اظهار نظری نکرده‌اند؛ اما [[عبدالله مامقانی|مامقانی]] او را در ذکر حدیث دارای صفت حَسَن معرفی کرده است.<ref> مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۳، ص۷۳.</ref>

گزارش آخرین [[نماز]] پیامبر(ص) و خواندن [[سوره مرسلات]] در نماز<ref>ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۵۴؛ علیاری تبریزی، بهجة الآمال، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۵۶۹.</ref> و سفارش به فرزندش به خواندن آن سوره در نماز،<ref>ابونعیم، معرفة الصحابة، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۳۰۲.</ref> سؤال از پیامبر(ص) در اواخر عمر آن حضرت در مورد سرنوشت نزدیکان و اشاره حضرت به مورد قهر و استضعاف قرار گرفتن آنها از جمله روایات نقل شده در منابع گوناگون است؛<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۱۲۲ لمّا ثقل رسول اللّه صلّی اللّه علیه و اله فی مرضه الّذی توفّی فیه، افاق إفاقة و نحن نبکی فقال: ما الّذی یبکیکم؟ قلت: یا رسول اللّه نبکی لغیر خصلة، نبکی لفراقک إیانا و لإنقطاع خبر السّماء عنّا، و نبکی الامّة من بعدک، فقال علیه‌السلام: أما إنّکم المقهورون و المستضعفون من بعدی ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۷-۲۱۸.</ref> چنان‌که  گزارشی از رفتار پیامبر در مورد لباس متنجس به بول طفل صغیر از جمله روایات فقهی نقل شده از اوست.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰، خامسة۱، ص۳۷۴؛ صالحی الشامی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۲۲.</ref>

گفته شده‌ام فضل یک برادر و شش خواهر پدر و مادری داشت<ref>ابن‌حجر العسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱۲، ص۴۴۹-۴۵۰.</ref> که [[میمونه دختر حارث بن حزن|میمونه همسر پیامبر اسلام(ص)]]<ref>ابن‌حبیب، المحبر، بیروت، ص۴۰۹؛ ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۵۳؛ نووی، تهذیب الأسماء و اللغات، ۱۴۳۰ق، ص۴۹۵</ref> و لبابه صغری مادر [[خالد بن ولید]]<ref>ابن‌حجر العسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۲۹۹؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۰۹؛ نووی، تهذیب الأسماء و اللغات، ۱۴۳۰ق، ص۴۹۵.</ref> از جمله آنها بودند؛ چنان‌که به داشتن نُه خواهر مادری از جمله [[اسماء دختر عمیس|اسماء بنت عمیس]]<ref>علیاری تبریزی، بهجة الآمال، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۵۶۹.</ref> همسر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]<ref>مقدمی بصری، التاریخ و أسماء المحدثین و کناهم، ۱۴۲۸ق، ص۱۸۸-۱۸۹؛ علیاری تبریزی، بهجة الآمال، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۵۶۹.</ref> و [[سلمی بنت عمیس]]<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۹۰۸.</ref> همسر [[حمزة بن عبدالمطلب]]<ref>علیاری تبریزی، بهجة الآمال، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۵۶۹.</ref> نیز اشاره شده است.