Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۳۲۸
ویرایش
تحف العقول (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تُحَفّ العُقول فیما جاء من الحِكَم و المواعظ من آل‌الرسول''' کتابی حدیثی نوشته [[ابن شعبه حرانی]] محدث شیعی قرن 4 ق | '''تُحَفّ العُقول فیما جاء من الحِكَم و المواعظ من آل‌الرسول''' کتابی حدیثی نوشته [[ابن شعبه حرانی]] محدث شیعی قرن 4 ق | ||
==انگی‍زه تألیف == | ==انگی‍زه تألیف == | ||
به نوشته ابن‌شعبه | به نوشته ابن‌شعبه <ref>ص 2ـ3</ref>، هدف وى از تألیف این كتاب در دسترس قراردادن دانشهاى [[پیامبر اكرم]] و [[امامان]] است كه دربردارنده كار دین و دنیا و صلاح امروز و فرداست و چون دانشمندان [[شیعه]] درباره حلال و حرام و فرائض و سنن از گفتار ائمه كتاب فراهم كرده‌اند ولى درباره حكمتها و اندرزهاى پیامبر و ائمه، خاصه كلمات قصار آنها، كتابى تألیف نكرده‌اند، وى دست به این كارزده است. | ||
== محتوای كتاب == | == محتوای كتاب == | ||
این كتاب | این كتاب مشتمل بر احادیثى در اصول و فروع‌دین و كلیات و دسته‌اى از سنّتها و آداب دین و پند و اندرزهاى امامان و سخنان حكیمانه آنان است. | ||
در این كتاب گزیده‌اى از سخنان پیامبر و امامان شیعه، به جز امام دوازدهم علیهم‌السلام آمده است. | در این كتاب گزیده‌اى از سخنان پیامبر و امامان شیعه، به جز امام دوازدهم علیهم‌السلام آمده است. | ||
بخش مهم اين كتاب به ترتيب از سخنان پيامبر آغاز شده و با سخنان امام يازدهم پايان می‌پذیرد. نويسنده ابتدا به نقل سخنان مفصل پيامبر و ائمه پرداخته است. | بخش مهم اين كتاب به ترتيب از سخنان پيامبر آغاز شده و با سخنان امام يازدهم پايان می‌پذیرد. نويسنده ابتدا به نقل سخنان مفصل پيامبر و ائمه پرداخته است. | ||
بخشى از مهم‌ترین مطالب كتاب عبارت‌اند از: | بخشى از مهم‌ترین مطالب كتاب عبارت‌اند از: | ||
*وصایاى پیامبر اكرم به امام على علیه‌السلام | *وصایاى [[پیامبر اكرم]] به [[امام على]] علیه‌السلام ، | ||
*پاسخهاى پیامبر به شمعون‌بن لاوى مسیحى | *پاسخهاى پیامبر به شمعون‌بن لاوى مسیحى ، | ||
*سفارش پیامبر به معاذبن جبل هنگام اعزام وى به یمن | *سفارش پیامبر به [[معاذبن جبل]] هنگام اعزام وى به [[یمن]] ، | ||
*سخنان پیامبر در حجةالوداع | *سخنان پیامبر در [[حجةالوداع]] ، | ||
*خطبه امام على در اخلاص توحید | *خطبه [[امام على]] در اخلاص توحید ، | ||
*اندرزهاى آن حضرت به | *اندرزهاى آن حضرت به [[امام حسن]] ، | ||
*خطبةالوسیله | *خطبةالوسیله ، | ||
*نامه امام على به مالك‌اشتر | *نامه امام على به [[مالك‌اشتر]] ، | ||
*سخنان امام‌على با كمیل | *سخنان امام‌على با [[كمیل]] ، | ||
*جواب امام حسن به حسن بصرى | *جواب [[امام حسن]] به [[حسن بصرى]] ، | ||
*خطبه امام حسن بعد از صلح با معاویه | *خطبه امام حسن بعد از [[صلح با معاویه]] ، | ||
*سخنان امام حسین در امر به معروف و نهى از منكر | *سخنان [[امام حسین]] در امر به معروف و نهى از منكر ، | ||
*نامه امام حسین به اهل كوفه | *نامه امام حسین به اهل [[كوفه]] ، | ||
*رساله حقوق امام زین‌العابدین | *[[رساله حقوق]] [[امام زین‌العابدین]] ، | ||
*سفارش امام باقر به جابربن یزید جعفى | *سفارش [[امام باقر]] به [[جابربن یزید جعفى]] ، | ||
*سفارش امام صادق به مؤمن طاق | *سفارش [[امام صادق]] به [[مؤمن طاق]] ، | ||
*سخنانى از امام صادق علیه‌السلام كه برخى از شیعیان آن را نثرالدرر نامیده‌اند | *سخنانى از امام صادق علیه‌السلام كه برخى از شیعیان آن را [[نثرالدرر]] نامیده‌اند ، | ||
*سفارش امام كاظم به هشام | *سفارش [[امام كاظم]] به [[هشام]] ، | ||
*پاسخ امام رضا به مأمون درباره احكام | *پاسخ [[امام رضا]] به [[مأمون]] درباره احكام شریعت، | ||
*توصیف امام رضا از امامت و منزلت آن در مسجدجامع مرو | *توصیف امام رضا از [[امامت]] و منزلت آن در مسجدجامع [[مرو]] ، | ||
*پاسخ امام جواد به پرسشهاى یحیی‌بن اكثم | *پاسخ [[امام جواد]] به پرسشهاى یحیی‌بن اكثم ، | ||
*رساله امام هادى در رد بر اهل جبر و تفویض | *رساله امام هادى در رد بر اهل جبر و تفویض ، | ||
*پاسخهاى امام هادى به پرسشهاى یحیی‌بن اكثم | *پاسخهاى [[امام هادى]] به پرسشهاى یحیی‌بن اكثم ، | ||
*و نامه امام عسكرى به اسحاق‌بن اسماعیل نیشابورى | *و نامه [[امام عسكرى]] به اسحاق‌بن اسماعیل نیشابورى . | ||
وی در پایان هر قسمت، گزیده‌اى از كلمات قصار آن معصوم را نیز آورده است. | وی در پایان هر قسمت، گزیده‌اى از كلمات قصار آن معصوم را نیز آورده است. | ||
در بخش پایاني كتاب نیز، | در بخش پایاني كتاب نیز، | ||
*سخنان خدا با حضرت موسى | *سخنان خدا با حضرت موسى ، | ||
*سخنان خدا با حضرت عیسى | *سخنان خدا با حضرت عیسى ، | ||
*اندرزهاى مسیح در انجیل و جز آن | *اندرزهاى مسیح در انجیل و جز آن ، | ||
*و سرانجام سفارش [[مفضّل‌بن عمر]] به شیعیان | *و سرانجام سفارش [[مفضّل‌بن عمر]] به شیعیان آمده است. | ||
== جايگاه كتاب == | == جايگاه كتاب == | ||
تحف‌العقول در قرون اخیر همواره مورد توجه علماى شیعه بوده تا آنجا كه قطیفى آن را بی‌نظیر خوانده است (رجوع کنید به شوشترى، همانجا). در كتابهاى حدیثى و فقهى از آن نقل قول كرده‌اند (رجوع کنید به مجلسى، ج 1، ص 29؛ بحرانى، ج 25، ص 180؛ نورى، ج 1، ص 187). | تحف‌العقول در قرون اخیر همواره مورد توجه علماى شیعه بوده تا آنجا كه قطیفى آن را بی‌نظیر خوانده است (رجوع کنید به شوشترى، همانجا). در كتابهاى حدیثى و فقهى از آن نقل قول كرده‌اند (رجوع کنید به مجلسى، ج 1، ص 29؛ بحرانى، ج 25، ص 180؛ نورى، ج 1، ص 187). | ||
در عین حال، آنچه مایه خرده‌گیرى و در برخى موارد نامعتبر دانستن مندرجات تحف‌العقول از سوى علماى شیعه شده، ارسال اسنادِ احادیث آن است. اگر چه خودِ ابن‌شعبه به این موضوع توجه داشته و در مقدمه (ص 3) نوشته كه سلسله سندِ بیشتر احادیث كتاب را سماع كرده، ولى در تألیف كتاب براى رعایت ایجاز و نیز به این سبب كه بیشتر این كلمات و سخنان از زمره آموزشها و حكمتهایى است كه خود گواه درستى خود هستند و به این دلیل كه آنها را براى شیعیان فراهم كرده است كه تسلیم امامان‌اند، از ذكر اسناد احادیث كتاب اجتناب كرده است. خویى ضمن اعتراف به فضل و ورع و ممدوح بودن حرّانى (رجوع کنید به توحیدى، ج 1، ص 5)، كتاب وى را به دلیل مُرسل بودن احادیث آن، فاقد اعتبار دانسته و در هیچ یك از احكام شرعى، استناد به روایات تحف‌العقول را جایز نشمرده است (ج 1، ص 9؛ نیز رجوع کنید به معلم، ص 274ـ277). | در عین حال، آنچه مایه خرده‌گیرى و در برخى موارد نامعتبر دانستن مندرجات تحف‌العقول از سوى علماى شیعه شده، ارسال اسنادِ احادیث آن است. اگر چه خودِ ابن‌شعبه به این موضوع توجه داشته و در مقدمه (ص 3) نوشته كه سلسله سندِ بیشتر احادیث كتاب را سماع كرده، ولى در تألیف كتاب براى رعایت ایجاز و نیز به این سبب كه بیشتر این كلمات و سخنان از زمره آموزشها و حكمتهایى است كه خود گواه درستى خود هستند و به این دلیل كه آنها را براى شیعیان فراهم كرده است كه تسلیم امامان‌اند، از ذكر اسناد احادیث كتاب اجتناب كرده است. خویى ضمن اعتراف به فضل و ورع و ممدوح بودن حرّانى (رجوع کنید به توحیدى، ج 1، ص 5)، كتاب وى را به دلیل مُرسل بودن احادیث آن، فاقد اعتبار دانسته و در هیچ یك از احكام شرعى، استناد به روایات تحف‌العقول را جایز نشمرده است (ج 1، ص 9؛ نیز رجوع کنید به معلم، ص 274ـ277). | ||
گفتنى است كه تحف‌العقول در میان نُصَیریه* حرمتى خاص داشته و بسیارى از پیروان این مذهب آن را از بردارند (ضیائى، ج 1، ص 81). | گفتنى است كه تحف‌العقول در میان نُصَیریه* حرمتى خاص داشته و بسیارى از پیروان این مذهب آن را از بردارند (ضیائى، ج 1، ص 81). | ||
== ترجمه و نشر كتاب == | == ترجمه و نشر كتاب == | ||
تحف‌العقول بارها در ایران و عراق و لبنان به چاپ رسیده است. | تحف‌العقول بارها در ایران و عراق و لبنان به چاپ رسیده است. | ||
نخستین‌بار در 1297، با [[روضه كافى]]، در یك مجلد چاپ سنگى شد. | نخستین‌بار در 1297، با [[روضه كافى]]، در یك مجلد چاپ سنگى شد. | ||
بهترین چاپ آن، با تصحیح و تعلیق علی‌اكبر غفارى، در 1376 در تهران صورت گرفته است. | بهترین چاپ آن، با تصحیح و تعلیق علی‌اكبر غفارى، در 1376 در تهران صورت گرفته است. | ||
این كتاب بارها به فارسى ترجمه شده كه بهترین آنها ترجمه پرویز اتابكى با عنوان رهاوردِ خِرد (تهران 1376ش) است. | این كتاب بارها به فارسى ترجمه شده كه بهترین آنها ترجمه پرویز اتابكى با عنوان رهاوردِ خِرد (تهران 1376ش) است. | ||
این كتاب را بدر شاهین به انگلیسى ترجمه و در 1383ش در قم به چاپ رسانده است. | این كتاب را بدر شاهین به انگلیسى ترجمه و در 1383ش در قم به چاپ رسانده است. | ||