Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۳۲۸
ویرایش
تحف العقول (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای جدید حاوی «'''تُحَفّ العُقول فیما جاء من الحِكَم و المواعظ من آل‌الرسول''' کتابی حدیثی ...» ایجاد کرد) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تُحَفّ العُقول فیما جاء من الحِكَم و المواعظ من آل‌الرسول''' کتابی حدیثی نوشته [[ابن شعبه حرانی]] محدث شیعی قرن 4 ق | '''تُحَفّ العُقول فیما جاء من الحِكَم و المواعظ من آل‌الرسول''' کتابی حدیثی نوشته [[ابن شعبه حرانی]] محدث شیعی قرن 4 ق | ||
كتابى كه سبب شهرت حرّانى شده و در انتساب آن به او هیچ‌اختلافى وجود ندارد، تحف‌العقول است. | |||
==انگی‍زه تألیف == | |||
به نوشته ابن‌شعبه (ص 2ـ3)، هدف وى از تألیف این كتاب در دسترس قراردادن دانشهاى [[پیامبر اكرم]] و [[امامان]] است كه دربردارنده كار دین و دنیا و صلاح امروز و فرداست و چون دانشمندان [[شیعه]] درباره حلال و حرام و فرائض و سنن از گفتار ائمه كتاب فراهم كرده‌اند ولى درباره حكمتها و اندرزهاى پیامبر و ائمه، خاصه كلمات قصار آنها، كتابى تألیف نكرده‌اند، وى دست به این كارزده است. | |||
== محتوای كتاب == | |||
این كتاب مشتمل‌بر احادیثى در اصول و فروع‌دین و كلیات و دسته‌اى از سنّتها و آداب دین و پند و اندرزهاى امامان و سخنان حكیمانه آنان است (همان، ص 3). | |||
تحف‌العقول بارها در ایران و عراق و لبنان به چاپ رسیده است. نخستین‌بار در 1297، با روضه | در این كتاب گزیده‌اى از سخنان پیامبر و امامان شیعه، به جز امام دوازدهم علیهم‌السلام آمده است. | ||
بخش مهم اين كتاب به ترتيب از سخنان پيامبر آغاز شده و با سخنان امام يازدهم پايان می‌پذیرد. نويسنده ابتدا به نقل سخنان مفصل پيامبر و ائمه پرداخته است. | |||
بخشى از مهم‌ترین مطالب كتاب عبارت‌اند از: | |||
*وصایاى پیامبر اكرم به امام على علیه‌السلام (ص 6ـ14)، | |||
*پاسخهاى پیامبر به شمعون‌بن لاوى مسیحى (ص 15ـ 24)، | |||
*سفارش پیامبر به معاذبن جبل هنگام اعزام وى به یمن (ص 25ـ26)، | |||
*سخنان پیامبر در حجةالوداع (ص30ـ34)، | |||
*خطبه امام على در اخلاص توحید (ص61ـ67)، | |||
*اندرزهاى آن حضرت به امام‌حسن (ص 68ـ 88)، | |||
*خطبةالوسیله (ص 92ـ 100)، | |||
*نامه امام على به مالك‌اشتر (ص126ـ 149)، | |||
*سخنان امام‌على با كمیل (ص169ـ176)، | |||
*جواب امام حسن به حسن بصرى (ص 231ـ232)، | |||
*خطبه امام حسن بعد از صلح با معاویه (ص 232ـ 233)، | |||
*سخنان امام حسین در امر به معروف و نهى از منكر (ص 237ـ239)، | |||
*نامه امام حسین به اهل كوفه (ص 240ـ 242)، | |||
*رساله حقوق امام زین‌العابدین (ص 255ـ 272)، | |||
*سفارش امام باقر به جابربن یزید جعفى (ص 284ـ286)، | |||
*سفارش امام صادق به مؤمن طاق (ص 307ـ 313)، | |||
*سخنانى از امام صادق علیه‌السلام كه برخى از شیعیان آن را نثرالدرر نامیده‌اند (ص 315ـ324)، | |||
*سفارش امام كاظم به هشام (ص 383ـ 402)، | |||
*پاسخ امام رضا به مأمون درباره احكام شریعت (ص 415ـ 423)، | |||
*توصیف امام رضا از امامت و منزلت آن در مسجدجامع مرو (ص 436ـ442)، | |||
*پاسخ امام جواد به پرسشهاى یحیی‌بن اكثم (ص 454)، | |||
*رساله امام هادى در رد بر اهل جبر و تفویض (ص 458ـ475)، | |||
*پاسخهاى امام هادى به پرسشهاى یحیی‌بن اكثم (ص 476ـ481) | |||
*و نامه امام عسكرى به اسحاق‌بن اسماعیل نیشابورى (ص 484ـ486). | |||
وی در پایان هر قسمت، گزیده‌اى از كلمات قصار آن معصوم را نیز آورده است. | |||
در بخش پایاني كتاب نیز، | |||
*سخنان خدا با حضرت موسى (ص 490ـ496)، | |||
*سخنان خدا با حضرت عیسى (ص 496ـ501)، | |||
*اندرزهاى مسیح در انجیل و جز آن (ص 501ـ513) | |||
*و سرانجام سفارش [[مفضّل‌بن عمر]] به شیعیان (ص 513ـ515) آمده است. | |||
== جايگاه كتاب == | |||
تحف‌العقول در قرون اخیر همواره مورد توجه علماى شیعه بوده تا آنجا كه قطیفى آن را بی‌نظیر خوانده است (رجوع کنید به شوشترى، همانجا). در كتابهاى حدیثى و فقهى از آن نقل قول كرده‌اند (رجوع کنید به مجلسى، ج 1، ص 29؛ بحرانى، ج 25، ص 180؛ نورى، ج 1، ص 187). | |||
در عین حال، آنچه مایه خرده‌گیرى و در برخى موارد نامعتبر دانستن مندرجات تحف‌العقول از سوى علماى شیعه شده، ارسال اسنادِ احادیث آن است. اگر چه خودِ ابن‌شعبه به این موضوع توجه داشته و در مقدمه (ص 3) نوشته كه سلسله سندِ بیشتر احادیث كتاب را سماع كرده، ولى در تألیف كتاب براى رعایت ایجاز و نیز به این سبب كه بیشتر این كلمات و سخنان از زمره آموزشها و حكمتهایى است كه خود گواه درستى خود هستند و به این دلیل كه آنها را براى شیعیان فراهم كرده است كه تسلیم امامان‌اند، از ذكر اسناد احادیث كتاب اجتناب كرده است. خویى ضمن اعتراف به فضل و ورع و ممدوح بودن حرّانى (رجوع کنید به توحیدى، ج 1، ص 5)، كتاب وى را به دلیل مُرسل بودن احادیث آن، فاقد اعتبار دانسته و در هیچ یك از احكام شرعى، استناد به روایات تحف‌العقول را جایز نشمرده است (ج 1، ص 9؛ نیز رجوع کنید به معلم، ص 274ـ277). | |||
گفتنى است كه تحف‌العقول در میان نُصَیریه* حرمتى خاص داشته و بسیارى از پیروان این مذهب آن را از بردارند (ضیائى، ج 1، ص 81). | |||
== ترجمه و نشر كتاب == | |||
تحف‌العقول بارها در ایران و عراق و لبنان به چاپ رسیده است. | |||
نخستین‌بار در 1297، با [[روضه كافى]]، در یك مجلد چاپ سنگى شد. | |||
بهترین چاپ آن، با تصحیح و تعلیق علی‌اكبر غفارى، در 1376 در تهران صورت گرفته است. | |||
این كتاب بارها به فارسى ترجمه شده كه بهترین آنها ترجمه پرویز اتابكى با عنوان رهاوردِ خِرد (تهران 1376ش) است. | |||
این كتاب را بدر شاهین به انگلیسى ترجمه و در 1383ش در قم به چاپ رسانده است. | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
<references/> | <references/> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
(1) آقابزرگ طهرانى؛ | (1) آقابزرگ طهرانى؛ | ||
(2) ابن‌شعبه، تحف‌العقول عن آل‌الرسول صلی‌اللّه علیهم، چاپ علی‌اكبر غفارى، قم 1363ش؛ | (2) ابن‌شعبه، تحف‌العقول عن آل‌الرسول صلی‌اللّه علیهم، چاپ علی‌اكبر غفارى، قم 1363ش؛ | ||