امامان شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''امامان شیعه''' دوازده تن از [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل‌بیت پیامبر(ص)]] که بنابر روایات، جانشینان پیامبر و پس از او [[امامت|امام]] جامعه اسلامی‌اند. نخستین امام، [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] و دیگر امامان فرزندان و نوادگان او و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] هستند.

از دیدگاه بیشتر علمای شیعه، همه امامان شیعه با [[شهادت]] از دنیا  رفته یا خواهند رفت.<ref>برای نمونه نگاه کنید به صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۲۸؛‌ طبرسی، إعلام الوری،۱۳۹۰ق، ص۳۶۷؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ ق، ج۲، ص۲۰۹؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۷، ص۲۰۹و۲۱۶.</ref> دلیل آنان، روایات<ref>نگاه کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۷، ص۲۰۷-۲۱۷.</ref> از جمله روایت [[اباصلت هروی|اباصلت]] از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] «[[والله ما منا الا مقتول شهِيد|وَ اللهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ شَهِيد]]»<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۸۵؛ طبرسی، إعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۳۶۷.</ref> است که بنابر آن، همه امامان با شهادت از دنیا خواهند رفت.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۳۶۷؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ ق، ج۲، ص۲۰۹.</ref>

{{اصلی|حدیث ۱۲ خلیفه}}

روایاتی از طریق [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نقل شده که در آنها تعداد خلفای پیامبر(ص) و برخی از ویژگی‌هایشان مانند قریشی بودن بیان شده است؛ [[جابر بن سمره]] از رسول خدا(ص) نقل کرده که «این دین همیشه تا قیام [[قیامت]] و تا هنگامی که دوازده نفر خلیفه بر سر شما باشند، استوار و پابرجاست. این خلفا همگی از [[قبیله قریش|قریش]] هستند.»<ref>نگاه کنید به:‌ بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۰۱ق، ج۸، ص۱۲۷؛ مسلم نيشابوری، صحیح مسلم، دارالفکر، ج۶، ص۳و۴؛ أحمد بن حنبل، مسند احمد، دارصادر، ج۵، ص۹۰، ۹۳، ۹۸، ۹۹، ۱۰۰ و۱۰۶؛ ترمذی، سنن ترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۳۴۰؛ سجستانی، سنن ابی داود، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۰۹.</ref> همچنین در حدیثی به نقل از [[عبدالله بن مسعود|ابن‌مسعود]]، شمار نقیبان پس از پیامبر(ص)، ۱۲ تن به تعداد [[نقبای بنی‌اسرائیل|نقیبان بنی‌اسرائیل]] گفته شده است.<ref>نگاه کنید به: حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۳۳۴ق، ج۴، ص۵۰۱؛ نعمانی، کتاب الغیبه، ۱۴۰۳ق، ۷۴- ۷۵.</ref> به گفته سلیمان بن ابراهیم قُندوزی از عالمان اهل سنت، منظور از دوازده خلیفه در احادیث نبوی، ائمه دوازده‌گانه شیعه هستند؛ زیرا این احادیث بر کسان ديگر قابل حمل نیست.<ref>قندوزی، ینابیع المودة لذوی القربى، دارالاسوة، ج۳، ص۲۹۲و۲۹۳.</ref>

اهل سنت امامان دوازده‌گانه شیعه را به عنوان [[امامت|امام]] و جانشینان بلافصل پیامبر(ص) نمی‌پذیرند؛<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به:‌ قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخمسة، ۱۴۲۲ق، ص۵۱۴؛ تفتازانی، شرح المقاصد، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۲۶۳و۲۹۰.</ref> اما نسبت به آنها محبت دارند<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: بغدادی، الفرق بین الفرق، ۱۹۷۷م، ص۳۵۳و۳۵۴.</ref> بر پایه روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] که در منابع آنها نقل شده خویشاوندانی که براساس [[آیه مودت]]،<ref>«قُلْ لاأَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی؛ بگو: «به ازاى آن [رسالت‌] پاداشى از شما خواستار نيستم، مگر دوستى در باره خويشاوندان.»‏ سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> مودت آنها واجب است، [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و فرزندان آن دو هستند».<ref>حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۸۹-۱۹۶؛ زمخشری، الکشاف،‌ ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۹و۲۲۰.</ref> [[فخرالدین رازی]]، مفسر و متکلم اهل سنت در قرن ششم هجری، با استناد به آیه مودت، صلوات تشهد و [[سیره نبوی|سیره پیامبر(ص)]]، محبت و دوستی علی(ع) و فاطمه(س) و فرزندان آنها را [[واجب]] دانسته است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۵.</ref>

برخی از عالمان اهل سنت به [[زیارت]] مرقد امامان شیعه می‌رفتند و به آنها متوسل می‌شدند. از جمله ابوعلی خَلّال از علمای اهل سنت در قرن سوم هجری، گفته است هر گاه برایم مشکلی پیش می‌آمد، به زیارت قبر [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|موسی بن جعفر]] می‌رفتم و به او [[توسل|متوسل]] می‌شدم، مشکلم برطرف می‌شد.<ref> بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۳۳.</ref> از [[ابوبکر محمد بن خزیمه|ابوبکر محمد بن خُزَیْمه]]، فقیه، محدث و مفسر اهل‌سنت در قرن سوم و چهارم هجری، نقل شده که بارها به زیارت [[حرم امام رضا(ع)|قبر امام رضا(ع)]] می‌رفت و تعظیم و تضرعش دیگران را به حیرت وا می‌داشت.<ref>ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۶ق، ج۷، ص۳۸۸.</ref> [[ابن حبان|ابن‌حِبّان]]، محدث اهل‌سنت در قرن سوم و چهارم، گفته است زمانی که در طوس بودم هر گاه مشکلی برایم پیش می‌آمد، به زیارت علی بن موسی الرضا(ع) می‌رفتم و دعا می‌کردم، دعایم مستجاب و مشکلم برطرف می‌شد.<ref>ابن حبان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۸، ص۴۵۷.</ref>

به گفته [[جعفر سبحانی]]، بسیاری از علمای اهل سنت مرجعیت دینی و علمی امامان شیعه(ع) پذیرفته‌اند.<ref>سبحانی، سیمای عقاید شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۲۳۴.</ref> به عنوان نمونه از [[ابوحنیفه]]،‌ پایه‌گذار مذهب حنفی، نقل شده است که احدی فقیه‌تر از [[امام صادق علیه‌السلام|جعفر بن محمد(ع)]] ندیدم.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۲۵۷.</ref> این جمله از محمد بن مسلم بن شهاب زُهْری، از [[تابعین]] و فقیه و محدث اهل سنت قرن اول و دوم هجری، درباره [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] نقل شده است.<ref>ابوزرعه دمشقی،‌ تاریخ ابی‌زرعة الدمشقی، مجمع اللغة العربیة، ص۵۳۶.</ref> عبدالله بن عطاء مکی، از محدثان اهل سنت و از [[فهرست اصحاب امام باقر(ع)|یاران امام باقر(ع)]]، گفته است: «من علما را در نزد هیچ کس به لحاظ علمی پایین‌تر و کوچک‌تر ندیدم؛ چنانکه در نزد [[امام محمد باقر علیه‌السلام|محمد بن علی(ع)]] دیدم. حَکَم بن عُتَیبه (از فقهای بزرگ کوفه) را نزد او بسان شاگردی دیدم».<ref>ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۵۴، ص۲۷۸.</ref>

# [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل الامامة]]، کتابی به زبان عربی منسوب به [[محمد بن جریر طبری صغیر]]‌(درگذشت ۳۱۰ق) درباره زندگانی، [[معجزه|معجزات]] و فضایل [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] و ائمه معصومین علیهم‌السلام.

# [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|اَلْإرْشاد فی مَعْرفة حُجَجِ الله عَلَی الْعِباد]] کتابی کلامی و تاریخی به زبان عربی نوشته [[شیخ مفید]] (درگذشت ۴۱۳ق) فقیه و متکلم شیعی. این کتاب، با توجه به روایات،‌ به تاریخ زندگانی و  فضائل ائمه اطهار(ع) می‌پردازد. محمدباقر ساعدی خراسانی این کتاب را به فارسی ترجمه کرده است.

# [[مناقب آل ابی‌طالب (کتاب)|مَناقِبُ آلِ اَبی‌طالب]]، کتابی عربی درباره فضایل [[چهارده معصوم|چهارده معصوم(ع)]]، نوشته [[ابن شهرآشوب|ابن‌شهر آشوب مازندرانی]] (درگذشت ۵۸۸ق).

# [[روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (کتاب)|رَوضَةُ الْواعِظین وَ بَصیرَةُ الْمُتَّعِظین]] نوشته [[محمد بن حسن فتال نیشابوری|فتال نیشابوری]] (درگذشت ۵۰۸) درباره تاریخ زندگانی پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) است. این کتاب توسط محمود مهدوی دامغانی به فارسی ترجمه شده است.  

#[[تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة (کتاب)|تَذکِرَةُ الخَواصّ مِنَ الأمّة فی ذِکرِ خَصائص الأئمة]]، اثر یوسف بن قزاوغلی معروف به [[سبط بن جوزی]] مورخ و عالم حنفی مذهب اهل سنت (درگذشت ۶۵۴ق) که در دوازده باب به عدد ائمه(ع) درباره شرح حال ائمه(ع) و فضائل آنها نگارش شده است.<ref>ابن جوزی، تذکره الخواص، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۲و۱۰۳.</ref>

#[[الفصول المهمة فی معرفة الائمة (کتاب)|الفصول المهمة فی معرفة الائمة]]، از [[ابن صباغ مالکی|ابن‌صباغ مالکی]] (درگذشت ۸۵۵ق)، نویسنده سنی مذهب قرن نهم که به زندگانی و فضائل امامان دوازده‌گانه پرداخته است.<ref>ابن صباغ، الفصول المهمة، دارالحدیث، ج۱، ص۶و۶۸۳و۶۸۴.</ref> عالمان شیعه و سنی فراوان از این کتاب نقل کرده‌اند.<ref>ابن صباغ، الفصول المهمة، دارالحدیث، ج۱، مقدمه محقق، ص۲۴.</ref>

# [[الائمة الاثنا عشر‌ (کتاب)|الائمة الاثنا عشر‌]] یا ألشّذَراتُ الذّهَبیة، از شمس الدین [[ابن طولون|ابن‌طولون]]، عالم حنفی دمشقی (درگذشت ۹۵۳ق).<ref>طباطبائی، أهل البيت عليهم السلام في المكتبة العربية، ص ۲۳۵.</ref>

#[[الاتحاف بحب الاشراف (کتاب)|الاتحاف بحب الاشراف]]، اثر جمال‌الدین شبراوی (۱۰۹۲-۱۱۷۲ق)، از علمای اهل سنت شافعی مصری، در شرح حال خاندان پيامبر و ائمه(ع).<ref>شبراوی، الاتحاف بحب الاشراف، ۱۴۲۳ق، ص۵-۷.</ref>

#[[نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار (کتاب)|نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار]]، نوشته [[مؤمن شبلنجی]]، از علمای اهل سنت در قرن ۱۳ قمری، که به زندگانی پیامبر(ص) و امامان شیعه و خلفای اهل سنت می‌پردازد.

#[[ینابیع المودة لذوی القربی (کتاب)|یَنابیعُ المَوَدّة لِذَوی القُرْبی]]، كتابى در زندگانى و مناقب و فضایل مخصوص اهل‌بيت پيامبر(ص)،<ref>شاه محمدی، علی و شکوه غدیرخم، ۱۳۸۴ش، ص۴۵.</ref> که توسط سلیمان بن ابراهیم قندوزی(درگذشت ۱۲۹۴ق) از عالمان اهل سنت حنفی مذهب،<ref>شاه محمدی، علی و شکوه غدیرخم، ۱۳۸۴ش، ص۴۳.</ref> نوشته شده است.

* [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل البیت علیهم السلام]]