سنت: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[فقه|فقه اسلامی]]، بسیاری از احکام شرعی و همچنین جزئیات بسیاری از احکامی که در قرآن به صورت مُجمَل آمده است، به‌واسطه سنت شناخته می‌شود.<ref>زرقا، المدخل الفقهی العام، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۷۶؛ بحرانی، المعجم الاصولی، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۱۷۸.</ref> عالمان مسلمان اعتبار سنت در اسلام را از [[ضروریات دین]] می‌دانند<ref>شوکانی، ارشاد الفحول، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۹۷؛ خضری بک، اصول الفقه، ۱۳۸۹ق، ص۲۳۹.</ref> و می‌گویند انکار حجیت آن برابر است با مناقشه در یکی از ضروریات دین و در نتیجه خروج از اسلام.<ref>حکیم، الاصول العامه للفقه المقارن، ۱۹۷۹م، ص۱۲۶.</ref> همچنین سنت را کلید فهم [[قرآن]] به شمار می‌آورند و بر این باورند که رجوع به آن برای فهم [[قرآن]] ضروری است.<ref>زرقا، المدخل الفقهی العام، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۷۵-۷۶.</ref>

گفته‌اند [[شافعی]] از فقیهان چهارگانه اهل‌سنت، اساساً قرآن و سنت را با هم دلیل واحد می‌شمرد؛ چراکه این‌دو در بیان شریعت، مکمل یکدیگرند.<ref>ابوزهره، اصول الفقه، دار الفکر العربی، ص۱۰۵.</ref> در عین حال بسیاری، سنت را دلیل یا منبع مستقلی برای بیان احکام شرعی دانسته‌اند.<ref>شوکانی، ارشاد الفحول، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۹۶؛ زرقا، المدخل الفقهی العام، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۷۶؛ ابوزهره، اصول الفقه، دار الفکر العربی، ص۱۰۶.</ref>

[[امامیه]] وجود امامان معصوم(ع) را در امتداد وجود پیامبر(ص) می‌دانند<ref>صدر، المعالم الجدیدة للاصول، ۱۴۳۷ق، ص۷۳.</ref> و لذا علاوه بر عمل به سنت پیامبر(ص) به سنت [[امامان معصوم(ع)]] نیز عمل کرده و گفتار، رفتار و تقریر امامان معصوم را به مثابه گفتار، رفتار و تقریر پیامبر، حجت می‌دانند.<ref>هاشمی گلپایگانی، مباحث الالفاظ: تقریرات درس اصول آیت‌الله سیستانی، ۱۴۴۱ق، ج۱، ص۴۷.</ref> محمدرضا مظفر در بیان سرِّ این مطلب گفته است: از نظر امامیه، امامان معصوم صرفاً راویان حدیث پیامبر نیستند که گفتار آ‌ن‌ها از آن جهت که [[ثقه]] هستند، دارای حجیت باشد؛ بلکه آن‌ها به‌واسطه پیامبر از سوی خداوند منصوب شده‌اند تا پس از پیامبر احکام الهی را در هر واقعه تبلیغ کنند و از این جهت که خودشان منبع تشریع و بیانگر احکام واقعی الهی‌اند، گفتار، رفتار و تقریرشان حجیت دارد. تنها فرقشان با پیامبر در این است که پیامبر از طرق [[وحی|وحی الهی]] با واقع مرتبط بود و ائمه(ع) از طریق [[الهام]] به قلب آنان یا از طریق القاء از سوی امام معصوم قبلی، با واقع در ارتباط هستند و احکام واقعی الهی را بیان می‌کنند.<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۷.</ref>

 

سنت نزد [[اهل سنت]] منحصر در گفتار، رفتار و تقریر پیامبر(ص) است.<ref>زرقا، المدخل الفقهی العام، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۷۵.</ref> برخی همچون [[شاطبی]]، از فقیهان مالکی قرن هشتم هجری، سنت و عمل [[صحابه]] را نیز به محدوده سنت اضافه کرده و برای آن قائل به حجیت شده‌اند؛<ref>شاطبی، الموافقات، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۹۰-۲۹۳؛ حکیم، الاصول العامه للفقه المقارن، ص۱۲۲.</ref> چرا که از نظر آنان عمل صحابه بر طبق سنتی بوده که نزدشان ثابت بوده، ولی به ما نرسیده و یا مطابق اجتهادشان بوده است.<ref>شاطبی، الموافقات، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۹۰.</ref>

 

===سنت نزد سایر فرقه‌های مسلمان===

مذاهب فقهی [[اباضیه]] و [[زیدیه]] را در مبانی، نزدیک به فقه اهل‌سنت دانسته‌اند که بر سنت نبوی به عنوان یکی از مصادر و منابع استنباط حکم شرعی تکیه کرده‌اند.<ref>زرقا، المدخل الفقهی العام، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۹۱.</ref> اباضیه علاوه بر سنت نبوی، سخنان و سیره صحابه را نیز حجت دانسته و به عنوان منبعی برای استنباط حکم شرعی به آن‌ تمسک می‌کنند.<ref>حارثی، العقود الفضیه فی اصول الاباضیة، عمان، ص۲؛ ضیائی، فقه اباضی، انتشارات بین المللی امین، ص۲۶.</ref> زیدیه نیز علاوه بر سنت اهل بیت، به سنت و سیره صحابه، به‌عنوان یکی از مصادر حکم شرعی، عمل می‌کنند.<ref>ابوزهره، الامام زید، دار الکتب العربی، ص۲۳۳.</ref>