ایاک نعبد و ایاک نستعین: تفاوت میان نسخه‌ها

ایاک نعبد و ایاک نستعین (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۰۷

۲۰ بایت حذف‌شده ، ‏۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۳

جز

←‏نکات تفسیری

دیداریویکی‌متن

Mkhaghanif

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۴٬۲۶۷

ویرایش

@@ خط ۳۲: / خط ۳۲: @@
 *'''توحید افعالی و عبادی''': در [[تفسیر نمونه]] آمده است، عبارت «ایاک نبعد» در این آیه به توحید در عبادت و عبارت «ایاک نستعین» به توحید در افعال از مراتب توحید اشاره دارد.<ref>مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۲.</ref>
 *'''تقدم بینش بر رفتار''': برخی محققان با مقایسه محتوای آیات پیشین با این آیه گفته‌اند: همانطور که آیات پیشین در‌بردارنده اعتقادات انسان بوده، این آیه بیان‌کننده اعمال و رفتار انسان یعنی پرستش است که از مقایسه این دو می‌توان نتیجه گرفت که ریشه رفتارهای انسان، اندیشه‌های اوست.<ref>[https://www.islamquest.net/fa/archive/fa19880 «تفسیر «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» چیست؟»]، وبگاه اسلام کوئست.</ref>
-*'''جبر و تفویض''': هنگامی که [[امام صادق(ع)]] به احتجاج با شخصی از قدریون (کسانی که منکر [[قضا و قدر]]<nowiki/>اند.) برخواست به این آیه استناد کرده و به عدم [[تفیض]] امور به دست بندگان استدلال کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۹، ص۲۳۹ و ج۵، ص۵۵.</ref>به‌گفته [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] این آیه دلالت بر بطلان [[جبر و اختیار|جبر و تفویض]] دارد؛ زیرا هنگامی که می‌گوییم: «ایاک نَعْبُدُ»(تنها تو را می‌پرستیم)، پس داراى اختیار هستیم، نه مجبور. و چون می‌گوییم: «ایاک نَسْتَعِینُ» (تنها از تو یارى می‌جوییم)، پس نیاز به او داریم و امور به ما تفویض نشده است.<ref>جوادی آملی، تسنیم، اسراء، ۱۳۹۵ش، ج۱، ص۴۵۵.</ref> به بیان دیگر، در این آیه خداوند، انجام عبادت و درخواست استعانت را به بنده نسبت می‌دهند. لذا این آیه نظریه جبر را رد می‌کند، ولى کمک، یارى و نیروىِ بر انجام فعل را از خدا می‌خواهد؛ از این‌رو نظریه تفویض را رد می‌کند.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۸؛ طیب، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۱۱۱.</ref>
+*'''جبر و تفویض''': هنگامی که [[امام صادق(ع)]] به احتجاج با شخصی از قدریون (کسانی که منکر [[قضا و قدر]]<nowiki/>اند.) برخواست به این آیه استناد کرده و به عدم واگذاری امور به دست بندگان استدلال کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۹، ص۲۳۹ و ج۵، ص۵۵.</ref>به‌گفته [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] این آیه دلالت بر بطلان [[جبر و اختیار|جبر و تفویض]] دارد؛ زیرا هنگامی که می‌گوییم: «ایاک نَعْبُدُ»(تنها تو را می‌پرستیم)، پس داراى اختیار هستیم، نه مجبور. و چون می‌گوییم: «ایاک نَسْتَعِینُ» (تنها از تو یارى می‌جوییم)، پس نیاز به او داریم و امور به ما تفویض نشده است.<ref>جوادی آملی، تسنیم، اسراء، ۱۳۹۵ش، ج۱، ص۴۵۵.</ref> به بیان دیگر، در این آیه خداوند، انجام عبادت و درخواست استعانت را به بنده نسبت می‌دهند. لذا این آیه نظریه جبر را رد می‌کند، ولى کمک، یارى و نیروىِ بر انجام فعل را از خدا می‌خواهد؛ از این‌رو نظریه تفویض را رد می‌کند.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۸؛ طیب، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۱۱۱.</ref>
 *'''توسل''': متکلمین شیعه درخواست کمک از خداوند و عبادت او را که در این آیه فقط در خداوند منحصر شده است را با مفاهیمی چون [[توسل]] و درخواست از دیگران منافی ندانسته‌اند.<ref>[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/418914/ «مگر قرآن نمی گوید: «ایاک نستعین»؛ (فقط از خدا یاری می جوییم)، پس چرا شیعیان از امامانشان طلب یاری می کنند و به آنان متوسّل می شوند؟ آیا این شرک نیست؟!»]، وبگاه آیین رحمت.</ref> آنها گفته‌اند: با وجود آیاتی چون:«استعینوا بالصبر والصلاه» یعنی از صبر و نماز کمک بجویید،<ref>سوره آل عمران، آیه۴۵.</ref> «وابتغوا الیه الوسیله» یعنی وسیله‌ای برای تقرب به خدا بجویید،<ref>سوره مائده، آیه۳۵.</ref> درمیابیم منظور خدا از استعانت نجستن از غير خدا استعانتی همراه با عقيده به «استقلال در سببيت» است.<ref>[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/418914/«مگر قرآن نمی گوید: «ایاک نستعین»؛ (فقط از خدا یاری می جوییم)، پس چرا شیعیان از امامانشان طلب یاری می کنند و به آنان متوسّل می شوند؟ آیا این شرک نیست؟!»]، وبگاه آیین رحمت؛ جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۵ش، ج۱، ص۴۴۶.</ref>
 *'''صیغه جمع''':‌ استفاده از صیغه جمع به جای مفرد در «نعبد» و «نستعین» را علامه طباطبایی نشانه پرهیز از [[انانیت‌]]<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، اسماعیلیان، ج۱، ص۲۶.</ref> و [[مکارم شیرازی]] مرجع تقلید معاصر، اشاره به خوب بودن عبادت جمعی و قرائتی آن‌را اشاره به [[نماز جماعت]] دانسته است.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۲.</ref> برخی محققین نیز گفته‌اند راز جمع بودن فعل عبادت در این آیه این است که عبادت نوع بشر ناقص است و نمی تواند عبادت حقیقی که شایسته خداوند است را محقّق کند از این رو عبادت بشر با عبادت اولیای الهی جمع بسته شده تا این نواقص را برطرف کند. آنها گفته‌اند در حقیقت تحقّق عبادت حقیقی، در گرو جمع بستن عبادت ما با عبادت اولیای الهی برای خداوند محقق می‌شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3927468/ «راز کاربرد ضمیر جمع در آیه «ایاک نعبد و ایاک نستعین»»]، خبرگزاری ایکنا.</ref>
-*'''تکرار ایّاک''': جوادی آملی گفته است: برای آنکه [[مفهوم حصر|حصر]] را هم در عبادت و هم در استعانت برساند باید ایاک در آیه تکرار می‌شد. بر همین اساس در صورتی که این آیه به صورت:‌ «ایاک نعبد و نستعین» بود دراین‌صورت اینگونه معنا می‌شد که «مجموع عبادت و استعانت منحصر در خداست». در صورتی که خدا می خواهد بگوید جمیع عبادات به تنهایی منحصر در خداست و جمیع استعانت‌ها به تنهایی از خداست.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۵ش، ج۱، ص۴۲۰.</ref>
+*'''تکرار ایّاک''': جوادی آملی گفته است: برای آنکه حصر را هم در عبادت و هم در استعانت برساند باید ایاک در آیه تکرار می‌شد. بر همین اساس در صورتی که این آیه به صورت:‌ «ایاک نعبد و نستعین» بود دراین‌صورت اینگونه معنا می‌شد که «مجموع عبادت و استعانت منحصر در خداست». در صورتی که خدا می خواهد بگوید جمیع عبادات به تنهایی منحصر در خداست و جمیع استعانت‌ها به تنهایی از خداست.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۵ش، ج۱، ص۴۲۰.</ref>
 == پانویس ==