خیمه‌گاه: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح پانویس‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(اصلاح پانویس‌ها) |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
اولین خیمه‌ای که نصب شده خیمه امام حسین(ع) بود. این خیمه محل جلسات و بزرگ‌ترین خیمه بود.<ref>محمدبن جریر طبری، تاریخ طبری، ۱۳۶۵ش، ج۵، ص۳۸۹</ref> | اولین خیمه‌ای که نصب شده خیمه امام حسین(ع) بود. این خیمه محل جلسات و بزرگ‌ترین خیمه بود.<ref>محمدبن جریر طبری، تاریخ طبری، ۱۳۶۵ش، ج۵، ص۳۸۹</ref> | ||
خیمه‌های بانوان را در غرب خیمه امام(ع) برپا کردند. اما خیمه [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]] را پشت خیمه [[امام حسین(ع)]] نصب كردند و خیمه [[بنی‌هاشم]] اطراف خیمه زنان و کودکان و همگی در پشت خیمه امام حسین(ع) قرار داشت.<ref>عمادزاده، زندگانی سیدالشهدا، ۱۳۶۸ش، ص۳۲۹</ref> | خیمه‌های بانوان را در غرب خیمه امام(ع) برپا کردند. اما خیمه [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]] را پشت خیمه [[امام حسین(ع)]] نصب كردند و خیمه [[بنی‌هاشم]] اطراف خیمه زنان و کودکان و همگی در پشت خیمه امام حسین(ع) قرار داشت.<ref>عمادزاده، زندگانی سیدالشهدا، ۱۳۶۸ش، ص۳۲۹.</ref> | ||
خیمه‌های یاران در قسمت شرقی و در کنار خیمه‌های بنی‌هاشم نصب شد، به طوری که تمامی خیمه‌ها چون نیم دایره‌ای بود و در نقطه محور و مرکز آن، خیمه امام حسین(ع) قرار داشت.<ref>قرشی، حیاة الامام الحسین، ج۳، ص۹۳</ref> | خیمه‌های یاران در قسمت شرقی و در کنار خیمه‌های بنی‌هاشم نصب شد، به طوری که تمامی خیمه‌ها چون نیم دایره‌ای بود و در نقطه محور و مرکز آن، خیمه امام حسین(ع) قرار داشت.<ref>قرشی، حیاة الامام الحسین، ج۳، ص۹۳.</ref> | ||
==تعداد خیمه‌ها== | ==تعداد خیمه‌ها== | ||
بنابر پژوهشی، تعداد خیمه‌های کاروان امام حسین(ع) حدود ۶۰ عدد و فاصله میان هر کدام در حدود دو متر و محیطی که در آن قرار گرفته بودند، یک صد و هشتاد متر بوده است.<ref>سنگری، آینه داران آفتاب، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۹۷</ref> | بنابر پژوهشی، تعداد خیمه‌های کاروان امام حسین(ع) حدود ۶۰ عدد و فاصله میان هر کدام در حدود دو متر و محیطی که در آن قرار گرفته بودند، یک صد و هشتاد متر بوده است.<ref>سنگری، آینه داران آفتاب، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۹۷.</ref> | ||
==غارت کردن و آتش زدن خیمه‌ها== | ==غارت کردن و آتش زدن خیمه‌ها== | ||
پس از شهادت امام حسین(ع)، سپاه دشمن به خیمه‌ها هجوم آورد و اسب، شتر، اثاث، جامه‌ها و زینت‌های زنان را به غارت برد. آنان در این کار بر یکدیگر سبقت گرفتند.<ref>قمی، نفس | پس از شهادت امام حسین(ع)، سپاه دشمن به خیمه‌ها هجوم آورد و اسب، شتر، اثاث، جامه‌ها و زینت‌های زنان را به غارت برد. آنان در این کار بر یکدیگر سبقت گرفتند.<ref>قمی، نفس المهموم، ۱۳۷۹ش، ص۴۷۹.</ref> عمر سعد دستور داد زنان حرم را در چادری جمع کنند و تعدادی را بر محافظت آنان گماشت.<ref>قمی، نفس المهموم، ۱۳۷۹ش، ص۴۸۲.</ref> بر اساس گزارش‌های تاریخی، همه خیمه‌ها به آتش کشیده شد و خیمه‌ای که [[امام سجاد علیه‌السلام|امام زین العابدین]] و زنان حرم را در آن جمع کرده بودند به عنوان آخرین خیمه توسط سپاه عمر سعد به آتش کشیده شد.<ref>کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۳۸؛ سید طاووس، اللهوف، ۱۳۸۳ش، ص۱۸۰</ref> روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نیز وجود دارد که در مورد خیمه‌ها فرمودند: «وأُضْرِمَتْ فی مَضارِبِنا النّار» (ترجمه: خیمه‌های ما را به آتش کشیدند.)<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۲۰۶.</ref> | ||
==تاریخچه زیارت خیمه‌گاه== | ==تاریخچه زیارت خیمه‌گاه== | ||
[[پرونده:قدیمی ترین تصویر خیمه‌گاه- 1909 میلادی.jpg|بندانگشتی|۲۵۰px|<small>تصویری منسوب به خیمه‌گاه در شهر [[کربلا]] که مراسم [[عزاداری]] در آن برگزار شده است. این تصویر متعلق به سال ۱۹۰۹م/۱۳۲۷ق است که در صورت صحت انتساب آن، یکی از قدیمی‌ترین تصاویر خیمه‌گاه است.</small>]] | [[پرونده:قدیمی ترین تصویر خیمه‌گاه- 1909 میلادی.jpg|بندانگشتی|۲۵۰px|<small>تصویری منسوب به خیمه‌گاه در شهر [[کربلا]] که مراسم [[عزاداری]] در آن برگزار شده است. این تصویر متعلق به سال ۱۹۰۹م/۱۳۲۷ق است که در صورت صحت انتساب آن، یکی از قدیمی‌ترین تصاویر خیمه‌گاه است.</small>]] | ||
در جنوب غربی [[حرم امام حسین(ع)]] در شهر [[کربلا]] بنایی به نام خیمه‌گاه وجود دارد که شیعیان از دیرباز به زیارت آن می‌روند. در مورد بنای ساخته شده در منابع تاریخی قرون نخستین و میانه گزارشی یافت نشده است. منطقه مخیم در سال‌های دور به نام محله آل‌عیسی معروف بوده است.<ref> | در جنوب غربی [[حرم امام حسین(ع)]] در شهر [[کربلا]] بنایی به نام خیمه‌گاه وجود دارد که شیعیان از دیرباز به زیارت آن می‌روند. در مورد بنای ساخته شده در منابع تاریخی قرون نخستین و میانه گزارشی یافت نشده است. منطقه مخیم در سال‌های دور به نام محله آل‌عیسی معروف بوده است.<ref>خلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۶۶؛انصاری، معماری کربلا در گذر تاربخ، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۸</ref> [[آل عیسی|آل‌عیسی]] را طایفه‌ای از علویان معرفی کرده‌اند که نسبشان به [[زید بن علی|زید]] فرزند [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] می‌رسد.<ref>مقدس، راهنمای اماكن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۸ش، ص۲۴۳.</ref> | ||
*'''نخستین بنا در خیمه‌گاه''' | *'''نخستین بنا در خیمه‌گاه''' | ||
بر اساس منابع، نخستین شخصی که بنای کوچکی در محل خیمه‌گاه ساخت سید عبدالمؤمن دَدِه از نسل [[سید ابراهیم مجاب|سیدابراهیم مُجابْ]] و از متصوفه قرن دهم هجری است. او تعدادی نهال خرما کنار این بنا کاشت كه بعدها به نخلستان دده شهرت یافت.<ref>مقدس، راهنمای اماكن زیارتی و سیاحتی در عراق، | بر اساس منابع، نخستین شخصی که بنای کوچکی در محل خیمه‌گاه ساخت سید عبدالمؤمن دَدِه از نسل [[سید ابراهیم مجاب|سیدابراهیم مُجابْ]] و از متصوفه قرن دهم هجری است. او تعدادی نهال خرما کنار این بنا کاشت كه بعدها به نخلستان دده شهرت یافت.<ref>مقدس، راهنمای اماكن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۸ش، ص۲۴۳.</ref> پس از وی نیز فردی به نام جهان كلامی کربلایی شاعر و صوفی قرن دهم در سال ۹۹۶ق این بنا را مرمت و گسترش داد که تاریخ مرمت آن در سنگ مرمر محراب خیمه‌گاه نقش بسته است. | ||
*'''خیمه‌گاه در سفرنامه جهانگرد آلمانی''' | *'''خیمه‌گاه در سفرنامه جهانگرد آلمانی''' | ||
از جمله گزارش‌های قدیمی مربوط به «کارستن نیبور» جهانگرد آلمانی در قرن دوازده هجری است. او در سال ۱۷۶۵م/[[سال ۱۱۷۹ قمری|۱۱۷۹ق]] در سفری به منطقه غرب [[آسیا]] وارد [[عراق]] شد و از شهر [[کربلا]] دیدن کرد. او در گزارش خود از شهر کربلا به منطقه خیمه‌گاه اشاره کرده است. بر اساس گزارش وی، منطقه خیمه‌گاه در خروجی کربلا به [[کوفه]] واقع شده است. خیمه‌گاه در این دوره بوستانی در حومه شهر کربلا(شهر قدیمی کربلا) بوده است که در آن چاهی پرآب قرار داشت. به گفته این جهانگرد در محل خیمه‌گاه بنای ویرانه‌ای وجود داشت و بنای قدیمی کوچکی که قبر [[قاسم بن حسن]] و برخی از [[شهدای کربلا]] بوده نزدیک خیمه‌گاه قرار داشته است.<ref> | از جمله گزارش‌های قدیمی مربوط به «کارستن نیبور» جهانگرد آلمانی در قرن دوازده هجری است. او در سال ۱۷۶۵م/[[سال ۱۱۷۹ قمری|۱۱۷۹ق]] در سفری به منطقه غرب [[آسیا]] وارد [[عراق]] شد و از شهر [[کربلا]] دیدن کرد. او در گزارش خود از شهر کربلا به منطقه خیمه‌گاه اشاره کرده است. بر اساس گزارش وی، منطقه خیمه‌گاه در خروجی کربلا به [[کوفه]] واقع شده است. خیمه‌گاه در این دوره بوستانی در حومه شهر کربلا(شهر قدیمی کربلا) بوده است که در آن چاهی پرآب قرار داشت. به گفته این جهانگرد در محل خیمه‌گاه بنای ویرانه‌ای وجود داشت و بنای قدیمی کوچکی که قبر [[قاسم بن حسن]] و برخی از [[شهدای کربلا]] بوده نزدیک خیمه‌گاه قرار داشته است.<ref>نیبور، رحلة الی شبه الجزیرة العربیة، ۲۰۰۷م، ص۲۲۰- ۲۲۱.</ref> | ||
*'''خیمه‌گاه پس از حمله وهابیت''' | *'''خیمه‌گاه پس از حمله وهابیت''' | ||
پس از حمله [[وهابیت]] به کربلا در سال [[سال ۱۲۱۶هجری قمری|۱۲۱۶ق]]، [[سید علی طباطبایی]] مشهور به [[صاحب ریاض]] در [[سال ۱۲۱۷ هجری قمری|۱۲۱۷ق]] دور شهر کربلا را دیوار کشید و شش دروازه در جهت‌های مختلف شهر احداث نمود.<ref>امین، أعیان الشیعة، | پس از حمله [[وهابیت]] به کربلا در سال [[سال ۱۲۱۶هجری قمری|۱۲۱۶ق]]، [[سید علی طباطبایی]] مشهور به [[صاحب ریاض]] در [[سال ۱۲۱۷ هجری قمری|۱۲۱۷ق]] دور شهر کربلا را دیوار کشید و شش دروازه در جهت‌های مختلف شهر احداث نمود.<ref>امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۳۱۵.</ref> پس از احداث دیوار، خیمه‌گاه که در حاشیه و بیرون شهر قدیم قرار گرفت بنایی به دستور صاحب ریاض در آن ساخته شد و این مکان به عنوان قبرستان قرار گرفت.<ref>[http://holykarbala.net/karbalacity/mash/holy/camp/camp.html المخیم الحسینی]، ، پایگاه شبكة كربلاء المقدسة.</ref> از سوی دیگر میرزا ابوطالب خان، از جهانگردان، در سفرنامه خود، به ساخت بنا در خیمه‌گاه در سال ۱۲۱۷ق اشاره کرده و سفارش بنای خیمه‌گاه را به همسر آصف‌الدوله نسبت داده است و گفته در کنار این بنا رواقی در حال احداث بود که به سبب فوت آصف‌الدوله ناتمام ماند.<ref>اصفهانی، مسیر طالبی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۴۰۸.</ref> برخی نیز گفته‌اند این بنا توسط همسر آصف الدوله و زیر نظر صاحب ریاض در این تاریخ صورت گرفته است.<ref>[https://forums.alkafeel.net/showthread.php?t=22466 المخیم الحسینی بین الحریق والخلود، سید حسین هاشم آل طعمة]، ، پایگاه آستان مقدس ابوالفضل العباس(ع).</ref> | ||
[[پرونده:تصویری قدیمی از خیمه‌گاه در سال 1920 میلادی.jpg|280px|بندانگشتی|راست|تصویری از خیمه‌گاه که گفته می‌شود در سال۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م گرفته شده است. طاق‌های هلالی کوچک که بیرون خیمه‌گاه قرار دارد تا اوائل قرن چهاردهم هجری نبوده است و در مرمت‌های سده چهاردهم ساخته شده است. این طاق‌های هلالی نمادی از جهازهای شتران بر زمین مانده کاروان امام حسین(ع) است.]] | [[پرونده:تصویری قدیمی از خیمه‌گاه در سال 1920 میلادی.jpg|280px|بندانگشتی|راست|تصویری از خیمه‌گاه که گفته می‌شود در سال۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م گرفته شده است. طاق‌های هلالی کوچک که بیرون خیمه‌گاه قرار دارد تا اوائل قرن چهاردهم هجری نبوده است و در مرمت‌های سده چهاردهم ساخته شده است. این طاق‌های هلالی نمادی از جهازهای شتران بر زمین مانده کاروان امام حسین(ع) است.]] | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
===قسمت‌های مختلف در خیمه‌گاه=== | ===قسمت‌های مختلف در خیمه‌گاه=== | ||
وسط ساختمان، سمت قبله، جایگاه امام سجاد(ع) و محل عبادت آن حضرت است. در قسمت ورودی، در بزرگی است که با چند پله به سطح خیمه‌گاه می‌رسد. بعد از در ورودی، سمت راست و چپ شانزده فرو رفتگی قوسی شکل همانند کجاوه در دو طرف با آجر ساخته‌اند که نشان از شانزده کجاوه‌ای است که خانواده‌های [[شهیدان کربلا]] را از آن جا به سوی [[کوفه]] بردند. در قسمت پایانی و سمت راست ساختمان، که حدود ۵/ ۱ متر گودتر است، غرفه‌ای حدود بیست متر قرار دارد که محل عبادت اهل بیت بود. بر سر در و آستان ورودی خیمه گاه شعرهایی از [[سید حسین علوی کربلایی]] روی سنگ مرمر نقش بسته است.<ref>سید سلمان هادی آل طعمه، تراث کربلا، ص۱۱۲</ref> در زیر خیمه گاه چاهی است که به چاه [[حضرت عباس علیه‌السلام|حضرت عباس(ع)]] «بئر العباس» مشهور است و به زیر ساختمان منتهی می‌شود و زیر زمین آن آب دارد.<ref> | وسط ساختمان، سمت قبله، جایگاه امام سجاد(ع) و محل عبادت آن حضرت است. در قسمت ورودی، در بزرگی است که با چند پله به سطح خیمه‌گاه می‌رسد. بعد از در ورودی، سمت راست و چپ شانزده فرو رفتگی قوسی شکل همانند کجاوه در دو طرف با آجر ساخته‌اند که نشان از شانزده کجاوه‌ای است که خانواده‌های [[شهیدان کربلا]] را از آن جا به سوی [[کوفه]] بردند. در قسمت پایانی و سمت راست ساختمان، که حدود ۵/ ۱ متر گودتر است، غرفه‌ای حدود بیست متر قرار دارد که محل عبادت اهل بیت بود. بر سر در و آستان ورودی خیمه گاه شعرهایی از [[سید حسین علوی کربلایی]] روی سنگ مرمر نقش بسته است.<ref>سید سلمان هادی آل طعمه، تراث کربلا، ص۱۱۲</ref> در زیر خیمه گاه چاهی است که به چاه [[حضرت عباس علیه‌السلام|حضرت عباس(ع)]] «بئر العباس» مشهور است و به زیر ساختمان منتهی می‌شود و زیر زمین آن آب دارد.<ref>آل طعمة،، تراث کربلا، ۱۴۰۳ق، ص۱۵۷.</ref> | ||
===اقدامات گسترده عمرانی در دوره کنونی=== | ===اقدامات گسترده عمرانی در دوره کنونی=== | ||
پس از سقوط حکومت [[صدام حسین]] در [[عراق]] همزمان با بازسازی اماکن زیارتی در کربلا، بنای قدیمی که در طول قرن‌های سیزدهم و چهارم هجری ایجاد شده بود، بازسازی و توسعه یافت. ساخت گنبد بزرگ و چند گنبد کوچک که هر کدام نشانه یک خیمه است و احداث صحن مسقف در این خیمه‌گاه از جمله این اقدامات است. آخرین طرح بازسازی خیمه‌گاه، ساخت چند ضریح کوچک در چند نقطه خیمه‌گاه است. این ضریح‌ها به همت [[ستاد بازسازی عتبات عالیات]] در مکان‌هایی که منسوب به خیمه‌های [[امام حسین(ع)]] [[حضرت عباس علیه‌السلام|حضرت عباس(ع)]]، [[امام سجاد علیه‌السلام|امام زین العابدین(ع)]]، [[حضرت زینب(س)]] و [[قاسم بن حسن]] است، نصب شد.<ref>[https://atabat.org/fa/news/339/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D9%85%D9%87-%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1 ساخت نیم‌ضریح‌های خیمه‌گاه مطهر]، پایگاه اطلاع‌رسانی ستاد بازسازی عتبات عالیات.</ref> | پس از سقوط حکومت [[صدام حسین]] در [[عراق]] همزمان با بازسازی اماکن زیارتی در کربلا، بنای قدیمی که در طول قرن‌های سیزدهم و چهارم هجری ایجاد شده بود، بازسازی و توسعه یافت. ساخت گنبد بزرگ و چند گنبد کوچک که هر کدام نشانه یک خیمه است و احداث صحن مسقف در این خیمه‌گاه از جمله این اقدامات است. آخرین طرح بازسازی خیمه‌گاه، ساخت چند ضریح کوچک در چند نقطه خیمه‌گاه است. این ضریح‌ها به همت [[ستاد بازسازی عتبات عالیات]] در مکان‌هایی که منسوب به خیمه‌های [[امام حسین(ع)]] [[حضرت عباس علیه‌السلام|حضرت عباس(ع)]]، [[امام سجاد علیه‌السلام|امام زین العابدین(ع)]]، [[حضرت زینب(س)]] و [[قاسم بن حسن]] است، نصب شد.<ref>[https://atabat.org/fa/news/339/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D9%85%D9%87-%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1 ساخت نیم‌ضریح‌های خیمه‌گاه مطهر]، پایگاه اطلاع‌رسانی ستاد بازسازی عتبات عالیات.</ref> | ||
==مقام امام زین العابدین== | ==مقام امام زین العابدین== | ||
بر اساس برخی منابع منطقه مخیم تا پیش از آنکه به این نام شهرت یابد مقام [[امام زین العابدین]] نام داشته است.<ref>مدرس، شهر حسین، ۱۴۱۴ق، ص۳۳۳</ref> | بر اساس برخی منابع منطقه مخیم تا پیش از آنکه به این نام شهرت یابد مقام [[امام زین العابدین]] نام داشته است.<ref>مدرس، شهر حسین، ۱۴۱۴ق، ص۳۳۳.</ref> | ||
[[پرونده:آتش زدن خیمه.jpg|280px||بندانگشتی|مراسم نمادین آتش زدن خیمه در عزاداری عصر عاشورا]] | [[پرونده:آتش زدن خیمه.jpg|280px||بندانگشتی|مراسم نمادین آتش زدن خیمه در عزاداری عصر عاشورا]] | ||