خط ثلث: تفاوت میان نسخه‌ها

[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، [[سید مرتضی نجومی]] و [[احمد نجفی زنجانی]] از روحانیان شیعه هستند که توانایی نوشتن به خط ثلث را داشتند.

== معرفی ==

خط ثُلْث، یکی از خطوط شش‌گانه (اقلام ستّه) اسلامی است.{{یاد|خطوط ششگانه یا اقلام سته که از آن‌ها به‌عنوان «خطوط اصول» هم نام برده می‌شود، شش خط اصلی در خوشنویسی اسلامی هستند که در تمامی کشورهای اسلامی ازجمله ایران رواج داشته‌اند و هنوز هم اغلب آن‌ها مورد استفاده خوشنویسان قرار دارند. که عبارتند از: ۱. ثلث، ۲. نسخ، ۳. محقق، ۴. ریحانی، ۵. رقاع، ۶. توقیع.}} که به دست ابوعلی بن مقله بیضاوی شیرازی (معروف به ابن مقله)، وزیر [[بنی‌عباس|عباسیان]]، تأسیس شده و باقی خطوط شش‌گانه از آن منشعب شده‌ است.<ref>قلیچ خانی، رسالاتی در خوشنویسی، ۱۳۷۳ش، ص۷.</ref> ازاین‌رو خط ثلث را «ام الخطوط» دانسته‌اند.<ref>قلیچ خانی، رسالاتی در خوشنویسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۶۴.</ref> ثلث جلیل (جلی)، دیباج، طومار، ثلثین، مختصر طومار، نصف، ثلث، صغیر ثلث، کبیر ثلث، و خفیف ثلث از انواع قلم ثلث در قدیم بودند که جز قلم ثلث باقی نمانده‌ است.<ref>مقتدایی، مبادی و مبانی اصول خطوط و خوشنویسی اسلامی ایران ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۱۳۹.</ref>

سراج شیرازی، از خوشنویسان قرن نهم، با رویکردی معنوی، وجه تسمیه خط ثلث را از آن جهت می‌داند که «ام الخطوط» است و این امر با [[آیه ۱۱ سوره نساء]] {{یاد|فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ}} ارتباط دارد.<ref>سراج شیرازی، تحفةالمحبین، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۷؛ قلیچ‌خانی، رسالاتی در خوشنویسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۲۷.</ref>

[[File:خط ثلث شیر حیدر.jpg|thumb|جاندارنگاری (Zoomorphic) با خط ثلث، تاریخ اثر: ۱۲۱۰ق؛ تصویر کشتن اژدها توسط شیر که با ترکیب این بیت همراه است: نفس بد را در بدن کشتن نه کار هر کس است/ پاره کردن مار را در مهد کار حیدر است.]]