کاربر ناشناس
بقعه چهار امامزاده قم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Jalalyaghmoori بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Jalalyaghmoori بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==قدمت بنا== | ==قدمت بنا== | ||
تاریخ ساخت بنا، بنابر نظر ویلبر<ref>ص 126</ref>، قرن هشتم و در [[ایلخانان|دوره ایلخانى]] است. تغییر وضع درون بنا به [[تیموریان|دوره تیمورى]] و قرن نهم نسبت داده شده است<ref>رک. گولومبك و ویلبر، ج 1، ص 403؛ قس هیلن‌برند، ص 335</ref>كه بیرون بنا را معمارى دوره تیمورى و داخل آن را معمارى دوره ایلخانى می‌داند. فیض قمى<ref>ج 2، ص 592</ref>بناى آن را پیش از عهد [[صفویه|صفوى]] و تزیینات داخلى آن را از دوره [[شاه طهماسب اول]] (حك : 930ـ 984) دانسته است. طرح، شكل پوشش، فن ساخت گنبد و مصالح به كار رفته در این مقبره، در مقایسه با دیگر مقابر برجى [[قم]]، تعلق بنا را به قرن هشتم یا نهم تأیید می‌كند. فقط ایوان جبهه شرقى در دوره صفوى یا [[قاجاریه|قاجار]] به آن الحاق شده است، كه احتمال دارد در بازسازى نایب‌الحكومه قم در 1286 احداث گردیده باشد<ref>رک. مدرسى طباطبائى، ص 102، پانویس</ref>. در دهه 1360ش، نیكوكاران محل، با مشاركت اداره اوقاف قم، بناى هشت ضلعى امامزاده را، بدون رعایت اصول مرمت بناهاى تاریخى، نوسازى كردند. | تاریخ ساخت بنا، بنابر نظر ویلبر<ref>ص 126</ref>، قرن هشتم و در [[ایلخانان|دوره ایلخانى]] است. تغییر وضع درون بنا به [[تیموریان|دوره تیمورى]] و قرن نهم نسبت داده شده است<ref>رک. گولومبك و ویلبر، ج 1، ص 403؛ قس هیلن‌برند، ص 335</ref>كه بیرون بنا را معمارى دوره تیمورى و داخل آن را معمارى دوره ایلخانى می‌داند. فیض قمى<ref>ج 2، ص 592</ref>بناى آن را پیش از عهد [[صفویه|صفوى]] و تزیینات داخلى آن را از دوره [[شاه طهماسب اول]] (حك : 930ـ 984) دانسته است. طرح، شكل پوشش، فن ساخت گنبد و مصالح به كار رفته در این مقبره، در مقایسه با دیگر مقابر برجى [[قم]]، تعلق بنا را به قرن هشتم یا نهم تأیید می‌كند. فقط ایوان جبهه شرقى در دوره صفوى یا [[قاجاریه|قاجار]] به آن الحاق شده است، كه احتمال دارد در بازسازى نایب‌الحكومه قم در 1286 احداث گردیده باشد<ref>رک. مدرسى طباطبائى، ص 102، پانویس</ref>. در دهه 1360ش، نیكوكاران محل، با مشاركت اداره اوقاف قم، بناى هشت ضلعى امامزاده را، بدون رعایت اصول مرمت بناهاى تاریخى، نوسازى كردند. | ||
==توصیف بنا== | |||
=== قبل از بازسازی در 1360=== | |||
بناى اولیه امامزاده، مانند اغلب مقابر برجى قم، از بیرون هشت ضلعى و از درون چهار ضلعى با پوشش آجرى بوده<ref>مدرسى طباطبائى؛ ص 102؛ فیض قمى، همانجا</ref>و هر یك از دیوارهاى درونىِ بنا، طاق‌نمایى به عرض سه متر و عمق یك متر با طاقى تیزه‌دار داشته است. ارتفاع این قسمتِ چهار ضلعى، شش متر بوده و با كمك گوشوارهایى در كنجها به هشت ضلعى و سپس به گریو شانزده ضلعى تبدیل می‌شده و گنبد دو پوسته گسسته با پوشش درونى نیم كره و پوشش بیرونى شانزده ترك بر آن استوار بوده است. این گنبد در گذشته به كاشیهاى فیروزه‌فامى از عهد صفویه مزین بوده است. | |||
فضاى داخلى بنا سفیدكارى ساده‌اى داشته و تنها لچكیها و اِسْپَرِ طاق‌نماها با گچ‌برى مُضَرَّس (دندانه‌دار) از دوره [[صفویه]] تزیین شده بوده است<ref>رک. فیض قمى، ج 2، ص 592ـ593</ref>. در جانب شرقىِ بنا ایوانى از آجر كه ورودى اصلى بنا بوده، قرار داشته كه الحاقى بودن آن در دوره متأخرتر قطعى است<ref>همان، ج 2، ص 593</ref>. این ایوان تزییناتى از آجر و كاشى داشته<ref>مدرسى طباطبائى؛ فیض قمى، همانجاها</ref>كه به كاشیهاى هفت رنگ دوره [[قاجاریه|قاجار]] شبیه بوده است. | |||
===بعد از بازسازی 1360=== | |||
در بازسازى دهه 1360ش، اسپرهاى (دیوارهاى غیر باربر) بنا در چهار ضلع داخلى و به تبع آن، ایوان تاریخى، تخریب شد و رواقى مستطیل‌شكل و محصور به بنا اضافه گردید كه از طریق طاق‌نماهاى تخریب شده، به ضریح و فضاى مركزى ارتباط یافته است. بدین ترتیب، طاق‌نماى شمالى و جنوبى رو به رواق محصور جدید، و طاق‌نماى جبهه غربى به كفش‌كن، كه ورودى اصلى بنا از خیابان است، اتصال یافته است. همچنین ایوان ستون‌دار جدیدى، در جانب شرقى، بنا شده است. | |||
در این بازسازى، تمامى جرزها و فضاهاى داخلى، از كف تا مركز گنبد، با سنگهاى مرمر و نماى خارجى با آجر سه سانتى پوشش یافته است. ضریحى از سنگ مرمر با پنجره‌هاى مشبك فولادى، جانشین ضریح قدیمى گردیده و گنبد خارجى نیز با كاشیهاى معرق فیروزه‌اى، با كتابه‌هایى از لفظ جلاله اللّه و نامهاى [[پنج تن (ع)]] تزیین شده است. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||