روزه: تفاوت میان نسخه‌ها

روزه واژه‌ای فارسی معادل واژگان «صوم» و «صیام» است.{{یادداشت| دهخدا در لغت نامه اش می نویسد: روزه  صفت نسبی است روز+ه نسبت . منسوب به روز: یکروزه ، دوروزه .اغلب به صورت مرکب آید...احتراز از خوردن وآشامیدن و مُفطرات دیگر از طلوع صبح تا غروب. صوم کفِّ نَفْس از اَکل و شُرب [ و مُفطرات دیگر ] از آغاز طلوع صبح تا مغرب و در بعض امم یک روز و یک شب هم هست و بعضی «سکوت» را گویند مانند روزه [[مریم]] ، و در یهود تا ۶ شبانه روز هم باشد که آب و طعام ننوشند و نخورند و حرف نزنند و به طریقه بت پرستانِ هند عبارت از کفِّ نفس است از غَلّه ها و حبوب و شیرینی و میوه و آب ، و مباشرت را منعی نیست. لغت نامه دهخدا ذیل روزه .}} صوم در اصطلاح [[فقه|فقهی]] عبارت است از خودداری از چیزهایی که روزه را باطل می‌کند، با داشتن [[قصد قربت]].<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۶۸؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۲۱؛ امام خمینی، تحرير الوسيلة‌، دارالعلم، ج۱، ص۲۷۸.</ref> [[علامه حلی]] آن را به خودداری از چیزهای خاص از طلوع [[طلوع فجر |فجر صادق]] تا [[مغرب شرعی| غروب]] تعریف کرده است.<ref>علامه حلی، تذکرة الفقها، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۵.</ref> برخی فقها نیز صوم را به آماده ساختن [[نفس]] برای اجتناب از [[مبطلات روزه]] تعریف کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: سید مرتضی، جمل العلم و العمل، ۱۳۸۷ق، ص۸۹؛ شهید اول، الدروس الشرعیة، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۶۶.</ref>

بنابر [[آیه]] ۱۸۳ [[سوره بقره]]، روزه در ادیان پیش از [[اسلام]] وجود داشته است.<ref>نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۷ و ۸.</ref> در [[تورات]]<ref>نگاه کنید به: سفر خروج، فصل ۳۴، آیه ۲۸؛ کتاب دوم سموئیل، فصل ۱۲، آیه ۱۶؛ کتاب دوم تواریخ، فصل ۲۰، آیه ۳.</ref> و [[انجیل]]<ref>انجیل لوقا، فصل۲،‌آیه ۳۷، فصل ۴، آیه ۲ و فصل ۵، آیه ۳۴.</ref> گزارش‌هایی از روزه گرفتن امت‌های پیشین ذکر شده است. به تصریح تورات، [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]] پیش از دریافت [[الواح موسی |الواح]]، چهل شبانه‌روز روزه گرفت و از خوردن و آشامیدن خودداری نمود.<ref>سفر تثینه، فصل ۹، آیه ۹.</ref> در [[قرآن]] از روزه گرفتن [[زکریا (پیامبر)|زکریا(ع)]]<ref>نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۷.</ref> و [[مریم دختر عمران |مریم(س)]]<ref>سوره مریم، آیه ۲۶.</ref> {{یادداشت| براساس برخی ازتفاسیر منظور از روزه زکریا و مریم در قرآن روزه سکوت است یعنی صحبت نکردن در طی روز یا روزهایی معیّن. علامه طباطبایی تصریح دارد که یهودیان و مسیحیان روز هایی از سال را با شکل های مختلف روزه می گرفتند مانند: روزه به منظور نخوردن گوشت یا شیر یا مطلق خوردن و نوشیدن ، چنانچه در قرآن به روزه زکریّا و نیز مریم که خودداری از سخن گفتن بوده تصریح شده است. ( وفي القرآن قصة صوم زكريا عن الكلام وكذا صوم مريم عن الكلام) [[علامه طباطبایی]]، [[المیزان فی تفسیر القرآن]]، ج۲، ص۷، چاپ اسماعیلیان }}و در روایات<ref>به‌عنوان نمونه نگاه کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۳، ص۴۲۷ و ج۱۷، ص۲۹۲.</ref> نیز از روزه در ادیان پیش از اسلام سخن به میان آمده است. همچنین گفته شده روزه در دیگر اقوام پیش از اسلام همچون مصریان، یونانیان، رومیان و هندیان قدیم نیز وجود داشته است.<ref>نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۷.</ref>

| روزۀ [[مکروه]] <ref>جواهر الكلام ، شیخ محمد حسن،  ج۱۷، ص۱۰۳، ناشر: دار إحياء التراث العربي، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش. </ref> {{یادداشت|کراهت در اینجا به معنای ثواب کمتر است.(طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۲۱).}}||{{ستون-شروع|۲}}

*روزۀ مستحبی فرزند بدون اذن پدر{{یادداشت| برخی فقهاء گفته اند که اگر  موجب اذیت پدر و مادر بشود جایز نیست واجازه را لازم ندانسته اند. <ref>[https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=45840&mid=259097 حکم روزۀ مستحبی فرزند بدون اذن پدر]، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی.</ref> }}

# فرو بردن تمام سر در آب{{یادداشت| برخی مراجع همچون آیت الله شبیری و سیستانی فروبردن سر زیر آب را موجب بطلان روزه ندانسته، بلکه آن را حرام یا مکروه می‌دانند.(نگاه کنید به:‌ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۵؛ امام خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸۹۱.)}}

# [[نیت]] قطع روزه یا نیت انجام‌دادن یکی از مبطلات آن.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۴۱- ۵۷۷؛ امام خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸۹۱.</ref>{{یادداشت| نیت در روزه مانند دیگر عبادات از واجبات است یعنی انجام کار فقط برای اطاعت از دستور  خداوند واین نیت باید استمرار داشته باشد یعنی در اثنای روز اگر از نیت روزه گرفتن برگردد به طوری که قصد ادامه‌ی روزه نداشته باشد  روزه‌اش باطل می‌شود و قصد دوباره‌ی او برای ادامه‌ی روزه فایده ندارد.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=26781 احکام روزه]، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.</ref> }}

# [[ سفر شرعی|مسافری]]{{یادداشت|منظور از مسافر در شرع کسی است که مسافت [[سفر شرعی |سفرش]]  حداقل هشت فرسخ(۴۱ کیلومتر، رفت و برگشت) باشد؛(امام خمینی، توضیح المسائل(مُحَشّی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۶۸۴، م۱۲۷۲).}} که کمتر از ده روز در مقصد بماند.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۵۱، م۱۷۱۴ و ۱۷۲۳.</ref>البته [[کثیر السفر |کثیرالسفر]] و کسانی مثل رانندگان که شغل آنها سفر کردن است، از این حکم مستثتی هستند.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۷۰۱.</ref>

*روزه خاص الخاص، بدین معناست که انسان از دغدغه‌ها و اهداف دنیوی فاصله گیرد، مگر دنیایی که مقدمه دین باشد.<ref>انصاریان، عرفان اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۲۷۲.</ref> برخی مراتب سه گانه روزه را به روزه شرعی، اخلاقی، وعرفانی تقسیم کرده اند.<ref>[http://shabestan.ir/detail/News/1170055، «نقش روزه در تعالی انسان از منظر عرفان اسلامی»]، سایت خبرگزاری شبستان.</ref>{{یادداشت| در سخنان امیرالمؤمنین(ع) به روزه بدن(صوم الجسد به معنای خودداری اختیاری از خوراکی‌ها) و روزه نفس(صوم النفس به معنای کنترل حواس از گناهان و خالی ساختن قلب از بدی‌ها) و روزه قلب(صوم القلب) اشاره شده است. آمدی، غرر الحکم،۱۴۱۰ق، ص۴۲۳.}}

در [[حدیث |احادیث]] معصومین(ع) نیز، روزه حقیقی به ترک همه چیزهایی که [[خدا]] نمی‌پسندد<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۲۰، ص۲۹۹، ح۴۱۷.</ref> و روزه‌ای که چشم، گوش، مو و پوست هم روزه‌دار باشد، معرفی شده است،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۸۷.</ref>{{یادداشت|قَالَ أَبُو عَبْدِ اَلله عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا صُمْتَ فَلْيَصُمْ سَمْعُكَ وَ بَصَرُكَ وَ شَعْرُكَ وَ جِلْدُكَ وَ عَدَّدَ أَشْيَاءَ غَيْرَ هَذَا وَ قَالَ لاَ يَكُونُ يَوْمُ صَوْمِكَ كَيَوْمِ فِطْرِكَ«هرگاه روزه گرفتى، گوش و چشم و موى و پوست تو- و چيزهاى دیگر به جز این‌ها را ذکر کرد-روزه بگيرد.»و نیز فرمود: «مبادا روزى که روزه مى‌‌گيرى، همانند روزى باشد که افطار مى‌‌کنى.» }} همچنین روزه قلب بهتر از روزه زبان و روزه زبان بهتر از روزه شکم دانسته شده است.<ref>تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، ۱۴۱۰ق، ص۴۲۳، ح۸۰.</ref>{{یادداشت|صوم القلب خير من صيام اللّسان و صوم‌اللّسان خير من صيام البطن.}}