جهنم: تفاوت میان نسخه‌ها

====تجسم اعمال====

بر اساس مبنای [[تجسم اعمال]]، عذاب تحمل شده توسط تباه‌کاران، در واقع صورت حقیقی اعمال خودشان است و این خود اعمال هستند که به سراغ صاحبانشان آمده‌اند و آنان را به رنج افکنده‌اند؛ عذابی از بیرون بر کسی تحمیل نمی‌شود و ساخته دستان خود مجرمان است. این مفهوم که از خلال برخی آیات فهیمده شده،<ref>سوره توبه، آیه ۳۵؛ سوره زمر، آیه ۲۴.</ref> در آیه ۸ زلزال، روشن‌ترین بازتاب را دارد، با این مضمون که «و هر كه هموزن ذرّه‌اى بدى كند [نتيجه‌] آن را خواهد ديد.»

در حقيقت، كسانى كه اموال يتيمان را به ستم مى‌خورند، جز اين نيست كه آتشى در شكم خود فرو مى‌برند، و به زودى در آتشى فروزان درآيند.

===جهنم از مرگ تا قیامت===

مِمَّا خَطِيئَاتِهِمْ أُغْرِقُوا فَأُدْخِلُوا نَارًا فَلَمْ يَجِدُوا لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْصَارًا [تا] به سبب گناهانشان غرقه گشتند و [پس از مرگ‌] در آتشى درآورده شدند و براى خود، در برابر خدا يارانى نيافتند.}}

صوفیان بر این نکته تأکید ورزیده‌اند که آتش دوزخ را با مؤمنان حقیقی و محبان خداوند کاری نیست.<ref>غزنوی، مقامات ژنده پیل، ۱۳۴۰ش، ص۱۳۹؛ سنایی، دیوان، ۱۳۶۲ش، ص۵۱؛ روزبهان بقلی، شرح شطحیات، ۱۳۶۴ش، ص۲۵۳-۲۵۶</ref>

از دیدگاه ابن عربی، جهنم و بهشت معنایی جز قرب و بُعد از خداوند ندارد. جهنم که نصیب مجرمان است، تصور و توهم انسان از بُعد میان او و خداوند است و عذاب الیم و ذُلِّ عظیم، عذاب حجاب است.<ref>ابن عربی، فصوص الحکم، ۱۳۶۶ش، ص ۱۰۷-۱۰۸.</ref> منشأ این بُعد، اشتغال به امور طبیعی و نفسانی و در واقع توهم غیر در وجود است. اما چنین بعدی حقیقت ندارد؛ زیرا همه مواطن و مقامات، صور مراتب حق است و به این ترتیب، بعد از خدا جز توهم چیزی نیست.<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۲۹۹ق، ص۲۴۴؛ خوارزمی، شرح فصوص الحکم، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۳۶۹</ref> ابن عربی بر آن است که بهشت و جهنم جز حالات روحی که پس از مفارقت از بدن بر نفس جزئی عارض می‌شود، نیست و عامل سعادت یا شقاوت هر نفسی جز درجه معرفتش به خداوند و حدت ذاتی وجود او نیست. عذاب مهین نفس نیز با رفع حجاب یعنی با رفع جهل از میان می‌رود.<ref> قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۲۹۹ق، ص۱۱۴. </ref>[[سید محمدحسین حسینی تهرانی|علامه طهرانی]] الاهی دان شیعه، حقیقت جهنم را حجاب و بُعد از رحمت الهی و ظهور و بروز حقيقت‌ [[نفس اماره|نفس امّاره]] دانسته و بر این باور است که تا اين‌ نفس‌ امّارۀ انسانی باقی است‌ و تبديل‌ به‌ [[نفس لوامه|نفس‌ لوّامه‌]] و يا [[نفس مطمئنه| نفس مطمئنّه‌]] و غير آن نشده‌ است‌، جهنّم‌ باقی است‌؛ زيرا كه‌ دوزخ‌ ظهور و بروز حقيقت‌ نفس‌ در مراحل‌ بُعد و حجاب‌ است‌. <ref>حسینی طهرانی، معاد شناسی، ج۱۰، ص ۳۱۵</ref>