شرح چهل حدیث (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

چهل‌حدیث‌نویسی یا اربعین‌نویسی، سنتی مرسوم در میان مسلمانان است که از نیمه دوم قرن سوم هجری آغاز شد.<ref>شکوهیان، «حدیث رهپویان فضیلت...»، ص۱۵۵.</ref> بر اساس حدیثی که از پیامبر اسلام(ص) نقل شده است، هر کس چهل حدیث از آنچه مسلمانان در امر دین خود بدان محتاجند را حفظ کند، خداوند او را  در قیامتْ فقیهی عالِم محشور خواهد کرد. {{یادداشت|قَالَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ : مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتِي أَرْبَعِينَ حَدِيثاً مِمَّا يَحْتَاجُونَ إِلَيْهِ مِنْ أَمْرِ دِينِهِمْ بَعَثَهُ اَللهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ فَقِيهاً عَالِماً . الشيخ الصدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ج۱، ص۱۳۴، نشر دار الشريف الرضي،قم، ۱۴۰۶ق، چاپ دوم }}<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۵۴۱، ح۱۵؛ شکوهیان، «حدیث رهپویان فضیلت...»، ص۱۵۵.</ref> امام خمینی نیز در مقدمه کتاب، به این حدیث اشاره کرده و ابراز امیدواری کرده است که این اثر مشمول حدیث مذکور باشد.<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ۱۳۸۰ش، ص۱.</ref>وی هم چنین در باره نوع انتخاب شرح احادیث و علت نگارش این کتاب به زبان فارسی می‌نویسد: بعد، اين بنده بى بضاعت ضعیف مدتى بود با خود حديث مى‌کردم که چهل حديث از احادیث اهل بیت عصمت و طهارت، علیهم السلام، که در كتب معتبره اصحاب و علماء، رضوان اللَّه عليهم، ثبت است، جمع آورى کرده، و هر یک را به مناسبت شرحى کند که با حال عامه مناسبتى داشته باشد، و از اين جهت آن را به زبان فارسى نگاشته كه فارسى زبانان نيز از آن بهره برگيرند. <ref>الخمینی، شرح چهل حديث( اربعين حديث)،۱۳۸۰ش، ص۲.  

حدیث اول کتاب روایت مشهور نبوی درباره اهمیت [[جهاد نفس]] است که از آن به [[جهاد نفس|جهاد اکبر]] تعبیر شده است. روایت بر اساس نقل [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در [[الکافی (کتاب)|کافی]] از سکونی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] این است که: [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پيامبر(ص)]] فرستاد لشكرى را فرستاد پس چون كه بر گشتند فرمود: «آفرين باد به گروهى كه به جاى آوردند جهاد کوچک را، و به جاى ماند بر آنها جهاد بزرگ.» گفته شد اى پیامبر خدا چیست جهاد بزرگ؟ فرمود: «جهادِ نفس است.» <ref>الخمینی، شرح چهل حديث( اربعين حديث)، ناشر: موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى( س)، ص۴.</ref> {{یادداشت|عن أبي عبد اللّه، عليه السّلام: أنّ النّبىّ، صلّى اللّه عليه و آله، بعث سريّة فلمّا رجعوا قال: مرحبا بقوم، قضوا الجهاد الأصغر، و بقى عليهم الجهاد الأكبر. فقيل: يا رسول اللّه ما الجهاد الأكبر؟ قال:جهاد النّفس.}}

حدیث چهلم  روایتی از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] در باره [[توحید]] و نزول سوره توحید است. «عاصم بن حمیدگويد: سؤال شد از على بن الحسين، عليهما السلام، از توحيد، فرمود: «همانا خداى عزّ و جلّ مى‌دانست که در آخر الزمان مى‌باشند اقوامى دقيق النظر، پس فرو فرستاد خداى تعالى: قُلْ هُوَ اللّه أَحَدٌ. ([[سوره اخلاص|سوره توحید]])و آيات از اوّل [[سوره حدید|سوره حديد]] را تا  وَ هُوَ عَليمٌ بِذاتِ الصُّدورِ. پس کسى که طلب کند غير آن را به تحقیق هلاک شود.»{{یادداشت| [[سوره حدید]] آیات ۱تا۶ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ * مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ يُحْيِي وَيُمِيتُ ۖ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ*هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ ۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ*هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَىٰ عَلَى الْعَرْشِ ۚ يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِي الْأَرْضِ وَمَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا يَعْرُجُ فِيهَا ۖ وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ*لهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ*يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ ۚ وَهُوَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ.»آنچه در آسمانها و زمين است، خدا را به پاكى مى‌ستايند، و اوست ارجمند حكيم.* فرمانروايى آسمانها و زمين از آنِ اوست: زنده مى‌كند و مى‌ميراند، و او بر هر چيزى تواناست. * اوست اول و آخر و ظاهر و باطن، و او به هر چيزى داناست.* اوست آن كس كه آسمانها و زمين را در شش هنگام آفريد؛ آنگاه بر عرش استيلا يافت. آنچه در زمين درآيد و آنچه از آن برآيد و آنچه در آن بالارود [همه را] مى‌داند. و هر كجا باشيد او با شماست، و خدا به هر چه مى‌كنيد بيناست.* فرمانروايى [مطلق‌] آسمانها و زمين از آن اوست، و [جمله‌] كارها به سوى خدا بازگردانيده مى‌شود. *شب را در روز درمى‌آورد و روز را [نيز] در شب درمى‌آورد، و او به راز دلها داناست.}}