مسجد: تفاوت میان نسخه‌ها

مسجد (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۲۹

۲۴ بایت حذف‌شده ، ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۳

جز

جایگزینی متن - '{{یادداشت|' به '{{یاد|'

Image-reviewer، abusefilter، autopatrolled، botadmin، دیوان‌سالاران، eliminator، import، مدیران رابط کاربری، ipblock-exempt، movedable، oversight، patroller، reviewer، rollbacker، مدیران، translationadmin

۹٬۴۳۸

ویرایش

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 «مسجَد» در زبان عربی به معنای نهادن پیشانی بر زمین و به خاک افتادن به نشانه کمال خضوع است و مسجِد به معنای جایی است که در آنجا [[سجده]] می‌کنند.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۸ش، ج۵، ص۵۵.</ref> برخی معتقدند کلمه مسجد از واژه‌ای غیر عربی «msgď» به معنای محل عبادت گرفته شده است که در متون زبان آرامی مربوط به قرن پنجم پیش از میلاد مسیح وجود دارد.<ref>دایرةالمعارف اسلام(انگلیسی)، ج۶، ص۶۴۴، ذیل مدخل مسجد.</ref>
-در دوره پیش از [[اسلام]] این کلمه برای اشاره به هر مکان و معبدی بوده که در آن [[خدا]] را [[عبادت]] می‌کرده‌اند.<ref>دایرةالمعارف اسلام(انگلیسی)، ج۶، ص۶۴۵، ذیل مدخل مسجد.</ref> برخی معتقدند کلمه «مساجد» در آیه چهلم [[سوره حج]] در همین معنا به کار رفته است.<ref>دایرةالمعارف اسلام(انگلیسی)، ج۶، ص۶۴۵، ذیل مدخل مسجد.</ref>{{یادداشت|...وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یذْکرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کثِیرًا...و اگر خدا بعضی از مردم را با بعض دیگر دفع نمی‌کرد، صومعه‌ها و کلیساها و کنیسه‌ها و مساجدی که نام خدا در آنها بسیار برده می‌شود، سخت ویران می‌شد...}}
+در دوره پیش از [[اسلام]] این کلمه برای اشاره به هر مکان و معبدی بوده که در آن [[خدا]] را [[عبادت]] می‌کرده‌اند.<ref>دایرةالمعارف اسلام(انگلیسی)، ج۶، ص۶۴۵، ذیل مدخل مسجد.</ref> برخی معتقدند کلمه «مساجد» در آیه چهلم [[سوره حج]] در همین معنا به کار رفته است.<ref>دایرةالمعارف اسلام(انگلیسی)، ج۶، ص۶۴۵، ذیل مدخل مسجد.</ref>{{یاد|...وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یذْکرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کثِیرًا...و اگر خدا بعضی از مردم را با بعض دیگر دفع نمی‌کرد، صومعه‌ها و کلیساها و کنیسه‌ها و مساجدی که نام خدا در آنها بسیار برده می‌شود، سخت ویران می‌شد...}}
 [[علی‌اکبر دهخدا|دهخدا]] با استناد به منابع کهن و ذکر نمونه‌های بسیار از آنها نوشته است که کلمه عربی مسجد، در اصل، به صورت کلمه «مَزگِت» از زبان آرامی وارد عربی و فارسی شده است.<ref>دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه «مزگت».</ref> او به نقل از این منابع آورده است که حروف «ز»، «گ» و «ت» در عربی به «س»، «ج» و «د» تغییر کرده و مسجد در عربی یعنی جای سجده کردن. به نقل این منابع، مزگت به معنای نمازخانه، خانۀ خدا، «خانه‌ای که برای پرستش پروردگار بسازند و هرکس خواست در آن عبادت کند» و نظائر آن می‌آمده است.<ref>دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه «مزگت».</ref>
@@ خط ۳۹: / خط ۳۹: @@
 در جریان فتوحات [[عراق]] و شمال آفریقا در [[قرن اول هجری قمری| قرن اول هجری]]، مسلمانان با الگوبرداری از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] در [[مدینه]]، معمولا فضایی را که در مرکز اردوگاه‌هایشان قرار داشت به مسجد اصلی اختصاص می‌دادند. با تبدیل شدن پادگانها به شهرهایی چون [[بصره]]، [[کوفه]]، فُسطاط و قیروان این محل‌های عبادت نیز به بناهایی دائمی تبدیل شدند. از همین الگو در بنیانگذاری [[بغداد]] در [[قرن دوم هجری]] و [[قاهره]] در [[قرن چهارم هجری]] استفاده شد. مسلمانان در شهرهایی که فتح می‌کردند مانند [[دمشق]]، [[بیت المقدس]] و [[مدائن]] مساجد خود را در محل معابد کلیساها و قصرها بنا می‌نهادند.<ref>کامپو، دایرة المعارف نوین اسلام، ج۴، ص۱۶۷، ذیل مدخل مسجد.</ref>
-احداث مساجد پس از [[مسجد قبا]] و [[مسجدالنبی|مسجد النبی]] در دیگر مناطقی که [[اسلام]] بدانها راه می‌یافت، انجام می‌گرفت. در قرن اول قمری [[مسجد کوفه]](۱۷ق)، مسجد فُسطاط(۲۱ق.){{یادداشت| مسجد بزرگ عمرو عاص در فُسطاط مصر}} و [[مسجد جامع بصره| جامع بصره]](۲۴ق) به اهتمام مسلمانان ساخته شد.<ref>غنیمه، تاریخ دانشگاه‌های بزرگ اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۶۱.</ref>
+احداث مساجد پس از [[مسجد قبا]] و [[مسجدالنبی|مسجد النبی]] در دیگر مناطقی که [[اسلام]] بدانها راه می‌یافت، انجام می‌گرفت. در قرن اول قمری [[مسجد کوفه]](۱۷ق)، مسجد فُسطاط(۲۱ق.){{یاد| مسجد بزرگ عمرو عاص در فُسطاط مصر}} و [[مسجد جامع بصره| جامع بصره]](۲۴ق) به اهتمام مسلمانان ساخته شد.<ref>غنیمه، تاریخ دانشگاه‌های بزرگ اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۶۱.</ref>
-به‌گفته ابن خلدون (م ۸۰۸ق) دو نوع مسجد شهری وجود داشته است: مساجد بزرگ تحت اختیار دولت برای نمازهای جمعه و اجتماعات مهم مسلمانان و مساجد کوچک که به وسیله بخش‌های گوناگون جمعیت شهری ساخته و اداره می‌شدند. در دوره اولیه معمول این بود که به پیروی از آداب و رسوم پیش از اسلام و نیز روش و [[سیره نبوی|سیره پیامبر]] در مدینه، [[خلفا (ابهام‌زدایی)|خلفا]] یا فرمانداران منصوب آنها اقامتگاه خود را در کنار مسجد جامع برپا کنند در حالی که مردم عادی مساجد خود را در محلات قبیله‌ای خود می‌ساختند. با افزایش شدید قدرت و ثروت امپراتوری‌های اسلامی و جدا شدن اقامتگاه حاکمان، بر تعداد مساجد دولتی و غیردولتی به شدت افزوده شد. هر دو نوع معمولا به کمک مردم و درآمدهای [[وقف|اوقاف]] تأسیس و نگهداری می‌شدند.<ref>کامپو، دایرة المعارف نوین اسلام، ج۴، ص۱۶۷ و ۱۶۸، ذیل مدخل مسجد.</ref>{{یادداشت| جعفریان چهار گونه مسجد را برای یک مسلمان قابل تصور دانسته که عبارتند از: مسجد محله، مسجد مرکزی، در شهر برای نمازگزاران شهر با عنوان مسجد جامع، مصلاّیی برای مراسم نماز عید برای تمامی مردم یک منطقه. و چهارم مسجدالحرام برای حضور همه مسلمانان. جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۰-۲۰۱.}}
+به‌گفته ابن خلدون (م ۸۰۸ق) دو نوع مسجد شهری وجود داشته است: مساجد بزرگ تحت اختیار دولت برای نمازهای جمعه و اجتماعات مهم مسلمانان و مساجد کوچک که به وسیله بخش‌های گوناگون جمعیت شهری ساخته و اداره می‌شدند. در دوره اولیه معمول این بود که به پیروی از آداب و رسوم پیش از اسلام و نیز روش و [[سیره نبوی|سیره پیامبر]] در مدینه، [[خلفا (ابهام‌زدایی)|خلفا]] یا فرمانداران منصوب آنها اقامتگاه خود را در کنار مسجد جامع برپا کنند در حالی که مردم عادی مساجد خود را در محلات قبیله‌ای خود می‌ساختند. با افزایش شدید قدرت و ثروت امپراتوری‌های اسلامی و جدا شدن اقامتگاه حاکمان، بر تعداد مساجد دولتی و غیردولتی به شدت افزوده شد. هر دو نوع معمولا به کمک مردم و درآمدهای [[وقف|اوقاف]] تأسیس و نگهداری می‌شدند.<ref>کامپو، دایرة المعارف نوین اسلام، ج۴، ص۱۶۷ و ۱۶۸، ذیل مدخل مسجد.</ref>{{یاد| جعفریان چهار گونه مسجد را برای یک مسلمان قابل تصور دانسته که عبارتند از: مسجد محله، مسجد مرکزی، در شهر برای نمازگزاران شهر با عنوان مسجد جامع، مصلاّیی برای مراسم نماز عید برای تمامی مردم یک منطقه. و چهارم مسجدالحرام برای حضور همه مسلمانان. جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۰-۲۰۱.}}
 کارآیی مسجد غالبا برای برپایی عبادات روزانه و [[نماز جمعه]] بوده که مردان بیشتر در آن شرکت می‌کردند. زنان در عقب صف مردان در حالی که پرده‌ای میان آنها و مردان بود یا در اتاقی جداگانه و یا در طبقه بالا در مراسم حضور داشتند.<ref>کامپو، دایرة المعارف نوین اسلام، ج۴، ص۱۶۹، ذیل مدخل مسجد.</ref>