شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

شیعه به پیروان امام علی(ع) و به کسانی می‌گویند که معتقدند [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] به صراحت [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] را جانشین بلافصل خود قرار داد.<ref>شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> [[شیخ مفید]] براین باور است که کلمه «الشیعه» هنگامی که با «الف ولام» بکار برود، فقط بر پیروان امام علی(ع) اطلاق می‌شود که معتقد به [[ولایت امام علی(ع)|ولایت]] و امامت بلافصل وی پس از پیامبر(ص) هستند.<ref>شیخ مفید، اوائل‌المقالات، ۱۴۱۳ق، ص۳۵.</ref> {{یادداشت|فأما إذا أدخل فیه علامة التعریف فهو علی التخصیص لا محالة لا تباع أمیر المؤمنین - صلوات الله علیه - علی سبیل الولاء والاعتقاد لإمامته بعد الرسول - صلوات الله علیه وآله - بلا فصل ونفی الإمامة عمن تقدمه فی مقام الخلافة… شیخ مفید، اوائل‌المقالات، ص۳۵}} در مقابل، [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] می‌گویند پیامبر(ص)، جانشینش را تعیین نکرده بود و به‌دلیل [[اجماع]] مسلمانان در [[بیعت]] با [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، وی جانشین پیامبر(ص) است.<ref>نگاه کنید به شرح‌المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۳۵۴.</ref>  

به‌گفته [[رسول جعفریان]]، تاریخ‌پژوه شیعه، تا چند قرن پس از پیدایش [[اسلام]]، به دوست‌داران [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل‌بیت(ع)]] و کسانی که امام علی(ع) را بر [[عثمان بن عفان|عثمان]] (خلیفه سوم)، مقدم می‌دانستند هم شیعه می‌گفتند.<ref>نگاه کنید به جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۲و۲۷.</ref> اینان را، در برابر گروه اول که شیعه اعتقادی {{یادداشت|کسانی که معتقد بود حضرت علی(ع) از سوی خداوند به امامت منصوب شده‌ است}} بودند، شیعه محبتی (دوست‌دار اهل‌بیت) می‌نامند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، ۱۳۹۰ش، ص۲۸.</ref>

صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۱۸تا۲۰.</ref>{{یادداشت|آغاز پیدایش شیعه را که برای اولین بار به شیعه علی علیه‌السلام (اولین پیشوا از پیشوایان اهل‌بیت علیهم السلام) معروف شدند همان زمانِ حیات پیغمبراکرم‌ باید دانست.پیامبر(ص) در اولین روزهای بعثت مأموریت یافت که خویشان نزدیک‌تر خود را بدین خود دعوت کند و علی(ع) را که پیش از همه مبادرت به پذیرش اسلام کرد به عنوان وزیر و وصی و جانشین خویش معرفی کرد و طبیعی است که او را به همه یاران خودش معرفی کرد و فضایل او و ماجرای غدیر و مانند آن؛ یاران پیامبر(ص) را که شیفتگان فضیلت و حقیقت بودند بر این وا می‌داشت که علی علیه‌السلام را دوست داشته به دورش گردآیند و از وی پیروی کنند. اینان به عنوان شیعه شناخته شدند. طباطبایی، شیعه دراسلام، ص۳۰-۳۱}} اینان به احادیث<ref>برای نمونه نگاه کنید به سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۷۹.</ref> و گزارش‌های تاریخی‌ای<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق،‌دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ج۴۲، ص۳۳۲.</ref> استناد می‌کنند که بر اساس آنها، در زمان پیامبر به شیعیان علی(ع)، بشارت داده شده یا از کسانی به‌عنوان شیعیان علی یاد شده‌ است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۲۰.</ref> این گروه پس از رحلت پیامبر(ص)، به تصمیم شورای سقیفه مبنی بر انتخاب ابوبکر به خلافت اعتراض داشتند و از بیعت با ابوبکر به عنوان خلیفه خودداری می‌کردند.<ref>طباطبایی، شیعه دراسلام، ۱۳۸۸ش، ص۳۲-۳۳.</ref> به گفته ناشی اکبر در کتاب مسائل الامامة، از زمان حضرت علی(ع)، شیعه اعتقادی وجود داشته‌است.<ref>نگاه کنید به ناشی اکبر، مسائل الامامة، ۱۹۷۱م، ص۲۲–۲۳.</ref> بکاررفتن واژه شیعه به صورت رسمی برای پیروان امیرالمؤمنین(ع) از سوی خود حضرت نیز دلیل دیگری است بر این‌که شیعه پیشینه‌اش به صدر اسلام باز می‌گردد. در نامه‌ای که امیرالمؤمنین(ع) پس از بازگشت از [[جنگ نهروان|نهروان]] در پی سوالات برخی در مورد حاکمان قبل از خود می‌نویسد،‌ پیروان خود را شیعه نامیده و دراین‌باره به آیه‌ای از قرآن استناد می‌کند. او می‌گوید:

بسم الله الرحمن الرحیم از سوی بنده خدا، علی [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین]] به شیعیانش از مؤمنان و مسلمانان. همانا خداوند می‌گوید: وَإِنَّ مِنْ شِیعَتِهِ لَإِبْرَاهِیمَ (سوره صافات آیه۸۳) و بی‌گمان، [[ابراهیم (پیامبر)|ابراهیم]] از پیروان [[نوح (پیامبر)|نوح]] است. «شیعه» اسمی است که خداوند در [[قرآن|کتابش]] آن را بزرگ داشته و شما شیعیان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|محمد(ص)]] هستید همان‌گونه که محمد شیعه ابراهیم است و این نام اختصاص به فرد خاصی ندارد و بکاربردنش بدعت نیست.<ref>سیدبن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجه،۱۳۷۰ق، ص۱۷۴ ؛ موسوی،‌ تمام نهج البلاغه، ۱۴۱۸ق، ص۸۶۸.</ref> {{یادداشت|بسم الله الرحمن الرحیم، من عبد الله علی أمیر المؤمنین إلی شیعته من المؤمنین والمسلمین، فإن الله یقول وإن من شیعته لإبراهیم وهو اسم شرفه الله تعالی فی الکتاب أنتم شیعة النبی محمد صلی الله علیه وآله کما أن محمدا من شیعة إبراهیم اسم غیر مختص وأمر غیر مبتدع}}