ازدواج علی(ع) و فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

بر اساس منابع، قبل از خواستگاری حضرت علی(ع)، چند تن از [[صحابه]] مانند [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر بن ابی‌قُحافه]] و [[عمر بن خطاب|عُمر بن خطاب]] از فاطمه [[خواستگاری]] کرده بودند. پیامبر(ص) در پاسخ آنها، ازدواج فاطمه را به‌دست [[خدا]] می‌دانست.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۶؛ شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۰؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref>  بربرپایه روایتی که در [[الامالی (شیخ طوسی)|امالی شیخ طوسی]] از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل شده است امام علی از پیامبر، فاطمه را خواستگاری کرد، پیامبر نتیجه را به نظر فاطمه موکول کرد. فاطمه در پاسخ پیامبر، سكوت کرد و پیامبر سکوت فاطمه را دلیل بر رضايتش دانست.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۰.</ref> پس از اين جریان [[جبرئیل]] بر پیامبر نازل شد و از او خواست فاطمه را به ازدواج على در بیاورد، زيرا خدا راضى است که زهرا براى على و على براى زهرا باشد.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۰.</ref>پس از ازدواج حضرت علی با فاطمه برخی از [[مهاجرین|مهاجران]] که پیشتر از فاطمه خواستگاری کرده بودند، از پیامبر گلایه کردند، پیامبر(ص) در پاسخ آنها ازدواج علی و فاطمه را به‌دستور خدا دانسته بود.<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۴۱.</ref>

*عقد در [[۱ ذی‌الحجه|اول ذی‌الحجه]] و ازدواج در [[۶ ذی‌الحجه|ششم ذی‌الحجه]] در [[سال ۲ هجری قمری|سال دوم قمری]].<ref> ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۵۷.</ref> در کتاب [[جنة الامان الواقیة و جنة الایمان الباقیة (کتاب)|المصباح کفعمی]] (نوشته شده در قرن نهم قمری) نیز ۱ ذی‌الحجه به عنوان روز ازدواج علی(ع) با فاطمه ذکر شده است.<ref> کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۵۱۴.</ref> در تقویم جمهوری اسلامی ایران این روز به‌عنوان روز ازدواج نامگذاری شده است.

*اواخر [[صفر|ماه صفر]] در سال دوم قمری<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۴۱۰.</ref>  

*[[صیغه ازدواج|عقد]] در [[رجب|ماه رجب]] و عروسی پس از برگشت علی(ع) از [[غزوه بدر|جنگ بدر]]<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۸: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۵۹۸.</ref>  

*عقد در [[رمضان|ماه رمضان]] و ازدواج در [[ذی‌الحجة|ماه ذی‌الحجه]] در  سال دوم هجری قمری<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۶۴.</ref>

*ازدواج در [[۲۱ محرم]]  در [[سال ۳ هجری قمری|سال سوم هجری]]<ref>ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۸۴.</ref>  

*عقد در اواخر صفر و ازدواج در ذی‌الحجه سال دوم قمری<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۹۲-۱۹۳.</ref>

* عقد و ازدواج در [[ربیع الاول|ربیع‌الاول]] سال دوم قمری<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۹۳.</ref>

به گفته [[محمدهادی یوسفی غروی]] (متولد [[سال ۱۳۲۷ هجری شمسی|۱۳۲۷ش]]) تاریخ‌پژوه، فاصله زمان عقد تا ازدواج فاطمه و علی(ع) تقریبا ده ماه بوده است او احتمال داده که تسریع پیامبر در اجرای صیغه عقد برای این بوده که خواستگاران قبلیِ فاطمه پاسخ روشنی دریافت کنند. همچنین تأخیر در برپایی مراسم عروسی برای این بوده که فاطمه از نظر جسمی رشد کند و به حد زنان دیگر برسد.<ref> یوسفی غروی، تاریخ تحقیقی اسلام، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۵۰.</ref>  

درباره سن فاطمه به هنگام ازدواج اختلاف‌نظر وجود دارد به گفته [[سید محسن امین]] (درگذشت ۱۳۷۱ق‌) تراجم‌نگار [[شیعه]]، این اختلاف به اختلاف‌نظر درباره تاریخ تولد و نیز تاریخ ازدواج وی برمی‌گردد. از آنجا که بنا بر نظر مشهور، فاطمه در سال پنجم بعثت به دنیا آمده و اختلاف درباره ازدواج او در سال اول، دوم و سوم قمری است سن او به هنگام ازدواج نُه، ده و یا یازده سال ذکر شده است.<ref> امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۳۱۳.</ref> با این حال در برخی منابع سن فاطمه به هنگام ازدواج ۱۸ سال<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۵۹۸.</ref> و در برخی دیگر پانزده سال و پنج ماه<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۹۳.</ref> ذکر شده است.  

در روایات مهریه حضرت فاطمه(س)، دوازده و نیم اوقیه،<ref> طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref> ۵۰۰ درهم، ۴۸۰ درهم و ۴۰۰ مثقال نقره<ref> ابن‌شهرآشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۵۱.</ref> ذکر شده است به گفته [[ابن‌شهرآشوب]] (۴۸۸-۵۸۸ق) محدث شیعه صحیح‌تر ۵۰۰ درهم است.<ref> ابن‌شهرآشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۵۱.</ref> او علت اختلاف را روایاتی دانسته که بر اساس آنها مهریه حضرت فاطمه کتانِ بافت یمن، پوست دباغی‌نشده و گیاهی خوشبو و طبق برخی دیگر، زره و پوست دباغی‌نشده گوسفند یا شتر بوده است.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۵۱.</ref> ۵۰۰ درهم که مهریه [[همسران پیامبر(ص)|همسران]] و دختران پیامبر(ص) بوده [[مهر السنة|مهرالسنه]] نامیده می‌شود.<ref> نگاه کنید صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۳۰۲.</ref> و معادل حدود ۱۵۰۰ گرم نقره خالص است.<ref> مسعودی، «پژوهشی درباره مهرالسنه (مهر محمدی)»، ص۱۱۴.</ref>  

بنابر نقل [[شیخ طوسی]] در کتاب [[الامالی (شیخ طوسی)|امالی]]، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] به فرمان پیامبر(ص) زره خود را فروخت<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۰.</ref> پیامبر(ص) مقداری از پول آن را به [[بلال حبشی]] داد تا برای فاطمه عطر تهیه کند.<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۱.</ref> سپس باقیمانده آن را برای تهیه وسائل مورد نیاز زندگی، به [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] داد که به همراهی [[عمار یاسر]] و چند تن از صحابه جهیزیه را تهیه کنند و آنها نیز زیر نظر ابوبکر، آن‌چه را لازم بود خریدرای کردند.<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۱.</ref> ازجمله موارد جهیزیه حضرت فاطمه، پیراهنی بود که حضرت زهرا شب عروسی خود در پی تقاضای زنی مستمند، به او بخشید و خود به لباسی مستعمل اکتفا کرد.<ref>شوشتری، شرح احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۴۰۱.</ref>

بر اساس روایتی که [[شیخ طوسی]] در الامالی نقل شده، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و علی(ع) به تعداد زیادی از اصحاب [[ولیمه]] دادند. پیامبر گوشت و نان و علی خرما و روغن را تهیه کردند. پیامبر(ص) پس از ولیمه، دست فاطمه(س) را در دست علی(ع) گذاشت و برایشان دعا کرد و فرمود: ای علی! فاطمه خوب همسری است و به فاطمه فرمود: ای فاطمه! علی خوب شوهری است سپس آن دو را به خانه خودشان فرستاد و نزدشان رفت و [[دعا]] کرد که خدا نسلشان را مبارک گرداند.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۲-۴۳.</ref>

*ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، انتشارات علامه، ۱۳۷۹ق.

*ابن‌طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۹ق.

*اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، تبریز، بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ق.

*امین، سید محسن، اعیان الشیعه، تحقیق سید حسن امین، بیروت، دارالتعاف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.

*حسنی، هاشم معروف، سیرة الائمة الاثنی عشر، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۲ق.

*شوشتری، نورالله بن شریف‌الدین، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۹ق.

*شیخ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، تصحیح مؤسسة البعثة، قم، دارالثقافه، ۱۴۱۴ق.

*صدوق، محمد بن علی، المقنع، قم، مؤسسه امام مهدی(عج)، ۱۴۱۵ق.

*مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.