۱۷٬۸۰۹
ویرایش
آیة الکرسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
| آیات مرتبط=۲۵۶ و ۲۵۷ بقره | | آیات مرتبط=۲۵۶ و ۲۵۷ بقره | ||
}} | }} | ||
'''آيَةُ الْكُرْسى''' ([[سوره بقره]]: ۲۵۵) مجموعه‌ای از | '''آيَةُ الْكُرْسى''' ([[سوره بقره]]: ۲۵۵) مجموعه‌ای از صفات جلال و جمال خداوند است که هم شامل صفات ذات خداوند از جمله [[توحید|وحدانیت]]، حیات، [[قیوم|قیومیت]]، علم و قدرت و هم شامل صفات فعل او مانند مالکیت بر جهان هستی و [[شفاعت]] می‌شود. این آیه به دلیل جمله «وَسِعَ کُرسِیُّهُ السَّمواتِ و الارضَ» به «آيةالكرسى» معروف شده است. برخی آیه ۲۵۶ و ۲۵۷ [[سوره بقره]] را نیز جزو آن دانسته‌اند؛ اما برخی دیگر با توجه به روایات و شواهد آیة الکرسی تنها آیه ۲۵۵ بقره است. | ||
در منابع روایی، برای این | در منابع روایی، برای این آیه، ویژگی‌ها و فضیلت‌های فراوانی گفته شده است از جمله در بعضی روایات، این آیه برترین آیه [[قرآن]] شمرده شده است. خواندن این آیه همیشه و در همه حال به‌ویژه پس از [[نماز]]، بعد از [[وضو]]، قبل از خواب، هنگام خروج از خانه، هنگام مواجهه با خطر و سختی و... توصیه شده است. خواندن این آیه در بعضی از [[نمازهای مستحب]] مانند [[نماز لیلة الدفن|نماز شب اول قبر]] نیز وارد شده است. | ||
== متن و ترجمه == | == متن و ترجمه == | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==آیة الکرسی یا آیات الکرسی== | ==آیة الکرسی یا آیات الکرسی== | ||
مشهور میان مفسران شیعه آن است که آیة الکرسی فقط آیه ۲۵۵ [[سوره بقره]] است<ref>مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۷۴؛ کوشا، «آیه الکرسی»، ص۱۱۹.</ref> و دو [[آیه]] بعد جزو آن نیست.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق ج۲، ص۲۷۸.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] نویسنده [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] معتقد است که آیةالکرسی | مشهور میان مفسران شیعه آن است که آیة الکرسی فقط آیه ۲۵۵ [[سوره بقره]] است<ref>مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۷۴؛ کوشا، «آیه الکرسی»، ص۱۱۹.</ref> و دو [[آیه]] بعد جزو آن نیست.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق ج۲، ص۲۷۸.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] نویسنده [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] معتقد است که آیةالکرسی آیه ۲۵۵ [[سوره بقره]] است و به وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ ختم می‌شود.<ref>حسینی طهرانی، محمدحسین، مهرتابان، ص۱۷۷.</ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، از مفسران [[شیعه]]، شش شاهد برای منحصر بودن عنوان آیة الکرسی بر آیه ۲۵۵ سوره بقره ارائه کرده است؛ از جمله: | ||
* تمام روایاتی که در فضیلت این آیه نقل شده، فقط همین آیه را آیة الکرسی خوانده‌اند؛ | * تمام روایاتی که در فضیلت این آیه نقل شده، فقط همین آیه را آیة الکرسی خوانده‌اند؛ | ||
* تعبیر کرسی فقط در آیه ۲۵۵ آمده است؛ | * تعبیر کرسی فقط در آیه ۲۵۵ آمده است؛ | ||
* در بعضی روایات وارد شده که آیةالکرسی پنجاه کلمه است و شمارش کلمات آیه ۲۵۵ پنجاه کلمه است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۶و۲۷۷.</ref> از نظر وی در روایاتی که دستور داده شده دو آیه بعد نیز خوانده شوند، عنوان آیةالکرسی بر آن دو آیه گفته نشده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۷.</ref> | * در بعضی روایات وارد شده که آیةالکرسی پنجاه کلمه است و شمارش کلمات آیه ۲۵۵ پنجاه کلمه است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۶و۲۷۷.</ref> از نظر وی در روایاتی که دستور داده شده دو آیه بعد نیز خوانده شوند، عنوان آیةالکرسی بر آن دو آیه گفته نشده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۷.</ref> | ||
در مقابل نظر مشهور، برخی با استناد به بعضی از [[حدیث|روایات]]،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۲۱.</ref>{{یادداشت|در روایتی از پیامبر(ص) نقل شده که فرمود: «هر کس چهار آیه از اول [[سوره بقره]]، آیةالکرسی و دو آیه بعد از آن و سه آیه آخر سوره بقره را بخواند، در جان و مالش بدی نبیند و هیچ شیطانی به او نزدیک نشود...»(کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۲۱)}} آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ سوره بقره را هم جزو آیة الکرسی دانسته‌اند.<ref>معینی، «آیة الکرسی»، ص۱۰۰.</ref> همین روایات را نیز سبب شهرت الحاق دو آیه بعد به | در مقابل نظر مشهور، برخی با استناد به بعضی از [[حدیث|روایات]]،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۲۱.</ref>{{یادداشت|در روایتی از پیامبر(ص) نقل شده که فرمود: «هر کس چهار آیه از اول [[سوره بقره]]، آیةالکرسی و دو آیه بعد از آن و سه آیه آخر سوره بقره را بخواند، در جان و مالش بدی نبیند و هیچ شیطانی به او نزدیک نشود...»(کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۲۱)}} آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ سوره بقره را هم جزو آیة الکرسی دانسته‌اند.<ref>معینی، «آیة الکرسی»، ص۱۰۰.</ref> همین روایات را نیز سبب شهرت الحاق دو آیه بعد به آیة الکرسی در میان [[شیعه|شیعیان]] دانسته‌اند.<ref>دشتی، «آیة الکرسی»، ص۴۶۹.</ref> از دیگر دلایل برای الحاق آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ به آیه الکرسی را پیوند عمیق مضامین آیه الکرسی با دو آیه بعد می‌دانند.<ref>کوشا، «آیه الکرسی»، ص۱۲۰.</ref> [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] در [[العروة الوثقی (کتاب)|عروه الوثقی]] در [[نماز لیلة الدفن|نماز لیلةالدفن]] خواندن تا پایان آیه ۲۵۷«هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ» را مطابق با احتیاط دانسته است. <ref>طباطبایی یزدی، محمدکاظم، ج۲، ص۱۲۶. | ||
</ref> | </ref> | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
برای واژه الکرسی چند معنا بیان شده است: ۱. تخت و سریر؛ ۲. قلمرو فرماندهی و تدبیر؛ ۳. مرکز فرماندهی و تدبیر و ۴. علم.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۶۲۸-۶۲۹؛ کوشا، «آیه الکرسی»، ص۱۱۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۲.</ref> گفته شده مراد از کرسی در آیه الکرسی حکومت، قیمومت، سلطه و تدبیر خداوند است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۲-۲۷۴؛ قرشی بنایی، قاموس قرآن، ج۶، ص۱۰۰.</ref> | برای واژه الکرسی چند معنا بیان شده است: ۱. تخت و سریر؛ ۲. قلمرو فرماندهی و تدبیر؛ ۳. مرکز فرماندهی و تدبیر و ۴. علم.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۶۲۸-۶۲۹؛ کوشا، «آیه الکرسی»، ص۱۱۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۲.</ref> گفته شده مراد از کرسی در آیه الکرسی حکومت، قیمومت، سلطه و تدبیر خداوند است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۷۲-۲۷۴؛ قرشی بنایی، قاموس قرآن، ج۶، ص۱۰۰.</ref> | ||
در روایات مختلفی از [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]] کرسی در این آیه به معنای [[علم خداوند]] تفسیر شده است که معنای آیه چنین می‌شود: «خداوند، | در روایات مختلفی از [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]] کرسی در این آیه به معنای [[علم خداوند]] تفسیر شده است که معنای آیه چنین می‌شود: «خداوند، پیش‌روی آنان و پشت سرشان را می‌داند و به چیزی از «علم» او آگاه نگردند، جز آنچه خود بخواهد. کرسی (= علم) او آسمان‌ها و زمین را فراگرفته است.»<ref>عسگری، عقاید اسلام در قرآن کریم، ۱۳۸۶ش، ص۴۷۳-۴۷۵.</ref> طبق [[حدیث|حدیثی]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، «کرسی» علم اختصاصی خداوند است که هیچ یک از [[پیامبران]]، فرستادگان و [سایر] حجت‌هایش را بر آن آگاه نکرده است.<ref>صدوق، معانی الاخبار، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۶۷.</ref> | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
آیه الکرسی را مجموعه‌ای از | آیه الکرسی را مجموعه‌ای از صفات جلال و جمال خداوند دانسته‌اند<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۲۶۲.</ref> و اینکه ۱۶ مرتبه نام [[خدا]] و صفات او در این آیه مطرح شده است؛ به همین سبب آیه الکرسی را شعار و پیام توحید خوانده‌اند.<ref>کوشا، «آیه الکرسی»، ص۱۲۰.</ref> این آیه را هم شامل صفات ذات خداوند از جمله [[توحید|وحدانیت]]، حیات، [[قیوم|قیومیت]]، علم و قدرت و هم شامل صفات فعل او مانند مالکیت بر جهان هستی و [[شفاعت]] دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۲، ص۳۲۸-۳۳۶.</ref> | ||
[[تفسیر قرآن|مفسران]] ذیل واژه‌های این آیه از جمله الحی، القیوم و الکرسی مباحث مفصلی درباره حیات خداوند، وابستگی تمام هستی به خداوند و مراد از کرسی و [[عرش|عرش خداوند]] ارائه داده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۲، ص۳۲۸-۳۳۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ۲۶۲، ۲۷۷؛ مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۹۱-۳۹۵.</ref> | [[تفسیر قرآن|مفسران]] ذیل واژه‌های این آیه از جمله الحی، القیوم و الکرسی مباحث مفصلی درباره حیات خداوند، وابستگی تمام هستی به خداوند و مراد از کرسی و [[عرش|عرش خداوند]] ارائه داده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۲، ص۳۲۸-۳۳۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ۲۶۲، ۲۷۷؛ مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۹۱-۳۹۵.</ref> | ||
== فضیلت و خواص== | == فضیلت و خواص== | ||
[[سید محمدحسین طباطبائی|سیدمحمدحسین طباطبایی]] | [[سید محمدحسین طباطبائی|سیدمحمدحسین طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] عظمت آية الكرسى را به جهت شامل‌بودن آن بر معارف دقیقی درباره [[توحید|توحید خالص]] و قیمومیت مطلق خدا دانسته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۳۷.</ref> | ||
در فضیلت آیه الکرسی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پيامبر(ص)]] آمده است که آیه الکرسی سید آیه‌ها و برترین آنها است و همه خیرهای دنیا و آخرت را | در فضیلت آیه الکرسی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پيامبر(ص)]] آمده است که آیه الکرسی سید آیه‌ها و برترین آنها است و همه خیرهای دنیا و آخرت را دربردارد.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۳، ص۲۶۸؛ عیاشی، التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۱۳۷؛ سیوطی، جامع الصغیر، ۱۳۷۳ق، ج۱، ص۴۷.</ref> در روایتی دیگر نقل شده که سرور سخن‌ها [[قرآن]] و سرور قرآن [[سوره بقره]] و سرور سوره بقره آيةالكرسى است.<ref>سیوطى، جامع الصغیر، ۱۳۷۳ق، ج۲، ص۳۵.</ref> | ||
اين [[آیه]] در ميان [[مسلمان|مسلمانان]] هميشه مورد توجه و تعظيم خاصى بوده و علت، آن است كه همه معارف و تعاليم [[اسلام]] بر اساس «توحید» استوار است و در آية الكرسى توحید به شكل جامع و موجز بيان شده است. در اين آيه، هم ذات [[خدا|خداوند]] توصيف شده و هم [[اسما و صفات|صفات]] و افعال او.<ref>غزالى، جواهر القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۷۳-۷۵.</ref> | اين [[آیه]] در ميان [[مسلمان|مسلمانان]] هميشه مورد توجه و تعظيم خاصى بوده و علت، آن است كه همه معارف و تعاليم [[اسلام]] بر اساس «توحید» استوار است و در آية الكرسى توحید به شكل جامع و موجز بيان شده است. در اين آيه، هم ذات [[خدا|خداوند]] توصيف شده و هم [[اسما و صفات|صفات]] و افعال او.<ref>غزالى، جواهر القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۷۳-۷۵.</ref> | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
درباره خواص تلاوت آیة الکرسی، روایات فراوانی از طریق [[شیعه]]<ref>نگاه کنید به: عیاشی، التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۱۳۶و۱۳۷.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|سنی]]<ref>نگاه کنید به: سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۲۳-۳۲۷.</ref> رسیده است. در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده است که هر کس این آیه را یک بار تلاوت کند، خداوند هزار مورد از بلایای دنیا را که راحت‌ترین آن فقر است و هزار مورد از سختی‌های [[آخرت]] را که آسان‌ترین آن [[عذاب قبر]] است، برطرف می‌کند.<ref>عیاشی، التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۱۳۶و۱۳۷.</ref> | درباره خواص تلاوت آیة الکرسی، روایات فراوانی از طریق [[شیعه]]<ref>نگاه کنید به: عیاشی، التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۱۳۶و۱۳۷.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|سنی]]<ref>نگاه کنید به: سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۲۳-۳۲۷.</ref> رسیده است. در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده است که هر کس این آیه را یک بار تلاوت کند، خداوند هزار مورد از بلایای دنیا را که راحت‌ترین آن فقر است و هزار مورد از سختی‌های [[آخرت]] را که آسان‌ترین آن [[عذاب قبر]] است، برطرف می‌کند.<ref>عیاشی، التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۱۳۶و۱۳۷.</ref> | ||
[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] | بنا بر روایتی که از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل شده است اگر کسی هنگامی که ناراحتی چشم دارد آیة الکرسی را بخواند و در دل و نیتش این باشد که بهبود می‌یابد ان شاءالله عافیت نصیبش می‌شود.{{یادداشت|الاما علی(ع) إِذَا اشْتَكَى أَحَدُكُمْ عَيْنَيْهِ فَلْيَقْرَأْ آيَةَ الْكُرْسِيِّ وَ لْيُضْمِرْ فِي نَفْسِهِ أَنَّهَا تَبْرَأُ فَإِنَّهُ يُعَافَى إِنْ شَاءَ اللهُ. البته دست گذاشتن روی چشم و خواندن آیت الکرسی سند معتبری ندارد ولی کفعمی در[[جنة الامان الواقیة و جنة الایمان الباقیة (کتاب)]] (مشهور به مصباح) ج ۱، ص۱۷۶ از سید بن طاووس داستانی را در تایید این کار نقل کرده است. }} <ref>شيخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۶۱۶.</ref> | ||
==موارد قرائت == | ==موارد قرائت == | ||
براساس روایات،<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۲۸، ۵۳۶، ۵۳۹، ۵۴۳، ۵۴۹، ۵۵۷، ۵۷۲، ۵۷۳.</ref> خواندن آیه الکرسی در همه حال | براساس روایات،<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۲۸، ۵۳۶، ۵۳۹، ۵۴۳، ۵۴۹، ۵۵۷، ۵۷۲، ۵۷۳.</ref> خواندن آیه الکرسی در همه حال به‌ویژه پس از خواندن [[نماز]]، قبل از خواب، هنگام خروج از منزل، هنگام مواجهه با خطر و سختی، هنگام سوار شدن بر مرکب، برای دفع [[چشم‌زخم|چشم زخم]]، برای سلامتی و... توصیه شده است.<ref>معینی، «آیة الکرسی»، ص۱۰۱.</ref> در روایتی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل شده اگر بدانید این آیه چیست یا در آن چیست، در هیچ حالی آن را ترک نخواهید کرد.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۰۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> | ||
[[مجتهد|فقها]] نیز قرائت آیة الکرسی را در مواردی همچون بعد از [[وضو]]، بر بالین [[احتضار|محتضر]]، پس از [[نمازهای واجب]]، هنگام خواب، در سفر و... [[مستحب]] دانسته‌اند.<ref>مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۷۴.</ref> خواندن این آیه در بعضی از [[نمازهای مستحب]] همچون [[نماز غدیر]] و [[نماز لیلة الدفن|نماز شب اول قبر]](نماز وحشت) نیز وارد شده است.<ref>مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۷۴.</ref> | [[مجتهد|فقها]] نیز قرائت آیة الکرسی را در مواردی همچون بعد از [[وضو]]، بر بالین [[احتضار|محتضر]]، پس از [[نمازهای واجب]]، هنگام خواب، در سفر و... [[مستحب]] دانسته‌اند.<ref>مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۷۴.</ref> خواندن این آیه در بعضی از [[نمازهای مستحب]] همچون [[نماز غدیر]] و [[نماز لیلة الدفن|نماز شب اول قبر]] (نماز وحشت) نیز وارد شده است.<ref>مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۷۴.</ref> | ||
== کتاب‌شناسی == | == کتاب‌شناسی == | ||
عالمان بسیاری به طور مستقل بر این [[آیه]] تفسیر نوشته‌اند؛ از جمله [[کمال الدین عبدالرزاق کاشانی]]، [[شمس الدین خفری]] | عالمان بسیاری به طور مستقل بر این [[آیه]] تفسیر نوشته‌اند؛ از جمله [[کمال الدین عبدالرزاق کاشانی]]، [[شمس الدین خفری|شمس‌الدین خفری]] و [[ملاصدرا]] تحت عنوان «تفسیر آیة الکرسی». همچنین [[محمدتقی فلسفی]] کتابی با عنوان «آیه الکرسی، پیام آسمانی توحید» نوشته است این کتاب توسط حسین سوزنچی تلخیص و تنظیم شده و ناشران مختلف آن را چاپ کرده‌اند. | ||
آیة الکرسی در ادبیات فارسی، بارها مورد اشاره قرار گرفته است؛ از جمله [[ابوالحسن کسایی مروزی|کسایی مروزی]] در انتقاد از کسانی که حق [[امامان شیعه|امامان]] را غصب کردند، چنین سروده است: | آیة الکرسی در ادبیات فارسی، بارها مورد اشاره قرار گرفته است؛ از جمله [[ابوالحسن کسایی مروزی|کسایی مروزی]] در انتقاد از کسانی که حق [[امامان شیعه|امامان]] را غصب کردند، چنین سروده است: | ||