محمد بن عثمان عمری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Ahmadnazem (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Ahmadnazem (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| آثار = | | آثار = | ||
}} | }} | ||
'''محمد بن عثمان بن سعید | '''محمد بن عثمان بن سعید عَمری'''، دومین نایب از [[نواب اربعه|نُواب اربعهٔ]] امام دوازدهم شیعیان پس از پدرش [[عثمان بن سعید]] است. وی ابتدا وکیل [[امام زمان]] و از دستیاران پدر بود و پس از وفات پدر به مدت چهل سال (۲۶۵-[[سال ۳۰۵ هجری قمری|۳۰۵]]ق) نیابت امام زمان را در عصر [[غیبت صغری]] بر عهده داشت. با اینکه در روایت [[امام عسکری(ع)]] و نامه [[امام زمان(ع)]]، به نیابت محمد بن عثمان تصریح شده بود، برخی از وکلای [[سازمان وکالت|سازمان وکالت ائمه]] در نیابت او تردید و بعضی ادعای نیابت کردند. محمد بن عثمان دستیارانی داشت که در اداره سازمان وکالت با او همکاری می‌کردند. او دارای تألیفاتی در [[فقه]] بود و از وی روایاتی درباره حضرت مهدی روایت شده است. ادعیه مشهوری چون [[دعای سمات|سمات]]، [[دعای افتتاح|افتتاح]] و [[زیارت آل‌یاسین]] نیز توسط او نقل شده است. | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
درباره تاریخ ولادت محمد بن عثمان عمری، زمانی مشخص نشده | درباره تاریخ ولادت محمد بن عثمان عمری، زمانی مشخص نشده است. نام او در منابع دینی، محمد فرزند [[عثمان بن سعید]] (نایب اول [[امام مهدی]]) ذکر شده و [[کنیه|کنیه‌اش]] «ابوجعفر» است. او از قبیله [[بنی اسد]] بود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۳۴۴.</ref> هیچ کنیه دیگری در کتاب‌های [[حدیث|حدیثی]] و [[رجال|رجالی]] برای او ذکر نشده است.<ref>غفارزاده، زندگانی نواب خاص امام زمان، ۱۳۷۹ش، ص۱۵۵.</ref> | ||
چند لقب برای او بیان شده است: گاهی او را «عَمْری»<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۰۸.</ref> گفته‌اند که در بیشتر کتاب‌های رجالی و روایی آمده است. گاهی نیز لقب وی را «اسدی»<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۱۴۹.</ref> نوشته‌اند و گاهی او را «کوفی»<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۱۴۹.</ref> خوانده‌اند. «سمان»<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۴. </ref> و «عسکری»<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۶ق، ج۸، ص۱۰۹.</ref> نیز از القاب او ذکر شده است. | چند لقب برای او بیان شده است: گاهی او را «عَمْری»<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۰۸.</ref> گفته‌اند که در بیشتر کتاب‌های رجالی و روایی آمده است. گاهی نیز لقب وی را «اسدی»<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۱۴۹.</ref> نوشته‌اند و گاهی او را «کوفی»<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۱۴۹.</ref> خوانده‌اند. «سمان»<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۴. </ref> و «عسکری»<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۶ق، ج۸، ص۱۰۹.</ref> نیز از القاب او ذکر شده است. | ||
===وفات=== | ===وفات=== | ||
محمد بن عثمان | بنابر نقل روایات، محمد بن عثمان زمان مرگ خویش را پیشگویی کرد و دو ماه پیش از وفات خود، از آن خبر داد. راوی، در دیداری که با او داشته، از محمد بن عثمان پرسیده که چرا برای خود قبر حفر کرده‌ای؟ و او گفته است که من مأمورم کارهای خود را جمع کنم و دو ماه بعد از دنیا خواهم رفت.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۴.</ref> <ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۵۱، ص۳۵۱.</ref> | ||
وفات نائب دوم در روز آخر جمادی الاول سال ۳۰۵ق رخ داد.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۶.</ref> پیکرش در [[بغداد]]، [[تشییع]] و در کنار مقبره پدرش به خاک سپرده شد.<ref>ره توشه عتبات عالیات، ص۳۷۸.</ref> طبق وصیت محمد بن عثمان، [[حسین بن روح نوبختی]] در دارالنیابه [[بغداد]] حضور یافت و جانشین او شد.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ص۲۲۳.</ref> | وفات نائب دوم در روز آخر جمادی الاول سال ۳۰۵ق رخ داد.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۶.</ref> پیکرش در [[بغداد]]، [[تشییع]] و در کنار مقبره پدرش به خاک سپرده شد.<ref>ره توشه عتبات عالیات، ص۳۷۸.</ref> طبق وصیت محمد بن عثمان، [[حسین بن روح نوبختی]] در دارالنیابه [[بغداد]] حضور یافت و جانشین او شد.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ص۲۲۳.</ref> | ||
== نیابت امام زمان== | ==وکالت و نیابت امام زمان== | ||
[[امام حسن عسکری(ع)]] به [[نیابت خاصه|نیابت]] | [[امام حسن عسکری(ع)]] به وکالت و [[نیابت خاصه|نیابت]] محمد بن عثمان از امام مهدی(ع) تصریح کرده بود. هنگامی که گروهی از [[شیعیان]] [[یمن]] در شهر [[سامرا]] نزد امام عسکری حاضر شدند، امام(ع)، عثمان بن سعید پدر محمد بن عثمان را احضار کرد و بر [[وکالت]] و وثاقت محمد شهادت داد و او را وکیل مهدی(ع) خواند.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۶.</ref> | ||
[[شیخ طوسی]] در کتاب [[کتاب الغیبة (طوسی)|الغیبه]]، روایتی نقل کرده که بر اساس آن، محمد بن عثمان و پدرش، عثمان بن سعید، هر دو ثقه و مورد اعتماد امام حسن عسکری(ع) بوده‌اند. بنابر این روایت، امام حسن عسکری (ع) تصریح کرده است: هر چه برسانند از طرف من می رسانند و هر چه گویند از من است. به حرف آنان گوش بده و از آنان پیروی کن که آنان ثقه و امین من هستند.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۴۳.</ref> | [[شیخ طوسی]] در کتاب [[کتاب الغیبة (طوسی)|الغیبه]]، روایتی نقل کرده که بر اساس آن، محمد بن عثمان و پدرش، عثمان بن سعید، هر دو ثقه و مورد اعتماد امام حسن عسکری(ع) بوده‌اند. بنابر این روایت، امام حسن عسکری (ع) تصریح کرده است: هر چه برسانند از طرف من می رسانند و هر چه گویند از من است. به حرف آنان گوش بده و از آنان پیروی کن که آنان ثقه و امین من هستند.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۴۳.</ref> | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان = بخشی از نامه تسلیت|: «از کمال سعادت پدرت آن که مثل تو فرزندی را به او روزی فرموده که خلیفه و قائم مقام او باشی به امر او، و ترحّم نمایی و طلب آمرزش کنی از برای او، و من می‌گویم که حمد می‌کنم خدا را پس بدرستی که قلوب شیعیان نیکو مسرور شده است به مکان و منزلت تو و آنچه خداوند در تو و در نزد تو قرار داده است، و حقّ تعالی تو را یاری فرماید و قوّت به تو دهد و محکم فرماید تو را و توفیق به تو عطا فرماید و تو را حافظ و نگهبان باشد..»|تاریخ بایگانی|| منبع =| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| اندازه خط = ۱۲px| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان = بخشی از نامه تسلیت|: «از کمال سعادت پدرت آن که مثل تو فرزندی را به او روزی فرموده که خلیفه و قائم مقام او باشی به امر او، و ترحّم نمایی و طلب آمرزش کنی از برای او، و من می‌گویم که حمد می‌کنم خدا را پس بدرستی که قلوب شیعیان نیکو مسرور شده است به مکان و منزلت تو و آنچه خداوند در تو و در نزد تو قرار داده است، و حقّ تعالی تو را یاری فرماید و قوّت به تو دهد و محکم فرماید تو را و توفیق به تو عطا فرماید و تو را حافظ و نگهبان باشد..»|تاریخ بایگانی|| منبع =| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| اندازه خط = ۱۲px| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
بنا به روایت [[شیخ طوسی]]، وقتی [[عثمان بن سعید|نخستین نایب]] درگذشت، پسرش محمد او را [[غسل میت|غسل]] داد، [[کفن]] کرد و | بنا به روایت [[شیخ طوسی]]، وقتی [[عثمان بن سعید|نخستین نایب]] درگذشت، پسرش محمد او را [[غسل میت|غسل]] داد، [[کفن]] کرد و [[دفن]] نمود.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۴.</ref> او نامه تسلیتی از سوی امام دوازدهم دریافت کرد که در آن، با محمد بن عثمان همدردی و به سمت نیابت او پس از پدر اشاره شده بود.<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۱۰.</ref> | ||
=== مدت نیابت=== | === مدت نیابت=== | ||
شیخ طوسی در [[الغیبة شیخ طوسی|الغیبة]] تصریح کرده که مدت نیابت محمد بن عثمان، نزدیک به پنجاه سال بوده،<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۶.</ref> اما [[سید محمد صدر]] | شیخ طوسی در [[الغیبة شیخ طوسی|الغیبة]] تصریح کرده که مدت نیابت محمد بن عثمان، نزدیک به پنجاه سال بوده،<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۶.</ref> اما [[سید محمد صدر]] این ادعا را نادرست دانسته، چون به باور او، وفات محمد بن عثمان در سال ۳۰۵ق اتفاق افتاده و با وفات امام حسن عسکری(ع) ۴۵ سال فاصله دارد و از آنجا که نایب اول (پدر او) حدود ۵ سال نیابت داشته، نیابت نایب دوم، حدود چهل سال خواهد بود، نه پنجاه سال.<ref>صدر، تاریخ الغیبة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۴۰۴.</ref> | ||
===مخالفان | ===مخالفان=== | ||
کسانی که پس از وفات عثمان بن سعید، در نیابت محمد | کسانی که پس از وفات عثمان بن سعید، در نیابت محمد تردید کردند و خود، مدعی نیابت شدند، عبارتند از: | ||
{{ستون-شروع|۴}} | {{ستون-شروع|۴}} | ||
*[[ | *[[حسن شریعی]] | ||
*[[محمد بن نصیر نمیری]] | *[[محمد بن نصیر نمیری]] | ||
*[[احمد بن هلال عبرتائی]] | *[[احمد بن هلال عبرتائی]] | ||
* | *محمد بن علی بن بلال | ||
*محمد بن احمد بن عثمان معروف به ابوبکر بغدادی | *محمد بن احمد بن عثمان معروف به ابوبکر بغدادی | ||
*[[اسحاق احمر]] | *[[اسحاق احمر]] | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
===کارگزاران و یاران=== | ===کارگزاران و یاران=== | ||
در دوران نیابت محمد، افرادی | در دوران نیابت محمد، افرادی در دستگاه وکالت با او همکاری می‌کردند. برخی نماینده او در بعضی مناطق و عده‌ای هم شاگرد او بودند و از او حدیث نقل می‌کردند. گفته شده که در [[بغداد]]، ده نفر زیر نظر او امور را اداره می‌کردند که یکی از آنان [[حسین بن روح]] بود که بعدها سومین نائب امام زمان شد.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ۱۳۸۵ش، ص۱۷۰.</ref> اسامی برخی از آنها از این قرار است: | ||
{{ستون-شروع|۴}} | {{ستون-شروع|۴}} | ||
#[[اسحاق بن یعقوب]] | #[[اسحاق بن یعقوب]] | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
=== روایات و آثار === | === روایات و آثار === | ||
از محمد بن عثمان، روایاتی درباره امام زمان نقل شده است | از محمد بن عثمان، روایاتی درباره امام زمان نقل شده است از جمله درباره تولد حضرت مهدی<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۱۶.</ref>، حرام بودن ذکر نام او در عصر [[غیبت صغری]]<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۸۳.</ref><ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۳۳.</ref> و ملاقات‌ها و دیدارهای او با امام مهدی،<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۵.</ref><ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۵۲.</ref>. [[دعای سمات]]، [[دعای افتتاح]] و [[زیارت آل یاسین]]، ادعیه‌ای هستند که از طریق محمد بن عثمان نقل شده است.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴۱۷.</ref> او همچنین برخی روایات را از پدرش عثمان بن سعید نقل کرده است. | ||
محمد بن عثمان، تألیفاتی هم در [[فقه]] داشته که حاوی احادیثی از امام عسکری و حضرت مهدی | محمد بن عثمان، تألیفاتی هم در [[فقه]] داشته که حاوی احادیثی از امام عسکری و حضرت مهدی است. از جمله این کتاب‌ها، «کتاب الاشربة» بود. به گفته ام کلثوم دختر ابوجعفر،این کتاب در وقت وصیت محمد بن عثمان، به [[حسین بن روح]] (نایب سوم) رسید و در دست او بود. چنانکه ابونصر گفته، این کتاب پس از حسین بن روح به [[علی بن محمد سمری|ابوالحسن سَمَری]] (نایب چهارم) رسید.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۳.</ref>. | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
{{ستون|۲}} | |||
*[[مهدویت]] | *[[مهدویت]] | ||
*[[ظهور]] | *[[ظهور]] | ||
*[[غیبت امام زمان]] | *[[غیبت امام زمان]] | ||
*[[علی بن محمد سمری]] | *[[علی بن محمد سمری]] | ||
{{پایان}} | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس|اندازه=ریز|۲}} | {{پانویس|اندازه=ریز|۲}} | ||