حروف یرملون: تفاوت میان نسخه‌ها

حروف یرملون (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۲۲

۶٬۹۳۱ بایت حذف‌شده ، ‏۱۷ مهٔ ۲۰۲۳

جز

تلخیص و تغییر ساختار

دیداریویکی‌متن

Mkhaghanif

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۴٬۴۶۶

ویرایش

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 ادغام نون ساکن و تنوین در حروف یرملون به معنای داخل شدن نون ساکن یا تنوین در یکی از حروف یرملون دانسته شده است<ref>زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۱۶.</ref> بدین صورت که دو حرف به صورت یک حرف شده و همچون حرف دوم تلفظ و به صورت مشدّد ادا می‌شود.<ref>ابن جزری، النشر فی القرائات العشر، انتشارات جعفری، ج۱، ص۲۷۴-۲۷۵؛ الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۵۱.</ref> مانند مَنْ یقُول، مَنْ رَحِم، مَنْ مَعِی، مِنْ لَدُن، مِنْ وَلَد و َ إِنْ نَشَأ<ref>برای مثال‌های بیشتر رجوع کنید به: زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۲۰-۱۲۱.</ref> که در این موارد حرف «نون» تلفظ نشده و حرف بعدی با تشدید ادا می‌شود.<ref>حبیبی، شهیدی، روانخوانی و تجوید قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۱۵۰</ref>
-گفته شده است نون ساکن و تنوین در مجاورت بیست و هشت حرف [[زبان عربی]] قرار بگیرد به چهار شکل [[ادغام]]، [[اظهار]]، [[قلب به میم|اقلاب]] و [[اخفا]] تلفظ می‌شود.<ref>حبیبی، شهیدی، روانخوانی و تجوید قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۹؛ الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۴۰؛ بیگلری، سرالبیان فی علم القرآن، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۱-۱۹۵.</ref> {{یادداشت|طبق نظر عالمان علم تجوید در غیر حروف یرملون اگر نون ساکن و تنوین به حروف حلقی برسد به صورت کامل ادا خواهد شد( حبیبی، شهیدی، روانخوانی و تجوید قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۹.) و اگر به حرف «ب» برسد در آن اقلاب صورت گرفته و نون و ساکن تبدیل به میم ساکن خواهد شد. در بقیه حروف نون ساکن و تنوین به صورت اخفا تلفظ می‌شود؛ بدین معنا که در هنگام شروع اخفا، زبان بدون اینکه به محل ادای نون برسد، حرف بعدی به محل تلفظ خود نزدیک می‌شود.(حبیبی، شهیدی، روانخوانی و تجوید قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۱۵۵-۱۵۶؛ طباطبایی بروجردی، نهایة التقریر، ج‌۲، ص۲۱۹.)}} برخی برای سهولت یادگیری اقسام مذکور، آن را در قالب شعر بیان کرده‌اند:
+===ادغام کامل===
+در ادغام یرملون گاهی ادغام کامل است<ref>زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۱۷.</ref> و حروف بدون غُنّه ادا می‌شوند.<ref>حیدری، حسن القرائه، ۱۳۸۹ش، ص۵۳.</ref> ادغام کامل اختصاص به ادغام در دو حرف «راء» و «لام» دارد زیرا [[مخارج حروف|مخارج این حروف]] نزدیکی بیشتری دارند.<ref>بیگلری، سرالبیان، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۳.</ref>  مانند هُدی لِلْمُتَّقین، که هُدَ لِّلْمُتَّقین و یا مِنْ رَسُول که مِرَّسُول خوانده می‌شود.
-{{شعر}}
+===ادغام ناقص===
-{{ب|تنوین و نون ساکنه، حکمش بدان ای هوشیار|کز حکم آن زینت بود، اندر کلام کردگار}}
+در چهار حرف یرملون یعنی «یاء»، »نون«، »میم«، »واو« <ref>بیگلری، سرالبیان، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۳.</ref> ادغام ناقص است یعنی ادغام با غُنِّه (صدایی که از خیشوم بینی خارج می‌شود) همراه خواهد شد.<ref> ابن جزری، النشر فی القرائات العشر، بی‌تا. ج۲، ص۲۲-۲۷؛ حبیبی، شهیدی، روانخوانی و تجوید قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۱۵۰؛ حیدری، حسن القرائه، ۱۳۸۹، ص۵۳.</ref> به این نوع ادغام، به جهت آنکه به صورت کامل ادغام نشده و برخی صفات حرف اول باقی می‌ماند، ادغام ناقص گفته می‌شود.<ref>الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۵۲.</ref>
-{{ب|در حرف حلق اظهار کن، در یرملون ادغام کن|در حرف باء قلب به میم در مابقی اخفا بیار.<ref>بیگلری، سرالبیان، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۱-۱۹۲.</ref>}}
-{{ب||}}
-{{ب||}}{{پایان شعر}}
-==حکم فقهی در نماز==
-از حروف یرملون در مبحث قرائت نماز در [[فقه]] سخن به میان آمده است.<ref>جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۹۵.</ref> برخی فقها رعایت نکات تجویدی از جمله رعایت تنوین و نون ساکن در [[نماز]] را [[واجب]] نمی‌دانند<ref>برای نمونه نگاه کنید به: نراقی، رسائل و مسائل، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۱۶؛ صافی گلپایگانی، هدیة العباد، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۳۱؛ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۶۵۶، امام خمینی، تحریر الوسیله، تهران، ج۱، ص۱۶۷.</ref> هرچند رعایت آن را سزاوار دانسته‌اند.<ref>فیاض کابلی، تعالیق مبسوطة علی العروة الوثقی، قم، ج۳، ص۲۴۲؛ محدث قمی، الغایة القصوی، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۱۴.</ref> عده‌ای از آنها چون [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]، رعایت کردن آن را از مُحَسنات کلام قلمداد کرده‌اند.<ref>یوسفی مقدم، فقه قرائت فقه ادا و فقه موسیقی ادا، ۱۳۹۶ش، ص۱۳۹-۱۴۱. به نقل از نجفی، رسائل فقهیه، نسخه خطی، ص۱۰۴.</ref>
-برخی دیگر از فقها رعایت آن را در نماز [[مستحب]] می‌دانند.<ref>صدر، سیدمحمد، ماوراء فقه، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۲۹۸-۳۰۱، نراقی، رسائل و مسانل، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۱۶.</ref> [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]]<ref>[https://www.leader.ir/fa/content/23381 «رعایت احکام تجوید در نماز»]، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری.</ref> و دیگران<ref>خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۶۵.</ref> [[ادغام]] نون ساکن و تنوین در حروف یرملون را در نماز لازم نمی‌دانند؛ هرچند رعایت آن را [[احتیاط مستحب]] قلمداد کرده‌اند. [[ناصر مکارم شیرازی]] معتقد است رعایت آن در نماز به‌اندازه‌ای لازم است که به آن عربی صحیح صدق کند.<ref>شیرازی، ناصر مکارم، استفتاءات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۸۰.</ref>
-تعدادی از فقها حکم ادغام کردن تنوین و نون ساکن در حروف یرملون را در نماز [[احتیاط واجب]] دانسته<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی‌، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۱۹؛ اصفهانی، رساله صلاتیه، ۱۴۲۵ق، ص۲۱۵.</ref> و حتی در «واو» و «یاء» تأکید بیشتری به رعایت آن به همراه غنه شده است.<ref>انصاری، صراط النجاة، ۱۴۱۵ق، ص۱۲۸؛ نجفی، مجمع الرسائل، ۱۴۱۵ق، ص۲۵۸.</ref> این دسته از فقها یادگیری قرائت درست را برای کسانی‌که نمی‌دانند، واجب می‌دانند<ref>انصاری، صراط النجاة، ۱۴۱۵ق، ص۱۲۸؛ نجفی، مجمع الرسائل، ۱۴۱۵ق، ص۲۵۸.</ref> و اشتباه از روی جهل یا عمد را سبب بطلان نماز ذکر کرده‌اند.<ref>اصفهانی، رساله صلاتیه، ۱۴۲۵ق، ص۲۱۵.</ref>
+برخی از محققان ادغام در نون ساکن و تنوین را به سه دسته ادغام کامل بدون غنه، ادغام کامل به غنه و ادغام ناقص به غنه تقسیم کرده‌اند.<ref>زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۱۸.</ref>
-فقیهان دیگری چون [[سید ابوالقاسم خویی|ابوالقاسم خویی]] بین آن دسته از احکام و قواعد [[تجوید]] که در شکل‌گیری و طبیعت کلمه نقش دارند با آن دسته که چنین نقشی ندارند، فرق گذاشته‌اند.<ref>یوسفی مقدم، محمدصادق، فقه قرائت فقه ادا و فقه موسیقی ادا، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۹۶ش، ص۱۳۹-۱۴۱.</ref> گفته شده است [[شهید ثانی]] علم تجوید را ساخته و پرداخته عالمان علم قرائت و قاریان دانسته و ترک آن را شایسته‌تر می‌داند.<ref>یوسفی مقدم، فقه قرائت فقه ادا و فقه موسیقی ادا، ۱۳۹۶ش، ص۱۳۹-۱۴۱. به نقل از شهید ثانی، الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، ج۱، ص۶۰۲.</ref>
 ==نزدیکی مخارج حروف==
@@ خط ۲۶: / خط ۱۸: @@
 عالمان [[تجوید|علم تجوید]]، یکی از شرایط ادغام را قرار گرفتن نون ساکن و حروف یرملون در دو کلمه عنوان کرده‌اند؛ بنابراین اگر نون ساکن با حروف یرملون در یک کلمه واقع شود ادغام صورت نمی‌گیرد؛ مانند صِنْوان، قِنْوان، دُنْیا و بُنْیان که در این موارد نون ساکن به صورت کامل اداء می‌شود.<ref>میرتقی، تجوید و آواشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۰؛ حبیبی، شهیدی، روانخوانی و تجوید قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۱۵۱؛ الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۵۳.</ref> دلیل آن، ترس از اخلال در معنای کلمه در هنگام ادغام عنوان شده است.<ref>الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۵۳.</ref> برخی معتقدند که تنها در همین چهار کلمه اظهار [[واجب]] است.<ref>زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۱۶.</ref>
+==حکم فقهی در نماز==
+برخی فقها رعایت نکات تجویدی از جمله رعایت تنوین و نون ساکن در [[نماز]] را [[واجب]] نمی‌دانند<ref>برای نمونه نگاه کنید به: نراقی، رسائل و مسائل، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۱۶؛ صافی گلپایگانی، هدیة العباد، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۳۱؛ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۶۵۶، امام خمینی، تحریر الوسیله، تهران، ج۱، ص۱۶۷.</ref> هرچند رعایت آن را سزاوار،<ref>فیاض کابلی، تعالیق مبسوطة علی العروة الوثقی، قم، ج۳، ص۲۴۲؛ محدث قمی، الغایة القصوی، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۱۴.</ref> [[مستحب]]،<ref>صدر، سیدمحمد، ماوراء فقه، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۲۹۸-۳۰۱، نراقی، رسائل و مسانل، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۱۶.</ref> [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]]<ref>[https://www.leader.ir/fa/content/23381 «رعایت احکام تجوید در نماز»]، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری.</ref> و یا [[احتیاط مستحب]]<ref>خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۶۵.</ref> قلمداد کرده‌اند.
-==انواع ادغام==
+تعدادی از فقیهان شیعه ادغام یرملون را در نماز [[احتیاط واجب]] دانسته<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی‌، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۱۹؛ اصفهانی، رساله صلاتیه، ۱۴۲۵ق، ص۲۱۵.</ref> و حتی در «واو» و «یاء» تأکید بیشتری بر رعایت آن به همراه غنه کرده‌اند<ref>انصاری، صراط النجاة، ۱۴۱۵ق، ص۱۲۸؛ نجفی، مجمع الرسائل، ۱۴۱۵ق، ص۲۵۸.</ref> و اشتباه از روی جهل یا عمد را سبب بطلان نماز ذکر کرده‌اند.<ref>اصفهانی، رساله صلاتیه، ۱۴۲۵ق، ص۲۱۵.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]] معتقد است رعایت آن در نماز به‌اندازه‌ای لازم است که به آن عربی صحیح صدق کند.<ref>شیرازی، ناصر مکارم، استفتاءات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۸۰.</ref>
-محققان [[ادغام]] نون ساکن و تنوین در حروف یرملون را به دو دسته ادغام کامل و ناقص تقسیم کرده‌اند.<ref>حیدری، حسن القرائه، ۱۳۸۹ش، ص۵۳.</ref>
-===ادغام کامل===
-گفته شده است ادغام در دو حرف «راء» و «لام» به علت شدت نزدیک بودن [[مخارج حروف]]<ref>بیگلری، سرالبیان، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۳.</ref> بدون غُنّه خواهد بود.<ref>حیدری، حسن القرائه، ۱۳۸۹ش، ص۵۳.</ref> به این نوع ادغام، ادغام کامل گفته می‌شود<ref>زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۱۷.</ref> مانند هُدی لِلْمُتَّقین، که هُدَ لِّلْمُتَّقین و یا مِنْ رَسُول که مِرَّسُول خوانده می‌شود.
-===ادغام ناقص===
-در چهار حرف دیگر «یاء»، »نون«، »میم«، »واو« که به آن در اصطلاح «یمون»<ref>بیگلری، سرالبیان، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۳.</ref> یا «ینمو» گفته می‌شود با غُنِّه همراه خواهد شد.<ref> ابن جزری، النشر فی القرائات العشر، بی‌تا. ج۲، ص۲۲-۲۷؛ حبیبی، شهیدی، روانخوانی و تجوید قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۱۵۰؛ حیدری، حسن القرائه، ۱۳۸۹، ص۵۳.</ref> {{یادداشت| به صدای زیبایی که از خیشوم خارج می‌شود غنه گفته می‌شود مانند صدای غزالی که فرزند خود را صدا می‌زند. (الصراف، الحاج مصطفی، الجدید فی علم التجوید، کربلا، مکتبة العلامه ابن الفهد الحلی، چاپ ششم، ۱۴۲۸ق، ص۵۴، ) دو حرف نون و میم صفت غنه دارند و به آنها غنوی گفته می‌شود زیرا هنگام تلفظآن‌ها صدا از خیشوم(بینی) خارج می‌شود. (ابن جزری، محمد، درآمدی بر علم تجوید، ترجمه ابوالفضل علامی و صفر سفیدرو، قم انتشارات حضور ۱۳۷۶ش، ص۹۴.) مقدار غنه به‌اندازه دو حرکت است. (الصراف، الحاج مصطفی، الجدید فی علم التجوید، کربلا، مکتبة العلامه ابن الفهد الحلی، چاپ ششم، ۱۴۲۸ق، ص۵۴.)}} به این نوع ادغام، به جهت آنکه به صورت کامل ادغام نشده و برخی صفات حرف اول باقی می‌ماند، ادغام ناقص گفته می‌شود.<ref>الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۵۲.</ref> مانند مَنْ یقُول و مِنْ وال.
-برخی از محققان «میم»، «واو» و «نون» را به خاطر آنکه از [[مخرج خیشوم]] تلفظ می‌شود از انفیات دانسته و ادغام نون در آنها را با بقای غنه امری طبیعی عنوان کرده و آن را ادغام تام نامگذاری کرده‌اند؛<ref>زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۱۷.</ref> بنابراین ادغام در نون ساکن و تنوین را به سه دسته ادغام کامل بدون غنه، ادغام کامل به غنه و ادغام ناقص به غنه تقسیم کرده‌اند.<ref>زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۱۸.</ref> گفته شده است که قسم دوم و سوم در داشتن غنه با هم اشتراک دارند و در کامل بودن یا نبودن با هم اختلاف دارند.<ref>زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۱۹.</ref>
-بین محققان در اینکه آیا غنه‌ای که در حالت ادغام نون ساکن و تنوین در حرف میم ظاهر می‌شود از آن نون است یا میم، اختلاف وجود دارد. برخی معتقدند که غنه برای نون است و برخی دیگر با استدلال به اینکه نون به هنگام ادغام از بین می‌رود و به میم تبدیل می‌شود، غنه را برای میم دانسته‌اند.<ref> میرتقی، تجوید و آواشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۱۵۰، زکریا العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۱۱۷-۱۱۸.</ref>
 ==نحوه علامت‌گذاری در قرآن==
 در برخی از نسخه‌های [[قرآن]]، برای راهنمایی قاری در رعایت ادغام [[نون ساکن و تنوین]] در حروف یرملون، نون ساکن بدون علامتِ سکون و تنوین را به طور نامساوی قرار داده‌اند و روی چهار حرف «راء»، «لام»، «میم» و «نون» علامت تشدید گذاشته شده است تا دلالت بر ادغام کامل کند؛ اما در دو حرف «واو» و «یاء» بدون علامت تشدید آورده شده تا دلالت بر ادغام ناقص کند.<ref>حبیبی، شهیدی، روانخوانی و تجوید قرآن، ۱۳۸۴ش، ص۱۵۰</ref>