نبش قبر: تفاوت میان نسخه‌ها

نبش قبر به معنای شکافتن قبر به گونه‌ای است که جسد میت آشکار شود. واژه «نبش» بین دو معنا مشترک است: ۱. آشکار کردن امر پوشیده ۲. استخراج چیزی.<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ذیل واژه نبش.</ref> در عین حال، [[مجتهد|فقیهان]] تأکید می‌کنند که اصطلاح فقهی «نبش قبر» صرفاً به معنای آشکار کردن جسد میّت است؛ بنابراین اگر روی قبر را باز کنند، (به شکلی که جسد آشکار شود) اما جسد را از آن خارج نکنند، نیز از نظر فقه نبش قبر به حساب می‌آید.<ref>منافی، «نبش قبر»، ص۱۳۰-۱۳۱.</ref>

فقیهان شیعه در شرایط خاصی نبش قبر را جایز می‌دانند. اولین گروه از موارد جواز، مربوط به شرایط دفن میت است، مثل این‌که میّت را جایی دفن کرده‌ باشند که نسبت به او بی‌احترامی شود، یا در معرض آسیب باشد.<ref> رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله منتظری، احکام نبش قبر، مسئله ۶۷۶؛ </ref> یا این‌که قسمتی از بدن میّت با او دفن‌ نشده و بخواهند دفن کنند.<ref>رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله سیستانی، [https://www.sistani.org/persian/book/26575/6129/ نبش قبر]، مسئله ۸۵۳.</ref>

دومین گروه از موارد جواز، مربوط به حقوق دیگران است، مثل جایی که محل دفن غصبی باشد، شیئی غصبی با میّت دفن شده باشد، اموالی به ورثه تعلّق دارد که با او دفن شده باشد، همچنین اگر برای ثابت شدن حقّی لازم باشد بدن میّت را ببینند، یا اگر انجام یک مسئله‌ای که اهمیت شرعی آن از شکافتن قبر بیشتر است<ref name=":0"> رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله منتظری، احکام نبش قبر، مسئله ۶۷۶. </ref> مثل این‌که بخواهند بچه زنده‌ای را از شکم زن حامله بیرون آورند،<ref>رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله مکارم شیرازی، [https://makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=2040&catid=6508&pid=61772 احکام نبش قبر]، مسئله ۵۹۹. </ref> می‌توان نبش قبر نمود، البته نظر فقیهان شیعه درباره شرایط خاصی که مربوط به موارد جواز نبش قبر است، تفاوت‌هایی جزئی دارند.<ref name=":1">رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله مکارم شیرازی، [https://makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=2040&catid=6508&pid=61772 احکام نبش قبر]، مسئله ۵۹۹؛  رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله سیستانی، [https://www.sistani.org/persian/book/26575/6129/ نبش قبر]، مسئله ۸۵۳؛ رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله وحید خراسانی، [http://wahidkhorasani.com/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7/8_%D8%B9%D9%82%D9%84?pageNo=43 موارد نبش قبر]، مسئله ۶۴۹؛ رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله نوری همدانی، [https://noorihamedani.ir/post/view?id=9304 احکام نبش قبر]، مسئله ۶۴۲ و ۶۴۳؛ رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله شبیری زنجانی، [https://zanjani.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D8%A7%D8%AA-%D8%AC%D9%84%D8%AF-1/?fa احکام نبش قبر]، مسئله ۷۳۳ و ۷۳۴.</ref>  

سومین مورد جواز نبش قبر مربوط به [[وصیت|وصیّت]] میّت است. برای مثال از نظر [[سید علی حسینی سیستانی|آیت‌الله سیستانی]] اگر میت وصیت کرده باشد که جسد او را به در [[حرم|حرم ائمه]] دفن کنند؛ ولی او را در جایی دیگر دفن کرده باشند - اگر موجب هتک حرمتش نشود و مفسده دیگری نداشته باشد- [[واجب]] است قبر او را نبش کنند و بدنش را منتقل نمایند.<ref>رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله سیستانی، [https://www.sistani.org/persian/book/26575/6129/ نبش قبر]، مسئله ۸۵۳.</ref>