تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''تنبیه ُالاُمَّة و تَنْزیه ُالمِلَّة''' ، مشهورترین رساله درباره مبانی فکری و ابعاد گوناگون حکومت [[مشروطه]]، بر اساس نگرش [[شیعه|شیعی]]، نوشته [[میرزا محمدحسین غروی نائینی]](متوفی 1355) به فارسی .  

این اثر در 1327 نوشته شده و نام کامل آن '''تَنبیهُ الْاُمَّة و تَنْزیهُ المِلَّة فی لُزومِ مَشروطِیَّـةِ الدُولَةِ الْمُنتَخَبَةِ لِتَقْلیلِ الظُّلْمِ عَلَی اَفرادِ الاُمَّةِ و تَرْقِیـَةِ الْمُجْتَمَع'''' است.<ref>الذریعه، ج 4، ص 440</ref>  

نائینی از شاگردان مبرِّز [[میرزاحسن شیرازی]] (متوفی 1312)، آقا [[سیدمحمد فشارکی اصفهانی]] (متوفی 1316) و آخوند [[آخوند خراسانی|ملامحمد کاظم خراسانی]] (متوفی 1328)، و مجتهدی توانا و آگاه به مسائل زمان خود بود.<ref>معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، ج 1، ص 285</ref> هر چند در طرح کلی این اثر ارزشمند، اقتباساتی از دیدگاه های دیگران دیده می شود، مؤلف توانسته است با طرح مباحث و ابتکاراتی جدید، چشم انداز تازه ای از نظریه سیاسی [[شیعه]] درباره نظام مشروطه و نفی استبداد عرضه کند و به تقریری نو از آموزه های شیعی همت گمارد.

# پژوهش در بنیان سلطنت مجعوله در دین [[اسلام]] و توضیحِ اینکه نزد همه شرایع و حکما و عقلا سلطنت استبدادی و «دل بخواهانه» پذیرفته نیست و سلطنت فقط به اقامه «وظایف و مصالح لازمه نوعیه» محدود است <ref>رجوع کنید به: تنبیه الامة و تنزیه الملة، 1382 ش ، ص 38، 41ـ42، 67ـ73</ref>.

# شرایط صحت و مشروعیت دخالت نمایندگان منتخب مردم در سیاست و وظایف آنان <ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، ص 123ـ140</ref>.

خاتمة کتاب نیز دربرگیرنده دو «مقصد» (بخش) است:

هدف اصلی کتاب، نفی استبداد و اقامه دلیل بر درستی حکومت مشروطه، بر اساس مکتب تشیع، و پاسخ به اشکالات و شبهات مخالفان مشروطه است. نویسنده در سراسر کتاب، با دیدگاهی که اسلام را توجیه کننده استبداد و حاکمیت استبدادی می داند، بشدت مخالفت می کند. به عقیده او منکران و مخالفان آزادی، مساوات، شورا و قانون از قوای استبدادند، از این میان بویژه افرادی را که در زی روحانیت اند و از جهل مردم به سود خویش سوء استفاده می کنند، «شعبه استبداد دینی» در کنار «شعبه استبداد سیاسی» می داند.<ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، ص 56 ـ 58، 95، 142ـ 145، و جاهای دیگر</ref>

[[آخوند ملامحمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] آن را «اجلّ از تمجید» دانسته <ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، 1358 ش ، ص 1، تقریظ</ref> و [[ملاّ عبداللّه مازندرانی]] ضمن تمجید از این اثر، تمام اصول و مبانی سیاسی آن را مأخوذ از [[دین اسلام|اسلام]] ذکر کرده است.<ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، 1358 ش، ص 1، تقریظ</ref>

به نوشتة آیت اللّه [[سیدمحمود طالقانی]]، این کتاب «با حرارت و استدلال محکم » نوشته شده <ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، 1358 ش ، مقدمه ، ص 16</ref> و نظر نهایی و عالی اسلام و [[شیعه]] درباره حکومت با ارائه مدارک موثق، در آن بیان شده است و برای علما و مجتهدین ، کتابی استدلالی و اجتهادی و برای عوام رساله ای [[تقلیدی|تقلید]] درباره وظایف اجتماعی است.<ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، مقدمه ، ص 15</ref>